Wkład polskich leśników i botaników w ochronę przyrody na zachodniej Ukrainie

• Autorzy: Stojko S.

Warianty tytułu

EN

Contribution of Polish botanists and foresters (naturalists) to nature protection in western Ukraine

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na zachodzie Ukrainy rozciągają się interesujące pod względem ekologicznym, biogeograficznym, krajobrazowym oraz w sensie ochrony przyrody regiony fizyczno-geograficzne jak: Karpaty, Pokucie, Roztocze, Zachodnie Polesie, Wołyń i Podole, które od dawna przyciągały uwagę naturalistów różnych specjalizacji. W XIX wieku i w późniejszym okresie między pierwszą a drugą wojną światową, kiedy te tereny wchodziły w skład państwa polskiego, istotny wkład w poznanie ich fauny i flory wnieśli polscy botanicy i leśnicy, których bibliografia naukowa liczy ponad 300 pozycji. W drugiej połowie XIX wieku, na tych obszarach powstała stosunkowo gęsta sieć kolejowa, która przybliżyła zachodnioeuropejskim rynkom zbytu bogate zasoby przyrodnicze tych ziem. W celu zaspokojenia potrzeb rozwijającego się przemysłu drzewnego, rozpoczął się masowy wyrąb lasów dębowych na terenach równinnych i iglastych w obszarach górskich. W wyniku rębni zupełnych na szeroką skalę, w wilgotnych regionach Karpat rozpoczęły się procesy erozyjne i zaczęły występować katastrofalne powodzie. Na Wołyniu i Podolu zaobserwowano znikanie cennych reliktowych formacji stepowych. Przewidując dalszy rozwój sytuacji, polscy botanicy ocenili z ekologicznego punktu widzenia skutki antropogenicznej transformacji roślinności naturalnej i w odpowiednim czasie zgłosili konieczność ochrony ważnych kompleksów przyrodniczych i charakterystycznych dla nich właściwości genetycznych i fitosocjologicznych. Już w latach 20. minionego stulecia, zaproponowali oni utworzenie w Karpatach parku narodowego i sieci rezerwatów przyrody. Publikacje polskich naturalistów są wysoko cenione przez ukraińskich uczonych i twórczo wykorzystywane przy dalszych badaniach florystycznych i fitosocjologicznych, a także w ekologicznym uzasadnieniu ochrony unikalnych obiektów przyrody ożywionej i nieożywionej.

EN

In the Western Ukraine there are unique regions important in ecological, biogeographical, landscape and environmental regard. These are the Carpathians, Pokuttya, Roztocha, Western Polissya, Volyn (Ladomirien) and Podilla, which were an object of interest of naturalists for a long period of time . In the 19-th century and in the period between 1st and 2nd World wars, when that territory belonged to the Polish state, Polish botanists and foresters (the list of their publications includes more than 300 names) contributed substantially to studying flora and vegetation of that territory. In the second half of 19th century a broad net of railways was built there, which favoured to bringing nearer the West-European markets to rich natural resources. In order to satisfy the needs of quickly developing forestry industry massive cutting of the oak forests had started in flat landscapes and coniferous forests in mountain regions. As a result of such intensive clean cutting in humid region of the Carpathians, soil erosion processes started and periodic catastrophic floods appeared .In Volyn and Podilla regions relic steppe formations, valuable from botanic and phytogeographical point of view, started disappearing. The far-sighed Polish scientists estimated ecological consequences of anthropogenic transformations of natural vegetation, and in proper time addressed the question about protection of the most biogeographically important natural ecosystems and specific rare genopool and phytocoenopool. At the beginning of 20th century they proposed creation in the Carpathians the national park and the net of natural reservations .The publications of Polish naturalists were highly estimated by the Ukrainian environmentalists and were creatively used for the continuation of floristic and phytocoenotic studies .These data are also utilised for the ecological grounding of new preserved objects of alive and not alive nature.

Słowa kluczowe

PL

Ukraina Zachodnia; historia; ochrona przyrody; badania florystyczne; badania fitosocjologiczne; Polacy; botanicy; lesnicy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2005
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.135-146,bibliogr.

Twórcy

autor

Stojko S.

• Instytut Ekologii Karpat, Ukraińska Akademia Nauk, ul.Kozelnicka 4, 79026 Lwów, Ukraina

Bibliografia

• Blocki B. Rosa Knappi n.sp.Botanische Zentralblatt. 39, 1889, s. 197–198.
• Denisiuk Z., Stojko S. Ekologiczne podstawy utworzenia rezerwatów biosfery na pograniczu Polski i Ukrainy. Chrońmy przyrodę ojczystą. 56, n 1, 2000, s.18–36.
• Gajewski W. Stosunki geobotaniczne stepu „Masiok" i przyległych mu „hołd" okolicznych. ASPB.9, 1932, s. 175–198.
• Gajewski W. Elementy flory Polskiego Podola. Warszawa. Planta Polonica. 5, 1937, s. 210.
• Jakób M. Uwagi nad górną granicą lasu w Gorganach Centralnych. SyIwan, ser. A 55, n. 2, 1937, s. 81–101; n. 3, s. 125–l40
• Jarosz S. Badania Geograficzne leśne w Gorganach. Prace rolniczo-leśne. 1935, s. 25.
• Kontny P. Z przeszłości cisa (Taxus baccata L.). Sylwan 1937, s. 55, ser. A.
• Koczwara M. Limba u źródeł Bystrzycy Nadworniańskiej. Ziemia l926, s. 288–292.
• Koczwara M. Zespoły stepowe Podolola Pokuckiego. Prace Instytutu Geografii im. E.Romera. z. 12, 1931, s. 35–79.
• Kozij G. Zapiski florystyczne z Karpat Pokuckich (Floristiszhe Notizen aus den Pokutischen Karpaten). Kosmos ser. A, 41, 1936, s. 515–523.
• Kozikowski K. Cis w nadleśnictwach Majdan i Podbuz w Bieszczadach. Sylwan 55, ser. A, 1937, s. 141–151.
• Kozłowski A. Godne ochrony stepy na Pokuciu. Ochrona Przyrody 10, 1930, s. 35–78.
• Krzysik F. Rezerwat cisowy w Kniaźdworze. Sylwan. 44, 1926, s. 359–360.
• Krzysik F. Szkody mrozowe w drzewostanach bukowych. Cz. III Sylwan 4/5, 1933, s. 123–137.
• Kulczyński S., Kozikowski A., Wilczyński T. Czarnohora jako rezerwat przyrodniczy. Kraków. Ochrona przyrody 6, 1926, s. 23–34.
• Kulczyński S. Borealny i arktycznogórny element we florze Europy środkowej. Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego PAU1923/24. 53/54, s. l–96.
• Kulczyński S. Roślinność Czarnohory. Wierchy 1935, s. 90–101.
• Kulczyński S.,Motyka J. Zespoły leśne i stepowe w okolicach Łysej Góry koło Złoczowa. Kosmos. Ser. A. 61, 1936, s. 187–217.
• Malinowskij K.A. Istoria botanicznych doslidzen i bibliografija flory ta roslinnosti Ukrajinskich Karpat (do 1970 r.). Lwiv. Derzavnij Prirodoznavczij Muzej NAN Ukrainy, 2005, s. 202.
• Motyka J. Notatki florystyczne z okolic Łysej góry koło Złoczowa. Kosmos. Ser. A, 61, 1936, s. 219–234.
• Oszelda J. Uwagi o gospodarstwie w lasach pierwotnych w Karpatach. Sylwan. Ser. B, 53, n 6, 1935, s. 253–256.
• Paczoski J. Dodatek do spisu roślin zebranych w pow. Dulińskim w guberni Wołyńskiej. 1896, s. 137–143.
• Paczoski J. Szkic flory roślin, zebranych na wschodniej Galicji, na Bukowinie i w Komitacie Marmaroskim na Węgrzech. Sprawozdanie Komisji Fizjograficznej. 1898, s. l–106.
• Pawłowski B. Zagadnienie ochrony przyrody szaty roślinnej Gór Czywczyńskich. Ochrona Przyrody 17, 1937, s. 93–110.
• Pawłowski B. Ogólna charakterystyka geobotaniczna Gór Czywczyńskich. Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego PAU 72, dział B, n. 6, 1948, s. 1–75.
• Raciborski M. O sośnie (Pinus sylvestris L. in Polen) Kosmos. 36 1911, s. 321–328.
• Śledziński A. Przyczynek do flory obwodu Kołomyjskiego. SKF 99, 1875, s. 44–71.
• Sokołowski E. Cis w krajach polskich i w ziemiach przyległych. Ochrona Przyrody 2, 1921, s. 210–215.
• Spausta W. Cis. Sylwan 11, 1893.
• Spausta W. Limba. Sylwan 14, 1896, s. 71–85, s. 108–119, s. 129–140, s. 161–172.
• Środoń A. Modrzew polski (Larix polonica Racib.) w Maniawie w Gorganach. Ochrona Przyrody 17.1937, s. 210–217.
• Środoń A. Limba w Gorganach. Ochrona Przyrody 16, 1936.
• Środoń A. O ochronie pierwotnego lasu sosnowego (Pinus silvestris L.) w uroczysku Bór w Gorganach. Ochrona Przyrody 17, 1937, s. 52–55.
• Środoń A. Rozmieszczenie limby w Polskich Karpatach i jej ochrona. Ochrona Przyrody 16, 3, 1936, s. 22–42.
• Środoń A. Górna granica lasu na Czarnohorze i w Górach Czywczyńskich. Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego PAU, 72, n. 6, 1948, s. l–96.
• Stojko S.M. Ekologiczne obhruntuwannja stworennja bilateralnoho Ukrajinsko- Rumunskoho biosfernoho reserwata „Marmaroski Hory" w Marmaroskomu kristalicznomu massiwi. Prirodni ekosystemy Karpat w umowach posilenoho antropohennoho wpliwu. Uźhorod 2002, s. 23–26.
• Stojko S.M., Jaszczenko P.T., Kahalo O. O. Milkina L.I, Tasenkewicz L.O., Zahulskij M.M. Raritetnij fitocenofond zachidnych regioniw Ukrajiny (Sozologiczna ocinka i naukowi zasady ochorony), Lwiw 2004, s. 224.
• Szafer W. Cisy w Kniaźdworze pod Kołomyją jako ochrony godny zabytek przyrody leśnej. Sylwan 31, 1913, s. 447–452.
• Szafer W., Kozikowski A. Limba (Pinus cembra L.) u źródeł Łomnicy. Sylwan 32, Lwów 1914.
• Szafer W. Parki Narodowe w Polsce, Kraków 1929, s. 16.
• Szafer W. Element górski we florze niżu polskiego. Rozprawy Wydziału Matematyczno- Przyrodniczego PAU. 49, n. 3, 1930, s. 1–112.
• Szafer W. W ochronie kosodrzewiny. Las Polski. n. 10, 1932.
• Szafer W. Las i step na zachodnim Podolu. Rozprawy Wydziału Matematyczno- Przyrodniczego PAU. 71, n. 2, 1935, s. 1–121.
• Sulma T. Kosodrzewina i jej zespoły w Gorganach. ASPB. 6, n. 1, 1929, s. 105–137.
• Urbański S. Projekt rezerwatu na górze Osój koło Wygody. Ochrona Przyrody 13, 1933, s. 63–67.
• Wierdak Sz. Nowe stanowisko wyspowe jodły na Opolu. Sylwan. R. 6, 1921, s. 104.
• Wierdak Sz. Bez Joziki (Syringa josikaea Jacq.) w Karpatach nad górnym Stryjem. ASBP. Vol. ½, 1923, s. 895–899.
• Wierdak Sz. Nieco o rozsiedleniu limby w Karpatach Wschodnich. Sylwan 45, 1927,s. 201–207.
• Wernadskij W.I. Żiwoje weszczestwo. Moskwa. 1978, s. 357.
• Wilczyński T. Roślinność pasma Czarnohory. Krajobrazy roślinne Polski. Warszawa 1930.
• Witwicki S. Spis roślin z Żabiego, Czarnej Hory i Burkutu w obwodzie Kołomyjskim przesłanych Komisji Fizjograficznej. SKF, 1867, s. 227–230.
• Woloszczak E. Przyczynek do flory Pokucia. SKF. 21, 1888, s. 111–139.
• Zapałowicz H. Krytyczny przegląd roślinności Galicji (Conspectus Florae Galiciae criticus). Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego PAU Kraków. VIII, 1906, s. 296