Roślinność, wybrane właściwości gleby i roztocze (Acari) we wstępnej fazie sukcesji leśnej na rekultywowanym terenie popoligonowym Bydgoszcz-Jachcice

• Autorzy: Klimek A. , Rolbiecki S. , Dlugosz J. , Stypczynska Z.

Warianty tytułu

EN

Vegetation, chosen properties of soil and mites (Acari) in the introductory phase of forest succession on the reclaimed post-military area Bydgoszcz-Jachcice

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań było określenie wybranych właściwości fizyczno-chemicznych gleb oraz stanu roślinności i akarofauny (Acari) glebowej na zalesionym terenie popoligonowym Bydgoszcz-Jachcice. Do zalesień wykorzystano 2-letnie sadzonki sosny zwyczajnej wyprodukowanej m. in. z udziałem zabiegu zoomelioracji. Badania przeprowadzono w roku 2008. Doświadczenie założono jako dwuczynnikowe. Czynnikiem pierwszego rzędu był sposób przygotowania powierzchni przeznaczonej pod zalesienie – z udziałem (A) lub bez udziału łubinowania (B). Czynnikiem drugiego rzędu był sposób produkcji sadzonek sosny, jaki zastosowano w szkółce leśnej: 1 – kompost z dodatkiem kory bez ściółkowania, 2 – kompost z dodatkiem kory ze ściółkowaniem, 3 – kompost z dodatkiem trocin bez ściółkowania, 4 – kompost z dodatkiem trocin ze ściółkowaniem. Na badanym obszarze występowały gleby rdzawe wytworzone z piasku luźnego. Na wszystkich poletkach stwierdzono występowanie piasku słabogliniastego średnioziarnistego o zawartości frakcji ilastej (< 0,002 mm) w zakresie 4–6%. Zróżnicowanie w zawartości węgla organicznego mieściło się w granicach od 10,5 do 14,4 g.kg-1. Stosunek C/N mieścił się w zakresie 17,0–23,6. Wszystkie poletka charakteryzowały się odczynem bardzo kwaśnym (kwasowość wymienna pH od 4,07 do 4,55). Na badanym terenie dominowały rośliny trawiaste, głównie Poa nemoralis, Deschampsia caespitosa i Anthoxantum aristatum związane ze środowiskiem suchym i małożyznym. Nie stwierdzono istotnych różnic we wzroście sosny na powierzchniach: obsianej uprzednio łubinem i bez tego obsiewu. Rośliny sosny uzyskane z sadzonek produkowanych z udziałem ściółkowania cechowały się największą sumą przyrostów pędów bocznych ostatniego okółka. Na badanym terenie stwierdzono małe zagęszczenie roztoczy, wśród których wyraźnie dominowały Actinedida. Saprofagiczne mechowce w uprawie wcześniej łubinowanej stanowiły średnio 2,51%, a w niełubinowanej zaledwie 0,47% wszystkich roztoczy. Różnorodność gatunkowa mechowców była niska – 6 gatunków.

EN

The aim of the study was to determine the physico-chemical status of soil, vegetation and fauna of soil Acari on the afforested post-military area Bydgoszcz- Jachcice. Two-year old Scots pine seedlings - produced at zoo-melioration treatment applied - were used for afferestation. Investigations were conducted in the year 2008. Experiment was run as two-factorial trial. The first row factor was the way of preparation of the area destined for afforestation: main plot which was previously sown with lupin (A) and the main plot without this sowing (B). The second row factor was the way of seedling production used at forest nursery school (subplots): 1 – compost with addition of bark, without mulching, 2 – compost with addition of bark, with mulching, 3 – compost with addition of sawdust, without mulching, 4 – compost with addition of sawdust, with mulching. Soils of the studied area were classified as rusty soils formed from loose sand. Occurrence of slightly loamy sand characterized by the clay fraction (< 0,002 mm) content, was found on all the plots in the range 4–6%. Differentiation of Corg content ranged from 10,5 to 14,4 g.kg-1. C/N ratio ranged from 17,0 to 23,6. All the plots were characterized by the strongly acid reaction (exchangeable acidity pH in the range from 4,07 to 4,55). Studied area was characterized by dominance of grasses, mainly Poa nemoralis, Deschampsia caespitosa and Anthoxantum aristatum L. which are connected with dry environment with low fertility. There were no significant differences in the growth of Scots pine on the area which was previously sown with lupin and that without this sowing (control). Scots pine plants obtained from seedlings produced at mulching treatment applied were characterized by the highest sum of increments of lateral shoots in the last whorl (verticil). The abundance of mites in the studied area was low with dominance of Actinedida. Saprophage oribatid mites amounted 2,51% and only 0,47% of all mites, in the plot which was previously sown with lupin, and on the non-sown with lupin, respectively. Species diversity of oribatid mites was low – 6 species.

Słowa kluczowe

PL

poligony wojskowe; poligon wojskowy Bydgoszcz-Jachcice; rekultywacja terenow; tereny popoligonowe; roslinnosc; sukcesja roslin; sukcesja lesna; uprawy sosnowe; gleby; roztocze glebowe; Acari; Oribatida; Tarsonemida; Gamasida; Actinedida; Acaridida; wystepowanie; liczebnosc

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2009
• Numer: 05
• Opis fizyczny: s.167-181,fot.,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Klimek A.

• Zakład Agroturystyki i Kształtowania Krajobrazu, Uniwersytet Techniczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, ul.Ks.Kordeckiego 20, 85-224 Bydgoszcz

autor

Rolbiecki S.

autor

Dlugosz J.

autor

Stypczynska Z.

Bibliografia

• Cabała S., Jarząbek Z. Szata roślinna zwałowisk poprzemysłowych Chorzowa. Część II: Roślinność zielna, Arch. Ochr. Środ., vol. 25, nr 2, 1999, s.131–148.
• Gawroński K. Problematyka zalesiania gruntów marginalnych terenów górskich. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 2, Kraków 2004, s. 153–165.
• Januszek K., Barczyk K. Wpływ pH gleby oraz rodzaju nawożenia na wydajność i jakość sosny zwyczajnej. Rocz. Glebozn. 1/2, 2003, s. 51–60.
• Klimek A. Wpływ zanieczyszczeń emitowanych przez wybrane zakłady przemysłowe na roztocze (Acari) glebowe młodników sosnowych, ze szczególnym uwzględnieniem mechowców (Oribatida). Wyd. Uczln. ATR w Bydgoszczy, Rozprawy 99, 2000, s. 93.
• Klimek A., Seniczak S., Żelazna E., Dąbrowska B. Akarofauna (Acari) skarp osadników produktów odpadowych Janikowskich Zakładów Sodowych. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy, Zootechnika 22, Bydgoszcz 1991, s. 151–165.
• Kłoskowska A. Produkcja sadzonek na powierzchni otwartej. W: Szkółkarstwo leśne (pr. zbior. pod red. R. Sobczaka), Wyd. Świat, Rozdz. IV, 1992, s. 51–89.
• Kocjan H. Możliwości wzbogacania najuboższych biocenoz leśnych na gruntach porolnych. Przegląd Przyrodniczy VIII, 1/2, 1997, s. 43–46.
• Koreleski K. Ekologiczne, prawne i planistyczne problemy zalesień na obszarach wiejskich. Inżynieria Rolnicza 3 (45), t. I, Warszawa 2003, s. 251–260.
• Malicki L., Kurus J., Pałys E., Podstawka-Chmielewska E. Fitocenoza odłogu na glebie lekkiej i ciężkiej jako element krajobrazu rolniczego. Fragm. Agronom. (XIX), 73, 2002, s. 34–40.
• Matuszkiewicz W. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN Warszawa 2008, s. 537.
• Mocek A., Drzymała S., Maszner P. Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. AR, Poznań 1997, s. 111–125, 202–204, 206–209, 236–237, 261–270.
• Olszanowski Z., Rajski A., Niedbała W. Roztocze – Acari. Mechowce – Oribatida. Wyd. Sorus, Katalog fauny Polski Cz. XXXIV, tom 9, Poznań 1996, s. 243.
• Orzeł S. Biomasa sadzonek sosny zwyczajnej w uprawie doświadczalnej na rekultywowanym wyrobisku piasku i w terenie silnie skażonym imisjami przemysłowymi [w:] Ektomikoryzy. Nowe biotechnologie w polskim szkółkarstwie leśnym (pod red. S. Kowalskiego), CILP,DGLP, Warszawa 2007, s. 336–358.
• Oszako T., Rakowski K. Przygotowanie materiału sadzeniowego z przeznaczeniem do zalesiania gruntów porolnych. Sylwan, 4, Warszawa 2000. s. 147–150.
• Rolbiecki R., Podsiadło C., Klimek A., Rolbiecki St. Preliminary study on the influence of organic fertilization and mulching on the growth of one-year old Scots pine (Pinus sylvestris L.) seedlingsand occurrence of soil mites under micro-sprinkler irrigation in two different sylvannatural regions of Poland. Infrastructure and Ecology of Rural Areas, 3/2007, 2007,s. 131–140.
• Rolbiecki St., Stypczyńska Z., Klimek A., Długosz J., Rolbiecki R. Roślinność i niektóre właściwości odłogowanej gleby piaszczystej uprzednio użytkowanej rolniczo w warunkach deszczowania.Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 2/1/2006, 2006, s. 183–194.
• Rutkowski L. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. PWN, Warszawa 2004, ss. 814.
• Skubała P. Colonization of a dolomitic dump by oribatid mites (Acari, Oribatida). Pedobiologia 43, (2), 1999, s. 145–159.
• Skubała P. Rozwój fauny roztoczy na hałdach, czyli jak przyroda walczy z przemysłem. Kosmos – Problemy Nauk Biologicznych, 51/2, 2002, s. 195–204.
• Szabla K. Cechy morfologiczno-rozwojowe oraz przeżywalność sadzonek różnych gatunków drzew leśnych w uprawach doświadczalnych na gruntach nieleśnych i leśnych o różnym stopniu degradacji [w:] Ektomikoryzy. Nowe biotechnologie w polskim szkółkarstwie leśnym (podred. S. Kowalskiego), CILP, DGLP, Warszawa 2007, s. 289–336.
• Szafranek A., Skłodowski P. Gospodarka glebami rdzawymi w świetle zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Rocz. Glebozn. 2, 2004, s. 419–425.