Zespoły segetalne w zbożach jako bioindykatory właściwości siedliska glebowego w Krasnobrodzkim Parku Krajobrazowym

• Autorzy: Zieminska-Smyk M.

Warianty tytułu

EN

Segetal communities in cereals as bioindicators of soil habitat properties in the Krasnobrod Landscape Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W agrofitocenozach zbóż Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny wyróżniono 2 zespoły chwastów segetalnych. Arnoserido-Scleranthetum na badanym terenie rozwijał się głównie na glebach bielicowych wytworzonych z piasków, należących do kompleksu żytniego bardzo słabego. Według wyliczonych wskaźników Ellenberga były to siedliska ciepłe (T = 2,1), silnie zakwaszone (R = 1,9), o niskiej zawartości azotu (N = 2,9) oraz małej aktywności biologicznej. Zespół obfitował w gatunki acidofilne takie jak: Scleranthus annuus, Arnoseris minima, Rumex acetosella, Spergula arvensis. Najbardziej rozpowszechnionym zespołem upraw zbożowych na obszarze badań był zespół Vicietum tetraspermae, rozwijający się w różnych siedliskach, czego wynikiem jest jego wewnętrzne zróżnicowanie na niższe jednostki syntaksonomiczne. Najbogatszy pod względem różnorodności gatunkowej był podzespół Vicietum tetraspermae papaveretosum. Według wyliczonych średnich wskaźników ekologicznych zajmował siedliska aktywne biologicznie (G = 2,8) o zasadowym odczynie gleby (R = 3,9). Zespół ten wyróżniał się obecnością gatunków kalcyfilnych, m.in. Papaver rhoeas, Avena fatua, Consolida regalis, w tym wielu gatunków zagrożonych (np. Fumaria vailantii, Lamium amplexicaule). Podzespół Vicietum tetraspermae sperguletosum rozwijał się w uprawach żyta na glebach bielicowych i brunatnych kompleksu żytniego bardzo słabego i słabego. Według średnich wskaźników ekologicznych były to gleby chłodne (T = 1,8), bardzo kwaśne (R = 2,2) i o małej aktywności biologicznej (G = 1,9).

EN

Phytosociological researches on arabic lands of the Krasnobród Landscape Park were conducted in 2002. 89 phytosociological descriptions of cool-site cereals and warm-season cereals were made, which next were grouped into tables of communities. According to the descriptions and the list of segetal species, average ecological indicators were calculated: T (thermal conditions), W (soil humidity), R (soil pH), N (nitrogen abundance), G (soil biological activity) - with the use of the Ellenberg index. In cereals agrophytocenosis of the Krasnobród Landscape Park and its buffer zone, two segetal weed communities were distinguished. In the analyzed area Arnoserido-Scleranthetum grew, mainly on podsolic soils made of sands being a part of very poor rye complex. According to the calculated indicators in the Ellenberg index, these were warm habitats (T = 2.1), with strongly acidified soil (R = 1.9), with low nitrogen abundance (N = 2.9) and low biological activity. The community abounded in acidophilic species are: Scleranthus annuus, Arnoseris minima, Rumex acetosella, Spergula arvensis. The most common cereal growing community in the analyzed area was Videtum teraspermae growing in various habitats, which results in the syntaxonomic internal diversity. Videtum tetraspermae papaveretosum community appeared to be the most generic diverse. According to the calculated average of ecological indicators, the community developed in habitats characterized by the highest biological activity (G = 2.8) and alkaline soil pH (R = 3.9). The community was characterized by the presence of calcyphilous species such as: Papaver rhoeas, Avena fatua, Consolida regalis, including many endangered species: Fumaria vailantii, Lamium amplexicaule. Vicietum tetraspermae sperguletosum grew on podsolic soils and cambisols, being the part of very poor or poor rye complex. According to the average ecological indicators, they were acidified soils (R = 2.2).

Słowa kluczowe

PL

bioindykatory; chwasty segetalne; Krasnobrodzki Park Krajobrazowy; sklad gatunkowy; stalosc fitosocjologiczna; warunki glebowe; warunki siedliskowe; zboza; zespoly roslinne

EN

bioindicator; segetal weed; Krasnobrod Landscape Park; species composition; phytosociological stability; soil condition; habitat condition; cereal; plant association

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2009
• Tom: 542
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.651-658,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zieminska-Smyk M.

• Katedra Biologii Roślin, Wydział Nauk Rolniczych, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Szczebrzeska 102, 22-400 Zamość

Bibliografia

• Borowiec S. 1972. Przydatność i możliwość stosowania dla potrzeb rolnictwa ekologicznej oceny czynników siedliskowych metodą Ellenberga. Biul. KPZK PAN 71: 65-94.
• Borowiec S. 2003. Roślinność segetalna jako bioindykatory. Rośliny segetalne bioindykacja-chorologia-zmienność. Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku: 7-11.
• Ellenberg H. 1950. Unkrautgemeinschaften als Zeiger für Klima und Boden. Landw. Pflanzensoz. 1, Stuttgart-Ludwigsurg: 141 ss.
• Fijałkowski D. 2003. Ochrona przyrody i środowiska naturalnego w środkowowschodniej Polsce. Wyd. UMCS Lublin: 408 ss.
• Jędruszczak M., Bojarczyk M., Antoszek R. 2003. Możliwość wykorzystania składu gatunkowego zbiorowisk chwastów ścierniskowych do bioindykacji siedlisk polnych. Rośliny segetalne bioindykacja-chorologia-zmienność. Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku: 25-35.
• Łabza T., Hochół T., Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Puła J. 1996. Charakterystyka ekologiczna siedlisk polnych województwa krakowskiego przy zastosowaniu autoekologicznej metody Ellenberga. Część II. Charakterystyka kompleksów glebowo-rolniczych. Acta Agrobotanica 49(1-2): 23-35.
• Matuszkiewicz W. 2002. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. PWN Warszawa: 536 ss.
• Powszechny Spis Rolny 1997.
• Roo-Zielińska E. 2004. Fitoindykacja jako narzędzie oceny środowiska fizycznogeograficznego. Podstawy teoretyczne i analiza porównawcza stosowanych metod. PAN IGIPZ: 258 ss.
• Trąba Cz., Kaniuczak J., Wójtowicz J. 1996. Zbiorowiska chwastów segetalnych na kwaśnych glebach bielicowych wytworzonych z piasku Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 456: 599-604.
• Warcholińska A.U. 1998. Właściwości zagrożonych segetalnych roślin naczyniowych Polski. Acta Univ. Lodz. Folia Bot. 13: 7-14.
• Wójcik Z. 1983. Charakterystyka i ocena siedlisk polnych metodami bioindykacyjnymi. SGGW Warszawa: 79 ss.
• Ziemińska-Smyk M. 2007. Ocena warunków siedliskowych pól uprawnych otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego metodą fitoindykacyjną Ellenberga. Fragm. Agronomica. 2(94): 427-435.