EN
The paper presents the results of a study on the tenebrionid beetles (more than 10,500 specimens belonging to 78 species) collected in Poland and preserved in the following national zoological collections: Institute of Systematics and Evolution of Animals PAS, Cracow (ISEA), Museum and Institute of Zoology PAS, Warsaw (MIZ) and Upper Silesian Museum, Bytom (USMB). The occurrence of 14 rarely recorded species is confirmed. The presence of 14 studied species on the „Polish Red List of Endangered Animals" and „Polish Red Data Book of Animals" is recorded. The common species, Isomira murina (L.), as a senior synonym of I. semiflava (Küst.), should be excluded from the „Polish Red List of Endangered Animals". Two species should be excluded from Polish fauna because of an erroneous determination: Pedi-nus helopioides Ahr. as Crypticus quisqailius (L.), and Isomira icteropa (Küst.) as Isomira murina (L.). New distributional data on the occurrence on Catalogus faunae Poloniae regions is given for 44 species. Centoras elongatus (Herbst), Cryphaeus cornutus (Fish.) and Nalassus convexus (Сом.) are recorded from Poland, but not included in Polish fauna.
PL
W niniejszej pracy przedstawiono wyniki badań nad chrząszczami z rodziny czar-nuchowatych przechowywanych w największych polskich kolekcjach zoologicznych, w następujących instytucjach: Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie (ISEA), Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie (MIZ) oraz Muzeum Górnośląskie w Bytomiu (USMB). Przebadany materiał zawiera ponad 10,500 okazów należących do 79 gatunków zebranych z terenu Polski. Najstarszym (datowanym) okazem, zachowanym w opracowanych zbiorach, jest egzemplarz Isomira murina (L.), zebrany przez Antoniego Wagę w Kielcach, w 1859 roku. Można więc przyjąć, że dane z opracowanych zbiorów obejmują okres ostatnich 150 lat. Studia faunistyczne, przeprowadzane w oparciu o powyższy materiał, dostarczyły następujących danych na temat czarnuchowatych wykazywanych z Polski: • potwierdzono występowanie 14 gatunków rzadko odławianych, takich jak: Blaps halophila Fisch., Oodescelis melas (Fisch.), Bolitophagus interruptus 111., Eledonoprius armatus (Panz.), Platydema dejeanii (Cast. & Br.), Alphitophagus bifasciatus (Say), Alphitobius laevigatus (Fabr.), Tenebrio opacus (Duft.), Laena reitteri Weise, Allecula rhenana Bach, Hymenophorus doublieri Muls., Cteniopus sulphuripes (Germ.), Gono-cephalum granulatum pusillum (Fabr.) i Latheticus oryzae Water. • odnotowano obecność okazów należących do 14 gatunków umieszczonych w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt" (Konwerski 2004) oraz „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce" (Pawłowski i in. 2002): Blaps halophila Fisch., В. lethifera Marsh., B. mortisaga (L.), B. mucronata Latr., Oodescelis melas (Fisch.), Hymenophorus doublieri Muls., Cteniopus sulphuripes (Germ.), Podonta nigrita (Fabr.), Bolitophagus interruptus III., Eledonoprius armatus (Panz.), Neomida haemorrhoidalis (Fabr.), Corticeus suberis (Lucas), Tenebrio opacus Dufit. i Laena reitteri Weise; nie odnotowano natomiast innych gatunków znajdujących się w wyżej wymienionych publikacjach: Gnaptor spinimanus (Pal.), Bins thoracicus (Fabr.), Mycetocharis obscura (Zeitt.), M. roubali Mařan i Menephilus cylindricus (Herbst); • pospolicie występujący gatunek Isomira murina (L.), który jest starszym synonimem I. semiflava (Küst.), powinien być wyłączony z „Czerwonej listy zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce" (Pawłowski i in. 2002); •wykazano błędne oznaczenia okazów należących do 4 gatunków rzadkich lub w Polsce niewystępujących: Crypticus quisquilius (L.), a nie Pedinus helopioides Ahr., jeden okaz przechowywany w zbiorach MIZ, zebrany przez F. Fejfera (Roztocze, Flo-rianka), cytowany przez Tenebauma (1918, 1923) i KFP (Catalogus faune Poloniae, Burakowski et al. 1987); Isomira murina (L.), a nie Isomira icteropa (Küst.), jeden okaz przechowywany w zbiorach ISEA, zebrany w okolicach Ojcowa i cytowany przez Szymczakowskiego (1973) oraz KFP; oba gatunki nie powinny być zaliczane do fauny Polski; Oodescelis melas (Fisch.), a nie Oodescelis polita (Sturm), 2 okazy (Radomyśl) wykazane z Polski przez Szymczakowskiego (1973) oraz KFP; Palorus subdepressus Woli., a nie Palorus ratzeburgii (Wissm.), jeden okaz zdeponowany w zbiorach MIZ, zebrany przez B. Burakowskiego (Łomianki) i wykazywany w KFP; Corticeus linearis (Fabr.), a nie Corticeus suberis (Lucas), jeden okaz znajduje się w kolekcji MIZ, zebrany przez F. Fejfera (Roztocze, Florianka) i zacytowany w 1924 roku oraz w KFP; • w opracowanych kolekcjach nie wykazano okazów gatunków, których występowanie w Polsce wymaga potwierdzenia: Gnaptor spinimanus (Pal.), Myr-mechixenus vaporariorum Guér., Bius thoracicus (Fabr.), Menephilus cylindricus (Herbst), Mycetocharis roubali Mařan, Omophlus lividipes Muls., Tentyria nomas (Pal.), As ida sabulosa (Fues.), Prosodes obtusa (Fabr.), Phaleria cadaverina (Fabr.), Pentaphyllus chrysomeloides (Rossi), Myrmechixenus picinus (Aubé), Corticeus ver-sipellis (Baudi), U pis ceramboides (L.), Accanthopus velikensis Pill. & Mitt. [=Eno-plopus dentipes (Rossi)], Odocnemis badius (Redt.), Mycetocharis obscura (Zeitt.), Omophlus lepturoides (Fabr.) i O. picipes (Fabr); • dla 44 gatunków przedstawiono nowe dane o występowaniu w krainach nie wykazywanych w KFP (Burakowski et al. 1987); • odnotowano obecność w zbiorach okazów złowionych w Polsce, należących do gatunków, których granice zasięgów występowania są znacznie oddalone od terytorium naszego kraju: Centorus elongatus (Herbst), Cryphaeus cornutus (Fish.) i Nalas-sus convexus (Com.); prawdopodobnie okazy te zostały zawleczone, stąd nie należy włączać ich w obecnej chwili do fauny Polski. W równoległym artykule (zeszyt 1, tom 53, Fragmenta Faunistica) zostały zaprezentowane (Tykarski 2010) dodatkowe analizy wykonane w oparciu o dane pochodzące z niniejszej pracy.