EN
The paper outlines a concept related to selecting a site for experimental purposes. Selection of an experimental plot most frequently relies on performing visual evaluation of a given site, followed by the establishment of a field trial. In general, the question of geochemical variability is ‘intentionally’ postponed! Verification of this approach has been undertaken, testing such parameters as soil pH and exchangeable aluminum (Alex) versus spatial (investigated area, 12 672 m2) and downward (sampling depths, i.e., 0-20, 20-40 and 40-60 cm) distribution. Winter wheat biomass at tillering (BBCH29) and grain yield at harvest (BBCH99) were additionally considered. The results have revealed that pH values fluctuated between 3.6 and 4.4 with respective coefficients of variation (CV) ranging from 3.10 to 5.92%. The concentrations of Alex ranged from 38.0 to 144.9 mg kg–1, corresponding to CV within 28.34 and 44.03%. The variograms and geostatistical maps have demonstrated the spatial as well as downward variability of these parameters. The spatial distribution of plant biomass followed quite closely the exchangeable aluminum (Alex) levels, which implies that natural soil parameters such as Alex are not easily compensated for by agricultural practices, for instance nitrogen application. The spatial grain yield – Alex dependence which emerged at harvest confirmed the variability observed at tillering (BBCH29). Thus, the spatial variability of pH, Alex and wheat biomass as well as grain yields (BBCH99) verified the approach to selecting an experimental site. It was demonstrated that selection of a research site on the basis of its appearance and shape alone may lead to misinterpretation of experimental results.
PL
Praca przedstawia koncepcję związaną z wyborem stanowiska na cele doświadczalne. To podejście opiera się na częstej ocenie wzrokowej danego stanowiska, a dalej – założeniu doświadczenia polowego. Zmienność geochemiczna bywa generalnie „celowo” odłożona! Przedstawioną koncepcję zweryfikowano za pomocą parametrów, takich jak pH oraz zawartość glinu wymiennego (Alex), pod względem przestrzennym (pole badawcze 12 672 m2) i w głąb profilu glebowego (warstwy gleby: 0-20, 20-40 i 40-60 cm). Następnymi parametrami do opracowania przestrzennej zmienności były biomasa pszenicy ozimej w fazie krzewienia (BBCH29) oraz plon ziarna w fazie dojrzałości pełnej (BBCH99). W badaniach wykazano, że wartości pH wahały się między 3,6 a 4,4, a odpowiednie współczynniki zmienności (CV) wynosiły 3,10-5,92%. W przypadku Alex, jego zawartość zmieniła się w szerokich granicach (38,0-144,9 mg kg–1), co odpowiadało wartościom CV od 28,34 do 44,03%. Opracowane wariogramy oraz mapy geostatystyczne wyraźnie podkreślały zmienność zarówno przestrzenną, jak i w głąb profilu glebowego badanych parametrów. Przestrzenne rozmieszczenie biomasy roślinnej postępowało zgodnie z zawartością Alex. Oznacza to, że naturalne czynniki glebowe, jak Alex, nie są łatwo zrównoważone zabiegami agrotechnicznymi, np. nawożeniem azotowym. Przestrzenna zależność: plon ziarna – Alex, która ujawni ła się w fazie żniw, potwierdziła zmienność zaobserwowaną w fazie krzewienia (BBCH29). Zatem przestrzenna zmienność pH, Alex oraz zarówno biomasy pszenicy, jak i plonów ziarna (BBCH99) zweryfikowały koncepcję związaną z wyborem stanowisk na cele badawcze. Wykazano, że wybór stanowiska badawczego oparty tylko na wyglądzie terenu i jego kształcie może doprowadzić do błędnej interpretacji danych eksperymentalnych.