Tendencje zmian długości termicznego okresu wegetacyjnego w północno-wschodniej Polsce

• Autorzy: Chojnacka-Ozga L. , Ozga W.

Warianty tytułu

EN

Trends in the length of the thermal growing season in the north-eastern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

In the context of climate change and global warming, a growing number of studies reported lengthening of the growing season for most of the Northern Hemisphere, which is associated with increase of air temperature. Evidences of the increase of the growing season length were noted through satellite data and phonological and meteorological observations. This article presents the studies on the temporal and spatial tendencies in the thermal growing season (TGS) length in north−eastern Poland in 1951−2015. The analyses were conducted using long−term and homogeneity daily data sets from 13 meteorological stations (fig. 1). The dates of beginning and end of the TGS were determined by Huculak−Makowiec method. Trends in the TGS length as well as start and end dates were analysed for the whole study period as well as for successive 30−years periods: 1951−1980, 1961−1990, 1971−2000 and 1981−2010. The results show a general increase of the length of the TGS in the north−eastern Poland in 1951−2015 period, however, there are spatial and temporal differences in TGS evolution. In the western and central part of the region, the growing season in the past 65 years became ca. 20 days longer, while in the eastern part the lengthening of TGS was weaker and amounted to 7−10 days. Most of this change is due to earlier onset of the TGS in spring (average for the western part =2.1 days/10 years, while for the eastern one – 1.2 days/10 years). The observed trends and tendencies show spatial and temporal variability in TGS evolution. Trends in parameters of TGS, calculated for 30−years period, varied directionally and spatially with no significant trends before 1980. In the period 1981−2010 the growing season was longer than in the previous years, the largest increases were found in the central part of the region (1.2 days/year), while the smallest in the south−eastern part (0.5 day/year). Since the 1980s the frequency of long growing seasons increased. A particularly large and steady increase of TGS occurred over the first 15 years of the 21st century. Length as well as start and end dates of the TGS displayed large inter−annual and decadal variability with tendencies for increased range of variability.

Słowa kluczowe

PL

zmiany klimatyczne; okres wegetacji; dlugosc okresu wegetacji; dlugosc termicznego okresu wegetacji; zmiany dlugoterminowe; Polska Polnocno-Wschodnia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2018
• Tom: 162
• Numer: 06
• Opis fizyczny: s.479-489,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Chojnacka-Ozga L.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Ozga W.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

Bibliografia

• Ahas R., Aasa A., Menzel A., Fedotova V. G., Scheifinger H. 2002. Changes in European spring phenology. Int. J. Climatol. 22: 1727-1738.
• Barford C. C., Wofsy S. C., Goulden M. L., Munger J. W., Pyle E. H., Ubranski S. P., Hutyra L., Saleska S. R., Fitzjarrald D., Moore K. 2001. Factors controlling long- and short-term sequestration of atmospheric CO2 in a mid-latitude forest. Science 294: 1688-1691.
• Barichivich J. K., Briffa K. R., Myneni R. B. 2011. Large-scale variations in the vegetation growing season and annual cycle of atmospheric CO2 at high northern latitudes from 1950 to 2011. Global Change Biology 19 (10): 3167-3183.
• Carter T. R. 1998. Changes in the thermal growing season in Nordic countries during the past century and prospects for the future. Agricultural and Food Science in Finland 7 (2): 161-179.
• Chmielewski F.-M., Rötzer T. 2002. Annual and spatial variability of the beginning of growing season in Europe in relation to air temperature changes. Climate Res. 19: 257-264.
• Chojnacka-Ożga L. 1999. Długość termicznego okresu wegetacyjnego w Lasach Doświadczalnych SGGW w latach 1926-1998. W: Feliksik E. [red.]. Klimatyczne uwarunkowania życia lasu. Wyd. PTL, Warszawa. 127-133.
• Chojnacka-Ożga L., Ożga W. 2015. Przestrzenna i czasowa zmienność długości meteorologicznego okresu wegetacyjnego w północno-wschodniej Polsce. W: Lorenc H., Ustrnul Z. [red.]. Klimat a społeczeństwo i gospodarka. Monografie IMGW-PIB. Warszawa. 129-143.
• Climate change, impacts and vulnerability in Europe. 2017. EEA Report 1.
• Cui L., Shi J., Ma Y. 2017. A Comparison of Thermal Growing Season Indices for the Northern China during 1961--2015. Advances in Meteorology ID 6718729.
• Frich P., Alexander L. V., Della-Marta P., Gleason B., Haylock M. Klein Tank A. M. G., Peterson T. 2002. Observed coherent changes in climatic extremes during the second half of the 20th century. Climate Res. 19: 193-212.
• Fu H. Y., Piao S., Zhao Z., Zhang Y., Menzel A., Janssens I. 2014. Recent spring phenology shifts in western Central Europe based on multiscale observations. Glob. Ecol. Biogeogr. 23: 1255-1263.
• Guide to Climatological Practices. 2011. WMO 100: 73-90.
• Hřgda K. A., Třmmervik H., Karlsen S. R. 2013. Trends in the Start of the Growing Season in Fennoscandia 1982--2011. Remote Sens. 5: 4304-4318.
• Huculak W., Makowiec M. 1977. Wyznaczanie meteorologicznego okresu wegetacyjnego na podstawie jednorocz-nych materiałów obserwacyjnych. Zeszyty Naukowe SGGW AR w Warszawie, Leśnictwo 25: 65-72.
• Kożuchowski K., Degirmendžić J. 2005. Contemporary changes of climate in Poland: trends and variation in thermal and solar conditions related to plant vegetation. Pol. J. Ecol. 53 (3): 283-297.
• Krużel J., Ziernicka-Wojtaszek A., Borek Ł., Ostrowski K. 2015. Zmiany czasu trwania meteorologicznego okresu wegetacyjnego w Polsce w latach 1971-2000 oraz 1981-2010. Inżynieria Ekologiczna 44: 47-52.
• Linderholm H. W. 2006. Growing season changes in the last century. Agricultural and Forest Meteorology 137: 1-14.
• Linderholm H. W., Walther A., Chen D., Moberg A. 2008. Twentieth-century trends in the thermal growing-season in the Greater Baltic Area. Climate Change. 87: 405-419.
• Mager P., Kopeć M. 2010. Okres wegetacyjny w Polsce i w Europie w dobie obserwowanego ocieplenia. W: Bednorz E., Kolendowicz L. [red.]. Klimat Polski na tle klimatu Europy. Zmiany i ich konsekwencje. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. 49-63.
• Marosz M., Wójcik R., Biernacik D., Jakusik E., Pilarski M, Owczarek M., Miętus M. 2011. Zmienność klimatu Polski od połowy XX wieku. Rezultaty projektu Klimat. Prace i Studia Geograficzne 47: 51-66.
• Menzel A. 2000. Trends in phenological phases in Europe between 1951 and 1996. Int. J. Biometeorol. 44: 76-81.
• Menzel A., Jakobi G., Ahas R., Scheifinger H., Estrella N. 2003. Variations of the climatological growing season (1951-2000) in Germany compared with other countries. Int. J. Climatol. 23: 793-812.
• Niedźwiedź T. [red.]. 2003. Słownik meteorologiczny. IMGW, Warszawa.
• Nieróbca A., Kozyra J., Mizak K., Wróblewska E. 2013. Zmiana długości okresu wegetacyjnego w Polsce. Woda--Środowisko-Obszary Wiejskie 13 (2): 81-94.
• Park T., Ganguly S., Třmmervik H., Euskirchen E., Hřgda K.-A., Karlsen S. R., Brovkin V., Nemani R., Myneni R. 2016. Changes in growing season duration and productivity of northern vegetation inferred from long-term remote sensing data. Environ. Res. Lett. 11 (8).
• Parmesan C., Yohe G. 2003. A globally coherent fingerprint of climate change impacts across natural systems. Nature 421: 37-42.
• Robeson S. M. 2002. Increasing growing-season length in Illinois during the 20th century. Climatic Change 52: 219-238.
• Schwarz M. D., Ahas R., Aasa A. 2006. Onset of spring starting earlier across the Northern Hemisphere. Global Change Biology 12 (2): 343-351.
• Szetimrey T. 1999. Multiply Analysis od Series for Homogenization. Budapest. WMO. WCDMP 41.
• Szwejkowski Z., Dragańska E., Banaszkiewicz B. 2008. Scenariusze warunków agroklimatycznych okolic Olsztyna w perspektywie spodziewanego globalnego ocieplenia w roku 2050. Acta Agrophysica. 12 (2): 543-552.
• Tomczyk A., Szyga-Pluta K. 2016. Okres wegetacyjny w Polsce w latach 1971-2010. Przegląd Geograf. 88 (1): 75-86.
• Tylkowski J. 2015. The Variability of Climatic Vegetative Seasons and Thermal Resources at the Polish Baltic Sea Coastline in the Context of Potential Composition of Coastal Forest Communities. Baltic Forestry 21 (1): 73-82.
• Walther A., Linderholm H. W. 2006. A comparison of growing season indices for the Greater Baltic Area. Int. J. of Biometeorol. 51 (2): 107-118.
• Walther G. R., Post E., Convey P., Menzel A., Parmesan C., Beebee T. J. C., Fromentin J. M., Hoegh-Guldberg O., Bairlein F. 2002. Ecological responses to recent climate change. Nature 416: 389-395.
• Węgrzyn A. 2008. Typowe i anomalne długości okresu wegetacyjnego na Lubelszczyźnie. Acta Agrophysica 12 (2): 561-573.
• Xu L., Myneni R. B., Chapin F. S., Callaghan T. V., Pinzon J. E., Tucker C. J., Zhu Z., Bi J., Ciais P., Třmmervik H. 2013. Temperature and vegetation seasonality diminishment over Northern Lands. Nat. Clim. Chang. 3: 581-586.
• Żmudzka E. 2004. Tło klimatyczne produkcji rolniczej w Polsce w drugiej połowie XX wieku. Acta Agrophysica 3 (2): 399-408.
• Żmudzka E., Dobrowolska M. 2001. Termiczny okres wegetacyjny w Polsce – zróżnicowanie przestrzenne i zmien-ność czasowa. Przegląd Naukowy Wydziału Inżynierii i Kształtowania Środowiska SGGW 21: 75-80.