Monumental parks in the Southern part of Krajna

• Autorzy: Sobisz Z. , Osadowski Z. , Truchan M.

Warianty tytułu

PL

Zabytkowe parki południowej części Krajny

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This paper presents results of field studies in historical former manor park of the Krajna Region which were made during two vegetation seasons, in 2013 and 2014. The studies covered eight monumental manor parks located in five communes (Krajenka commune –Maryniec, Łobżenica commune – Chlebno, Górka Klasztorna, Sośno commune – Wąwelno, Wyrzysk commune – Dąbki, Falmierowo, Wysoka commune – Gmurowo, Jeziorki Kosztowskie). The study aim at presenting geographical-historical status in Poland of the chosen former manor parks of the Krajna and especially tang into consideration the most precious specimen of dendroflora. A lot of old trees, trees alleys, trees lines, alien species and protected taxa were found on the parks’ areas. 472 species were found, including 164 constitute synanthropic spontaneophytes (apophytes), 94 – nonsynanthropic spontaneophytes and 29 – half-synanthropic spontaneophytes, 42 archaeophytes, 40 kenophytes and 103 – diaphytes. 149 taxa were found among dendric flora and 323 taxa of herbal flora. From the rare dendric and herbaceous flora in the scale of the region of the analysed park there are: Abies procera, Acer rubrum, Achillea ptarmica, Calystegia pulchra, Crataegus pedicellata, Liriodendron tulipifera, Metasequoia glyptostroboides, Phellodendron amurense, Picea omorika, Ptelea trifoliata, Sanicula europaea, Tilia americana and Vicia grandiflora.

PL

Badania nad florą roślin naczyniowych zabytkowych parków na terenie Krajny prowadzono w latach 2013-2014. Badaniami objęto 8 parków w 5 gminach, z czego 7 to parki dworskie i folwarczne, zaś jeden, w Górce Klasztornej, jest parkiem klasztornym. Na ich terenie stwierdzono wiele cennych gatunków i odmian drzew i krzewów. Zachowały się liczne szpalery, żywopłoty i grupy drzew. W parku w Maryńcu zanotowano pomnikowy Acer saccharinum o obwodzie 495 cm, w parku klasztornym w Górce Klasztornej grupę czterech Quercus robur o obwodach 505-580 cm. Na szczególną uwagę w zachowaniu bioróżnorodności zasługują parki w Chlebnie i Jeziorkach Kosztowskich. Rosną tam rzadkie gatunki obcego pochodzenia, m.in.: Larix leptolepis, Liriodendron tulipifera, Metasequoia glyptostroboides, Phellodendron amurense i Platanus xhispanica ‘Acerifolia’. W parkach stwierdzono 11 taksonów objętych ochroną prawną, z czego 4 ścisłą i 7 częściową. Stanowiska niektórych z nich mają antropogeniczne pochodzenie, m.in. Galanthus nivalis, Hippophaë rhamnoides, Leucoium vernum, Matteucia struthiopteris, Pinus mugo i Taxus baccata. Z rzadkich roślin zielnych w parkach godne odnotowania są: Lilium martagon w Gmurowie, Sanicula europaea, Dactylorhiza majalis i Galium odoratum w Chlebnie oraz Epipactis helleborine i Calystegia pulchra w Jeziorkach Kosztowskich. Parki wiejskie południowej części Krajny są cennymi obiektami przyrodniczymi zasługującymi na specjalną troskę i powinny być objęte opieką konserwatorską.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Baltic Coastal Zone. Journal of Ecology and Protection of the Coastline
• Rocznik: 2014
• Tom: 18
• Opis fizyczny: p.55-83,fig.,ref.

Twórcy

autor

Sobisz Z.

• Department of Botany and Nature Protection, Institute of Biology and Environmental Protection, Pomeranian University in Slupsk, Arciszewskiego 22a, 76-200 Slupsk, Poland

autor

Osadowski Z.

• Department of Botany and Nature Protection, Institute of Biology and Environmental Protection, Pomeranian University in Slupsk, Arciszewskiego 22a, 76-200 Slupsk, Poland

autor

Truchan M.

• Department of Botany and Nature Protection, Institute of Biology and Environmental Protection, Pomeranian University in Slupsk, Arciszewskiego 22a, 76-200 Slupsk, Poland

Bibliografia

• Chmielnik H., 1991. Katalog parków województwa bydgoskiego. Ewidencja parku w Wąwelnie. (Catalogue of parks of Bydgoszcz province. Register of park in Wąwelno). Przedsiębiorstwo Rewaloryzacji Obszarów Zabytkowych EKO-PARK, Bydgoszcz (mscr.), (in Polish).
• Chmiel J., 2006. Zróżnicowanie przestrzenne flory jako podstawa ochrony przyrody w krajobrazie rolniczym. (Spatial diversity of flora as a basis for nature conservancy in the agricultural landscape). Pr. Zakł. Taks. Roś. UAM, 14, 7-250, (in Polish).
• Drzał M., 1982. O polskich parkach. (About Polish parks). Studia Ośr. Dok. Fizjogr., 10, 143-200, (in Polish).
• Duncker A., 1857-1884. Die Ländlichen Wohnsitze, Schlösser und Residenzen der Ritterschaftlichen Grundbesitzer in der Preussischen Monarchie nebst den Königlichen Familien-,Haus-, Fideicommiss- und Schatull-Gütern in naturgetreuen, künstlerisch ausgeführten, farbigen Darstellungen nebst begleitendem Text. (Rural places of residence, alaces and residences of knight’s owner in Prussia Monarchy along with royal estates,with retain faithfullnes artists work, colourful pictures, with accompanying text). Berlin, (in German).
• Engel G., 1997. Inwentaryzacja szczegółowa zieleni wysokiej parku dworskiego w Falmierowie, gmina Wyrzysk, woj. Piła. (Detailed inventory of trees in manor park in Falmierowo, Wyrzysk commune, Piła province). Pracownia Zieleni Zabytkowej, Szczecin (mscr.), (in Polish).
• Fankidejski J., 1881. Falmierowo. W: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. (Falmierowo. In: Geographical dictionary of Polish Kingdom and other slavic countries). (Eds) F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Wyd. Wiek, Warszawa, 2, 371-372, (in Polish).
• Felińska M., 1989. Zespół folwarczny w Wąwelnie. Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa. (Manor unit in Wąwelno. Catalogue card of architecture monuments and building). Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie, Muzeum Narodowe Rolnictwa w Szreniawie (mscr.), (in Polish).
• Hładyłowicz K.J., 1932. Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od XIV do XIX wieku. (Landscape changes and settlement development in Wielkopolska from the 14th to 19th centuries). Bad. Dziej. Społ. i Gosp., 12, 3-256, (in Polish).
• Jackowiak B., 1990. Antropogeniczne przemiany flory roślin naczyniowych Poznania. (Anthropogenic transformation of vascular flora of Poznań). Seria: Biologia 42, Wyd. Nauk. UAM, Poznań, (in Polish).
• Kaemmerer M., 1988. Ortsnamenverzeichnis der Ortschaften jenseits von Oder und Neiße. (List of localities on the other side of Odra and Nysa). Verlag Gerhard Rautenberg, Leer, (in German).
• Kaja R., 2002. Przewodnik po zespołach pałacowych i dworskich. Walory przyrodniczoarchitektoniczne. (Guide to palace and manor complexes. Natural and architectonic values). Wydawniczo-Promocyjna Agencja DUO-PRESS, Bydgoszcz, (in Polish).
• Kondracki J., 1998. Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. (Geography of Poland. Physical-geographical mesoregions). PWN, Warszawa, (in Polish).
• Lipińska B., Mianowska A., 1995. Wartości przyrodnicze i formy ochrony założeń parkowych. W: Ochrona przyrody w regionie Gdańskim. (Natural values and conservation forms of parks. In: Nature conservation in Gdańsk region). (Ed.) M. Przewoźniak, Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, 123-138, (in Polish).
• Majdecki L., 2008. Historia ogrodów. Od XVIII wieku do współczesności. (Gardens’ history. From the 18th century to the present day). WN PWN, Warszawa, 284-287, (in Polish).
• Mapy topograficzne, 1982. 81.14.1 Więcbork, 81.14.3 Nakło nad Notecią, skala 1:100 000. (Topographic maps. 81.14.1 Więcbork, 81.14.3 Nakło nad Notecią, scale 1:100 000). Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa.
• Mezer-Uciechowska de Z., Uciechowski T., 1985. Katalog zabytków woj. pilskiego. Ewidencja parku w Maryńcu. (Catalogue of monuments of Piła province. Register of park in Maryniec). Wojewódzki Konserwator Zabytków w Pile (mscr.), (in Polish).
• Mezer-Uciechowska de Z., Zieliński A., 1978a. Katalog zabytków woj. pilskiego. Ewidencja parku w Gmurowie. (Catalogue of monuments of Piła province. Register of park in Gmurowo). Wojewódzki Konserwator Zabytków w Pile (mscr.), (in Polish).
• Mezer-Uciechowska de Z., Zieliński A., 1978b. Katalog zabytków woj. pilskiego. Ewidencja parku w Jeziorkach Kosztowskich. (Catalogue of monuments of Piła province. Register of park in Jeziorki Kosztowskie). Wojewódzki Konserwator Zabytków w Pile (mscr.), (in Polish).
• Mezer-Uciechowska de Z., Uciechowski T., Zieliński A., Zygmund K., 1976. Katalog zabytków woj. pilskiego. Ewidencja parku w Falmierowie. (Catalogue of monuments of Piła province. Register of park in Falmierowo). Wojewódzki Konserwator Zabytków w Pile (mscr.), (in Polish).
• Mikołajczak M., 2002. Wysoka i okolice. Historia, miejsca, ludzie. (Wysoka and neighbourhood. History, places and people). Wyd. Sorus, Poznań, 205-220, (in Polish).
• Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Kraków, 265-291, (in Polish).
• Neuschäffer H., 1994. Schlösser und Herrenhäuser in Hinterpommern. (Castles and courts in Western Pomerania). Kommissonverlag Gerhard Rautenberg, Leer, (in German).
• Pawłowska S., 1977. Charakterystyka statystyczna i elementy flory polskiej. W: Szata roślinna Polski (Statistics characteristic and Polish flora elements. In: Plant cover of Poland). (Ed.) W. Szafer, K. Zarzycki, PWN, Warszawa, 1, 129-206, (in Polish).
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 roku w sprawie ochrony gatunkowej roślin. DzU 2014, poz. 1409 z dnia 16 października 2014 roku. (Regulation of Ministry of Environment dated on the 9 October 2014. The Nature Conservation Act. Journal of Laws of the Republic of Poland, pos. 1409).
• Ruciński P., 1998. Motywy i kryteria uznawania tworów przyrody za pomniki. (Motives and criteria of recognition of nature formation as monuments). Las Polski, 23, 7-10, (in Polish).
• Seneta W., Dolatowski J., 2003. Dendrologia. (Dendrology). WN PWN, Warszawa, (in Polish).
• Szafran P., 1961. Osadnictwo historycznej Krajny w XVI-XVIII w. (1511-1772). (Historical settlements of Krajna in the 16th-18th centuries (1511-1772)). Gdańskie Tow. Nauk. i Wydz. Nauk Społ. i Hum., Gdańsk, (in Polish).
• Uciechowski, T., Zieliński A., 1978. Katalog zabytków woj. pilskiego. Ewidencja parku w Dąbkach. (Catalogue of monuments of Piła province. Register of park in Dąbki). Wojewódzki Konserwator Zabytków w Pile (mscr.), (in Polish).
• Uciechowski T., Mezer-Uciechowska de Z., Zieliński A., Zygmund K., 1976a. Katalog zabytków woj. pilskiego. Ewidencja parku w Górce Klasztornej. (Catalogue of monuments of Piła province. Register of park in Górka Klasztorna). Wojewódzki Konserwator Zabytków w Pile (mscr.), (in Polish).
• Uciechowski T., Zieliński A., Mezer-Uciechowska de Z., Zygmund K., 1976b. Katalog zabytków woj. pilskiego. Ewidencja parku w Chlebnie. (Catalogue of monuments of Piła province. Register of park in Chlebno). Wojewódzki Konserwator Zabytków w Pile (mscr.), (in Polish).
• Wendlandt J., Andruszkiewicz K., Szelągowska T., 1992. Spis parków i ogrodów zabytkowych w Polsce. W: Parki i ogrody zabytkowe w Polsce. Stan 1991 r. (List of monumental parks and gardens in Poland. Status for 1991). Seria: Studia i Materiały. Ogrody, 1, 19-348, (in Polish).
• Zając A., 1978. Atlas of distribution of vascular plants in Poland (ATPOL). Taxon, 27(5-6), 481-484.
• Zątek W., Nowak J., 1985. Parki podworskie na obszarze województwa pilskiego. W: Przydatność środowiska leśnego dla turystycznych form rekreacji. (Manor parks on Piła province area. In: Usefulness of woodland for tourist’s recreation forms). (Ed.) J. Bogucki. Seria: Z Warsztatów Badawczych, AWF, Warszawa, 44-98, (in Polish).