EN
The genotype- and nitrogen-dependent variation in the photosynthetic activity and efficiency of gas exchange of the flag and penultimate leaves was evaluated among old and modern cultivars of winter wheat representative for the Polish breeding collection. The cultivars were grown in three locations under varied N fertilisation rates (110, 90 and 80 kg N-ha-¹ and their yield potential and photosynthetic parameters of the uppermost leaves were determined. Although considerable genotypie differences were found for the photosynthetic characters studied, broad-sense heritabilities were relatively low ranging from 0.26-0.33 for the transpiration rate and stomatal conductance to 0.56-0.60 for the photosynthesis rate and gas exchange efficiency. The modern cultivars tended to form more photosynthetically active and stay-green durable leaves than the older ones. However, the examined cultivars did interact with N nutrition levels and the cultivar-by-nutrition interaction effects significantly affected the variance in grain yield and leaf photosynthesis. Principal component analysis revealed marked genotypie differences in the dependency of the leaf photosynthetic function upon the N supply.
PL
Analizowano wpływ genotypu i poziomu nawożenia azotowego na zmienność w aktywności fotosyntetycznej i efektywności wymiany gazowej liści flagowych i podflagowych u starszych i nowoczesnych odmian pszenicy ozimej reprezentatywnych dla krajowych kolekcji hodowlanych. Odmiany te uprawiano w trzech miejscowościach przy zmiennym poziomie nawożenia azotowego (110, 90 i80 kg N-ha-¹). Oceniono potencjał plonu oraz parametry fotosyntetyczne górnych liści. Stwierdzono istotne różnice genetyczne w cechach fotosyntetycznych liści, ale odziedziczalność cech (w szerokim sensie) była stosunkowo niska i wahała się w przedziale 0,26-0,33 dla intensywności transpiracji i przewodnictwa szparkowego do 0,56-0,60 dla intensywności fotosyntezy i efektywności wymiany gazowej. Odmiany nowoczesne zwykle wykształcały liście dłużej zieleniejące się i aktywniejsze fotosyntetycznie od liści odmian starszych. Badane odmiany współdziałały z poziomem nawożenia azotowego, a efekty interakcji odmiana-nawożenie istotnie wpływały na wariancję plonu i fotosyntezy liści. Analiza głównych składowych wariancji wskazała na wyraźne różnice genotypowe w poziomie zależności przebiegu fotosyntezy liści od zaopatrzenia w azot.