FR
Sont décrits les microfossiles des sédiments marins du Jurassique supérieur, extraits du sondage à Magnuszew et appartenant aux groupes suivants: les Dinoflagellés, les Acritarches, les microfossiles incertae sedis et les Algues sédentaires. Les Dinoflagellés appartiennent à 12 espèces, parmi lesquelles ont été distingués 2 nouveaux genres: Tetrasphaera n.gen, et Palaeosphaerium n.gen., ainsi que 5 nouvelles espèces: Palaeoperidinium nuciformoides n.sp., P. rhomboidalis n.sp., Hystrichosphaeridium polonicum n.sp., Tetrasphaera rara n.sp. et Palaeosphaerium infrequens n.sp. Parmi les Acritarches on a distingué 4 espèces, et parmi les microfossiles incertae sedis - 3 espèces attribuées aux deux genres nouveaux; ce sont: Dictyochroa ovalis n.gen., n.sp., Alisum magnum n.gen., n.sp. et Alisum parvum n.sp. Sont décrits, en outre: un microfossile problématique, génériquement et spécifiquement indéterminable, ainsi que deux menues Algues, appartenant, probablement, aux Chlorophycées. Une liste de la répartition stratigraphique des microfossiles, se trouvant dans les échantillons examinés, est jointe au travail.
PL
W pracy niniejszej opisano przedstawicieli czterech grup mikroorganizmów kopalnych, pochodzących z osadów morskich górnej jury z wiercenia w Magnuszewie. Są to: Dinoflagellata, Acritarcha, mikroorganizmy incertae sedis oraz algi osiadłe, należące zapewne do Chlorophyceae. Próbki z wiercenia, w ilości 72, zostały mi udostępnione przez Instytut Geologiczny w Warszawie. W materiale tym, obejmującym serie od Oksfordu do kimerydu, znaleziono niezbyt licznie występujące okazy o średnim stanie zachowania. W dolnej i środkowej jurze stwierdzono brak jakichkolwiek mikroorganizmów nieotwornicowych. Dinoflagellata jurajskie stanowią tu zupełnie odmienny zespół faunistyczny w porównaniu z kredowym, przeważają one ilością egzemplarzy i gatunków nad Acritarcha, które występują nielicznie. Dominują rodzaje Scriniodinium Klement oraz Gonyaulacysta Deflandre. W obrębie Dinoflagellata opisano 12 gatunków, wśród których wyróżniono 2 nowe rodzaje: Tetrasphaera n. gen. i Palaeosphaerium n. gen., oraz 5 nowych gatunków: Palaeoperidinium nuciformoides n. sp., Pal. rhomboidalis n. sp., Hystrichosphaeridium polonicum n. sp., Tetrasphaera rara n. sp. i Palaeosphaerium infrequens n. sp. Pomiędzy Acritarcha wyróżniono 4 gatunki, a wśród mikroorganizmów incertae sedis - 2 nowe rodzaje, reprezentowane przez 3 nowe gatunki: Dictyochroa ovalis n. gen., n. sp., Alisum magnum n. gen., n. sp., Alisum parvum n. sp., oraz formę oznaczoną jako Problematicum gen. et sp. indet. Wszystkie te mikroorganizmy, z wyjątkiem ostatniego, występowały w kredzie Magnuszewa. Opisano również 2 formy drobnych glonów osiadłych, należących zapewne do Chlorophyceae, które występowały również w kredzie tego wiercenia, ale z powodu małej ilości okazów nie zostały poprzednio opisane (Górka, 1963). Ponadto, wśród Dinoflagellata i Acritarcha stwierdzono obecność pewnych gatunków, które zostały już opisane z kredy tego wiercenia (Górka, 1963). Ich stratygraficzne rozprzestrzenienie zostało podane w załączonej tabeli (vide str. 292 tekstu francuskiego). Stosowana w niniejszej pracy systematyka oraz nomenklatura oparta jest na ostatnich pracach Deflandra (1964a, 1964b), Downie, Evitta & Sarjeanta (1963), Downie & Sarjeanta (1963), Eisenacka (1964) oraz Evitta (1962a, 1962b, 1963a, 1963b, 1964). Zgodnie z ostatnimi badaniami Evitta, terminy „hystrichosphaera” i „hystrichosphaeridium” są stosowane dla przypuszczalnych cyst, utworzonych, zdaniem tego autora, wewnątrz tek Dinoflagellata i zaliczonych do klasy Dinophyceae. Pozostałe rodzaje o budowie hystrichosfer zgrupowane zostały pod nazwą Acritarcha (Evitt, 1963a, 1963b), jako „grupa” o niepewnym stanowisku systematycznym, zapewne różnego pochodzenia. Materiał dokumentacyjny, na którym oparto niniejsze opracowanie, stanowi około 250 preparatów mikroskopowych oraz zdjęcia fotograficzne. Metodyka, związana z przygotowaniem preparatów została podana w mej pracy poprzedniej (Górka, 1963). DIAGNOZY NOWYCH FORM. DINOFLAGELLATA Rodzaj Palaeoperidinium Deflandre, 1934, Palaeoperidinium nucijormoid.es n. sp. (Pl. II, fig. 1, 2). Diagnoza. - Teka elipsoidalna, wydłużona, podzielona bruzdą poprzeczną na epitekę i hipotekę. Epiteka niekiedy stożkowata, zaopatrzona w krótki kolec apikalny. Hipoteka zaokrąglona. Tabulacja i bruzda podłużna nieobecne. Powierzchnia teki miejscami drobno granulowana i pokryta bardzo krótkimi wyrostkami. Astart (gł. 1262,67 m) i kimeryd (gł. 1219,4 m) Magnuszewa. Palaeoperidinium rhomboidalis n. sp. (Pl. I, fig. 6 a-b). Diagnoza. - Teka czteroboczna, o zaokrąglonych kątach, podzielona bruzdą poprzeczną na epitekę i hipotekę. Brak bruzdy podłużnej, kolca apikalnego oraz tabulacji. Na peryferii hipoteki znajdują się wyrostki, których końce rozwidlają się znacznie w płaszczyźnie prostopadłej do głównej osi i często łączą się pomiędzy sobą. Wielkość wyrostków maleje w kierunku bruzdy poprzecznej. Na peryferii epiteki wyrostki tego typu występują bardzo rzadko. Natomiast pokryta jest ona krótkimi, prostymi wyrostkami, które znajdują się również na powierzchni całej teki. Powierzchnia teki bardzo drobno siateczkowana. Kimeryd Magnuszewa (gł. 1219,4 m). Rodzaj Hystrichosphaeridium Deflandre, 1937, emend. Eisenack, 1958, Hystrichosphaeridium polonicum n. sp. (Pl. III, fig. 5, 6). Diagnoza. - Błonka kulista z około 18-20 rurkowatymi wyrostkami, poszerzonymi u podstawy, zwężonymi w środku i z kielichowato otwartymi dystalnymi zakończeniami, które są delikatnie ząbkowane. Wyrostki te wykazują włóknistą strukturę, którą obserwuje się również na powierzchni błonki. Oprócz wyrostków tego typu, które dominują, obserwuje się również na tym samym okazie kilka wyrostków o zakończeniach czapeczkowato zgrubiałych lub drobno ząbkowanych z nieznacznymi wcięciami. Powierzchnia błonki, oprócz występującej miejscami włóknistości, jest drobno perforowana. Oksford Magnuszewa (gł. 1476,0 m). Tetrasphaera rara n. gen., n. sp. (Pl. II, fig. 6 a-b). Diagnoza. - Teka czworokątna, zaokrąglona, z otoczką tego samego kształtu. Obecna bruzda poprzeczna oraz tabulacja trudna do sprecyzowania. Na szwach odgraniczających płytki obecne są krótkie wyrostki, Teka i otoczka drobno siateczkowana. Astart Magnuszewa (gł. 1331,2 m). Palaeosphaerium infrequens n. gen., n. sp. (Pl. II, fig. 7 a-b). Diagnoza. - Teka sferyczno-polyedryczna z tabulacją trudną do prześledzenia, jak również bruzdą poprzeczną. Bruzdy podłużnej i kolca apikalnego brak. Na szwach, pomiędzy płytkami obecne są bardzo krótkie wyrostki. Powierzchnia bardzo drobno siateczkowana. Astart Magnuszewa (gł. 1331,2 m). MIKROSKAMIENIAŁOSCI INCERTAE SEDIS Dictyochroa ovalis n. gen., n. sp. (Pl. IV, fig. 4-6). Diagnoza. - Błonka o zarysie kulistym lub jajowatym, nieco spłaszczona, pokryta na całej swej powierzchni nieznacznie wystającymi listewkami, tworzącymi siatkę o regularnie sześciobocznych oczkach. Centrum oczek jest drobno perforowane. Często na jednym z biegunów (Pl. IV, fig. n 5) lub w centrum okazu (Pl. IV, fig. 6) znajduje się pęknięcie, które trudno jest utożsamiać z pylomem, spotykanym na przykład u Dinoflagellata, pęknięcie to bowiem nie występuje zawsze w tym samym miejscu i na wszystkich okazach. Raurak (gł. 1357,5 m), astart (gł. 1265,0 m, 1262,67 m), turon (gł. 996,5 m) oraz emszer (913,3 m) Magnuszewa. Alisum magnum n. gen., n. sp. (Pl. IV, fig. 7). Diagnoza. - Błonka w kształcie urny, z szeroką i krótką, słabo odgraniczoną ciemniejszą szyjką na jednym biegunie. Na przeciwnym - zaokrąglona. Powierzchnia bez ornamentacji, miejscami widoczne nieregularne fałdki, zapewne wtórnego pochodzenia. Raurak (gł. 1357,5 m), astart (gł. 1277,4 m), turon (gł. 996,5 m) oraz emszer (gł. 913,3 m) Magnuszewa. Alisurn parvum n. gen., n. sp. (Pl. IV, fig. 2, 3). Diagnoza. - Błonka w kształcie urny z wąską i wyraźnie odgraniczającą się szyjką na jednym biegunie. Na przeciwnym - wybitnie zaokrąglona. Powierzchnia bez ornamentacji, miejscami widoczne nieregularne fałdki, zapewne wtórnego pochodzenia. Okazy tego gatunku bywają niekiedy połączone po dwa, w ten sposób, że szyjka jednego przenika do wnętrza drugiego (Pl. IV, fig. 3). Przypomina to bardzo połączenia łańcuszkowate Chitinozoa. Astart (gł. 1259,0 m), turon (gł. 996,5 m) oraz emszer (gł. 913,3 m) Magnuszewa. CHLOROPHYCEAE Alga osiadła, forma A (Pl. V, fig. 1-4). Diagnoza. - Z wspólnego, masywnego, stosunkowo wysokiego pnia odchodzą liczne, nieregularnie ułożone, w ilości 6-15, odgałęzienia o okrągłym przekroju. Ich zakończenia są przeważnie zaokrąglone czasem zgrubiałe, rzadziej zaostrzone. Powierzchnia gładka. Raurak (gł. 1357,5 m), astart (gł. 1223,0 m), kimeryd (gł. 1210,3 m), turon (gł. 996,5 m) oraz emszer (gł. 913,3 m) Magnuszewa. Alga osiadła, forma B (Pl. V, fig. 5, 6). Diagnoza. - Spłaszczona, nieregularna błonka, z powierzchni której odchodzą liczne, krótkie i nieregularne odgałęzienia o okrągłym przekroju. Przeważnie są one dichotomicznie, niekiedy kilkakrotnie podzielone już w połowie swojej długości. Końce najczęściej zaokrąglone, bardzo rzadko zostrzone. Kolor jasnozłoty. Kimeryd (gł. 1210,3 m) Magnuszewa.
RU
В настоящей работе дано описание представителей 4 групп ископаемых микроорганизмов из морских отложений верхней юры из буровой скважины местности Магнушев (келецкое воеводство), а именно: Dinoflagellata, Acritarcha, микроорганизмов incertae sedis, а также сидячих водорослей, принадлежащих вероятно к Chlorophyceae. Образцы из буровой скважины в числе 72 были поручены автору Геологическим Институтом в Варшаве. В этом материале, заключающим в себе серии оксфордского и кимериджского ярусов найдено не особенно обильно выступающие образцы, средней сохранности. В нижней и средней частях юрского периода не обнаружено никаких микроорганизмов кроме фораминифер. Dinoflagellata юрские, в сравнении с меловыми, являются здесь совершенно отличным фаунистическим комплексом. Количеством экземпляров и видов превышают они немногочисленных представителей Acritarcha. Особенно обильны роды Scriniodinium Klement и Gonyaulacysta Deflandre. Среди Dinoflagellata приводится описание 12 видов, среди которых выделено 2 новых рода: Tetrasphaera n. gen. и Palaeosphaerium n. gen., и 5 новых видов: Palaeoperidinium nuciformoides n. sp., P. rhomboidalis n. sp., Hystrichosphaeridium polonicum n. sp., Tetrasphaera rara n. sp., и Palaeosphaerium infrequens n. sp. Среди Acritarcha выделено 4 вида, а среди микроорганизмов incertae sedis - 2 новые рода с тремя новыми видами: Dictyochroa ovalis n. gen., n. sp., Alisum magnum n. gen., n. sp. и A. parvum n. sp., а также одну форму обозначенную как Problematicum gen. et sp. indet. Все эти микроорганизмы только спорадически выступают в меловых отложениях этой скважины. Приводится также описание 2 форм мелких сидячих водорослей, принадлежащих вероятно к Chlorophyceae. Появляются они также в меловых отложениях Магнушева, но принимая во внимание ограниченное количество экземпляров, не приводилось раньше (Гурка, 1963) их описания. Кроме того, среди Dinoflagellata и Acritarcha, обнаруженных в меловых отложениях этой скважины, удостоверено присутствие некоторых видов, описание которых было приведено автором раньше (Гурка, 1963). Их стратиграфическое распространение приводится в табели на стр. 292. Систематика и номенклатура применяемая в настоящей работе основывается на новейших работах Дефландра (Deflandre, 1964а, 1964b), Довние, Эвитта & Сарджанта (Downie, Evitt & Sarjeant, 1963), Довни & Сарджанта (Downie & Sarjeant, 1963), Ейзенака (Eisenack, 1964), а также Эвитта (Evitt, 1962a, 1962b, 1963a, 1963b, 1964). Согласно последним исследованиям Эвитта, термины „гистрихосфера” (hystrichosphaera) и „гистрихосферидиум” (hystrichosphaeridium) касаются предполагаемых кист, образованных, по мнению этого автора, внутри тек Dinoflagellata и принадлежащих классу Dinophyceae. Остальные роды, характеризующиеся строением типа гистрихосфер, сгруппировано под названием Acritarcha (Evitt, 1963а, 1963b), как систематически сомнительную „группу"’, по всей вероятности разного происхождения. Документационный материал настоящего труда состоит из примерно 250 микроскопических препаратов и фотографических снимков. Методика подготовки препаратов к работе была подробно описана автором в работе с 1963 г. ДИАГНОЗЫ НОВЫХ ФОРМ DINOFLAGELLATA Род Palaeoperidinium Deflandre, 1934, Palaeoperidinium nuciformoides n. sp. (пл. II, фиг. 1-2). Диагноз. - Тека эллипсоидная, удлиненная, разделена поперечной бороздой на эпитеку и гипотеку. Эпитека иногда конусовидная, снабжена апикальным шипом. Гипотека закругленная. Табуляция и продольная борозда отсутствуют. На поверхности теки видны очень короткие отростки и местами мелкая грануляция. Астарт (гл. 1262,67 м), кимеридж (гл. 1219,4 м), Магнушев. Palaeoperidinium rhomboidalis n. sp. (пл. I, фиг. 6a-b). Диагноз. - Тека четырехгранная, с закругленными вершинами, разделенная поперечной бороздой на эпитеку и гипотеку. Продольная борозда, апикальный шип и табуляция отсутствуют. На периферии гипотеки присутствуют отростки со значительно раздвоенными концами в плоскости перпендикулярной к главной оои и часто соединенными между собой. Величина отростков уменьшается в направлении к поперечной борозде. На периферии эпитеки такие отростки появляются очень редко, но присутствуют здесь короткие, прямые отростки, которые видны также на поверхности всей теки. Поверхность теки покрытая очень мелкой сеточкой. Кимеридж (гл. 1219,4 м), Магнушев. Род Hystrichosphaeridium Deflandre, 1937, emend. Eisenack 1958, Hystrichosphaeridium polonicum n. sp. (пл. III, фиг. 5, 6). Диагноз. - Оболочка сферическая с 18-20 трубковидными отростками, расширенными у основания, а суженными в середине, и с чашевидно открытыми, тонко зубчатыми дистальными окончаниями. Отростки характеризуются волокнистой структурой, наблюдаемой также на поверхности оболочки. Кроме преобладающих отростков этого типа, наблюдается также в том самом экземпляре несколько отростков с окончаниями шапочковидными, утолщенными или тонко зубчатыми, с незначительными врезами. Оксфорд (гл. 1476,0 м), Магнушев. Tetrasphaera rаrа n. gen., n. sp. (пл. II, фиг. 6 а-b). Диагноз. - Тека четырехугольная, закругленная, с оболочкой такой же самой формы. Присутствуют поперечная борозда и нечёткая табуляция. На швах отделяющих пластинки присутствуют короткие отростки. Тека и оболочка покрытые мелкой сеточкой. Астарт (гл. 1331,2 м), Магнушев. Palaeosphaerium infrequens n. gen., n. sp. (пл. II, фиг. 7 a-b). Диагноз. - Тека сферическо-многосторонная, с нечёткой табуляцией, а также с поперечной бороздой. Продольная борозда и апикальный шип отсутствуют. По швам, между пластинками присутствуют короткие отростки. Поверхность покрытая очень мелкой сеточкой. Астарт (гл. 1331,2 м), Магнушев. МИКРООРГАНИЗМЫ INCERTAE SEDIS. Dictyochroa ovalis n.gen., n. sp. (пл. IV, фиг. 4-6). Диагноз. - Оболочка сферическая или яйцеобразная, слегка сплюснутая. Поверхность её покрывают незначительно выдающиеся планки, образующие сетку в виде правильных шестигранных очек. Центр очек мелко перфорированный. Часто на одном из полюсов (пл. IV, фиг. 5) либо в центре экземпляра (пл. IV, фиг. 6) присутствует трещина, которая вероятно не является пылёмом, выступающим например у Dinoflagellata, ибо такая трещина не всегда присутствует в том самом месте и во всех экземплярах. Рорак (гл. 1357,5 м), астарт (гл. 1265,0 м - 1262,67 м), турон (гл. 996,5 м), эм-шер (913,3 м), Магнушев. Alisum magnum, n. gen., n. sp. (пл. IV, фиг. 7). Диагноз. - Оболочка в виде урны, с широкой, короткой и нечётко отделенной темной шейкой на одном из полюсов, на противолежащим - закругленная. Поверхность лишена орнаментации, иногда с неправильными складками, по всей вероятности вторичного происхождения. Рорак (гл. 1337,5 м), астарт (гл. 1277,4 м), турон (гл. 996,5 м), эмшер (гл. 913,3 м), Магнушев. Alisum parvum n. gen., n. sp. (пл. IV, фиг. 2-3). Диагноз. - Оболочка в виде урны, с узкой, чётко отделенной шейкой на одном из полюсов; на противолежащим - закругленная. Поверхность лишена орнаментации, иногда с неправильными складками, по всей вероятности вторичного происхождения. Экземпляры этого вида соединяются иногда парами так, что шейка одного экземпляра проникает внутрь другого (пл. IV, фиг. 3). Это очень напоминает цепное соединение Chitinozoa. Астарт (гл. 1259,0 м), турон (гл. 996, 5 м), эмшер (гл. 913,3 м), Магнушев. CHLOROPHYCEAE. Водоросль сидячая, форма А (пл. V, фиг. 1-4). Диагноз. - Из общего массивного, относительно длинного ствола вырастают многочисленные (6-15), нерегулярно расположенные ответвления, круглые в разрезе, с окончаниями по большей части закругленными, иногда огрубевшими, реже обостренными. Поверхность гладкая. Рорак (гл. 1357,5 м), астарт (гл. 1223,0 м), кимеридж (гл. 1210,3 м), турон (гл. 996,5 м), эмшер (гл. 913,3 м), Магнушев. Водоросль сидячая, форма В (пл. V, фиг. 5,6). Диагноз. - Оболочка нерегулярная, сплюснутая. Из её поверхности вырастают многочисленные, короткие, нерегулярные и круглые в разрезе ответвления, по большей части дихотомические, иногда в несколько раз разделенные уже в половине длины. Окончания их бывают по большей части закругленные, очень редко обостренные. Цвет оветло-золотистый. Кимеридж (гл. 1210,3 м), Магнушев.