PL
W pracy podano wyniki badań dotyczące otwornic dolnego i środkowego port-landu oraz małżoraczków górnego portlandu facji purbeckiej Niżu Polski. Materiały do badań mikropaleontologicznych pochodziły z wału kujawskiego, niecki warszawskiej, syneklizy nadbałtyckiej, niecki łódzkiej, niecki mogileńskiej oraz z Pomorza (NW-części wału pomorskiego, niecka pomorska i N część niecki szczecińskiej). Ogółem opisano 63 gatunki otwornic (w tym 12 nowych gatunków i 2 nowe podgatunki) oraz 21 gatunków małżoraczków (w tym 1 nowy) (Text-fig. 1, tabela I, II). W osadach dolnego i środkowego portlandu w zespole otwornic dominują formy o skorupkach wapiennych - głównie przedstawiciele rodziny Nodosariidae. Podrzędnie występują otwornice z rodziny Polymorphinidae, Nubeculariidae, Miliolidae, Involutinidae, a także z podrodziny Spirillininae i Epistomininae. Otwornice o skorupkach aglutynujących niemal wyłącznie należą do rodziny Lituolidae. Analizując pionowe zasięgi występowania gatunków otwornic i małżoraczków wydzielono 10 poziomów biostratygraficznych; 5 poziomów otwornicowych od I do V oraz 5 poziomów małżoraczkowych od F do B (te ostatnie wyróżnione uprzednio w niektórych rejonach Polski przez W. Bielecką i J. Sztejn w 1966 r.) (tabela III). Poziom I obejmuje w całości osady dolnego portlandu, tzn. poziomy Subplanites klimowi, Subplanites sp.sp. i Pectinatites sp.sp. Charakteryzuje się on obecnością gatunków górnokimerydzkich, a przede wszystkim gatunków - Pseudolamarckina polonica (Bielecka & Pożaryski). Nubecularia mazoviensis Bielecka & Pożaryski i Everticyclammina virguliana (Koechlin), a które nie przechodzą do poziomu II. W poziomie I pojawiają się także nowe gatunki portlandzkie. Są to: Saracenaria pravoslavlevi Furssenko & Polenova, Citharina brevis (Furssenko & Polenova), C. raricostata (Furssenko & Polenova), Nodosaria scythicis Furssenko & Polenova i kilka innych. Poziom II odpowiada w przybliżeniu poziomowi Zaraiskites scythicus i zawiera bardzo obfitą mikrofaunę. Charakteryzują go - Planularia dojleini (Kasanzev), Vaginulinopsis incisiformis sp.n., Nodosaria scythicis Furssenko & Polenova, Geinitzinita wolinensis sp.n., Margnulinopsis robusta (Reuss), Citharina undosicostata sp.n., Citharina culter (Furssenko & Polenova), Nodosaria osynkiensis Mjatliuk oraz w wyższych partiach tego poziomu - Lenticulina ponderosa Mjatliuk. Poziom III przypada na poziom Zaraiskites zaraiskensis, zachodząc na stropową część poziomu Z. scythicus oraz na spągową poziomu Virgatites pusillus. Występują tu stosunkowo liczne otwornice, przede wszystkim Citharina catherinae sp.n., C. densicostata sp.n., C. cuneata sp.n., C. culter (Furssenko & Polenova), Nodosaria pentagonalis Fursenko & Polenova, N. cucumiformis sp.n., a także Ammobaculites haplophragmoides Furssenko & Polenova, Tristix quadrangularis Furssenko & Polenova, Guttulina multistriata sp.n., Triplasia althoffi jurassica (Mjatliuk) i Belorussiella wolinensis sp.n. Poziom IV obejmuje niższą część poziomu Virgatites pusillus i charakteryzuje się wymieraniem otwornic. Spotyka się tu niekiedy kilka nowych gatunków - Palaeomiliolina egmontensis (Lloyd), Trocholina aff, burlini Gorbatchik, Frondicularia inderica Furssenko & Polenova i Geinitzinita kcyniensis sp.n. Poziom V przypada na wyższą część poziomu Virgatites pusillus i zawiera jeszcze uboższy zespół otwornic. W spągowej partii spotyka się nieliczne Lenticulina muensteri (Roemer), L. infravolgaensis (Furssenko & Polenova), Trocholina aff. burlini Gorbatchik, Eoguttulina polygona (Terquem), E. liassica (Strickland) i Spirillina infima (Strickland). Poziom małżoraczkowy F w niższych swych partiach zawiera nieliczne otwornice - Lenticulina muensteri (Roemer), Eoguttulina liassica (Strickland) i Spirillina infima (Strickland) oraz morskie małżoraczki - Procytheropteron brodiei (Jones), Orthonotacythere rimosa Martin, Galliaecytheridea sp., Paracypris sp. oraz euryhalinowy gatunek Mantelliana purbeckensis (Forbes). W stropowej części poziomu F pojawiają się pierwsze oligohalinowe małżoraczki - Klieana alata (Martin), Rhinocypris jurassica jurassica (Martin). Poziom F odpowiada wiekowo środkowym marglom z Münder NRD. Poziom E charakteryzuje się obecnością Mantelliana purbeckensis (Forbes), Klieana alata Martin, Rhinocypris jurassica jurassica (Martin), Theriosynoecum forbesii (Jones), Cypridea inversa Martin, C. valdensis praecursor Oertli, oraz wyłączny dla tego poziomu gatunek - Fabanella ansata (Jones). Poziom E wiekowo odpowiada niższym partiom górnych margli z Münder. Poziom D zawiera nieco liczniejszy zespół małżoraczków. Występują prawie wszystkie gatunki znane uprzednio z poziomu E, za wyjątkiem Fabanella ansata (Jones). Częściej spotykane są Cypridea dunkeri Jones i Scabriculocypris trapezoides Anderson. W stropowych partiach niekiedy pojawiają się Cypridea binodosa Martin i C. praealta sp.n. Poziom D wiekowo odpowiada wyższym partiom górnych margli z Münder. Poziom C jest najbardziej reprezentowany fauną małżoraczkową. Między innymi charakteryzują go Cypridea praealta sp.n., C. binodosa Martin. Damonella ellipsoidea (Wolburg) oraz Dicrorygma greoenwali Christensen. Poziom C wiekowo odpowiada niższym partiom serpulitu. Poziom B zawiera znacznie uboższy zespół malżoraczków. Większość uprzednio notowanych gatunków ustępuje, brak jest Klieana alata Martin. Pojawia się natomiast nowy gatunek Klieana kujaviana Bielecka & Sztejn, charakteryzujący ten poziom. Występują tu jeszcze Cypridea dunkeri Jones, C. praealta sp.n., Dicrorygma groenwali Christensen, a także Rhinocypris jurassica jurassica (Martin). Poziom B odpowiada wiekowo wyższym partiom serpulitu Niemiec (NRD). Porównując zespół otwornic portlandu Polski z innymi krajami (tabela 5) obserwuje się największe podobieństwo z zespołem otwornic dolnego i środkowego piętra wołżańskiego Platformy Rosyjskiej, z którą z pośród 63 gatunków wyróżnionych w Polsce co najmniej 34 gatunki są wspólne, (a prawdopodobnie i dalsze 5). Znacznie mniejsze podobieństwo występuje z Europą zachodnią. Najwięcej wspólnych gatunków stwierdzono z południową częścią RFN (ponad 20 gatunków), oraz z Czechosłowacją (około 15 gatunków). Z Anglią są 4 gatunki wspólne. Z obszaru pozaeuropejskiego, 9 gatunków jest wspólnych z Madagaskarem.
RU
В работе представлены итоги изучения нижне- и среднепортландских фора-минифер и верхнепортландских остракод пурбекской фации Польской низменности. Материал для микропаленотологических анализов был собран на площади Куявского вала, Варшавской мульды, Балтийской синеклизы, Лодзинской муль-ды, Могильновской мульды и Поморья (северо-западная часть Поморского вала, Поморская мульда и северная часть Щецинской мульды). Описание охватывает 63 вида фораминифер (в том числе 12 новых видов и 2 новых подвида) и 21 вид остракод (в том числе 1 новый вид) (фиг. 1, таблица I, II). В сообществе фораминифер нижнего и среднего портланда преобладают формы с известковыми раковинками, главным образом представители семейства Nodosariidae. В подчиненном количестве наблюдаются фораминиферы, принадлежащие к Polymorphinidae, Nubeculariidae, Miliolidae, Involutinidae, а также к подсемействам Spirillininae и Epistomininae. Фораминиферы с агглютинированными раковинами почти полностью принадлежат к семейству Lituolidae. На основании анализа вертикальных интервалов распространения фораминифер и остракод определено 10 биостратиграфических горизонтов - 5 форами-ниферовых, с обозначениями от I до V и 5 остракодовых, с обозначениями от F до В. Последние горизонты были выделены ранее в некоторых регионах Польши В. Белецкой и Я. Штейн (1966 г.) (таблица III). Горизонт I охватывает полностью нижнепортландские отложения, т. е. зоны Subplanites klimovi, Subplanites sp. sp. и Pectinatites sp. sp. Он характеризуется присутствием верхнекимериджских видов, главным образом Pseudolamarckina polonica (Bielecka & Pożaryski), Nubecularia mazoviensis Bielecka & Pożaryski, Everticyclammina virguliana (Koechlin), которые не переходят в горизонт II. Кроме того в горизонте I появляются новые портландские виды: Saracenaria pravoslavlevi Furssenko & Polenova, Citharina brevis (Furssenko & Polenova), C. raricostata (Furssenko & Polenova), Nodosaria scythicis Furssenko & Polenova и др. Горизонт II соответствует приблизительно зоне Zaraiskites scythicus и содержит обильную микрофауну. Он характеризуется Planularia dofleini (Kasanzev), Vaginulinopsis incisiformis sp. n., Nodosaria scythicis Furssenko & Polenova, Geinitzinita wolinensis sp.n., Marginulinopsis robusta (Reuss), Citharina undosicostata sp. n., Citharina culter (Furssenko & Polenova), Nodosaria osynkiensis Mjatliuk и в верхних интервалах этого горизонта Lenticulina ponderosa Mjatliuk. Горизонт III охватывает зону Zaraiskites zaraiskensis и кровельный интервал зоны Z. scythicus, а также подошвенный интервал зоны Virgatites pusillus. В этом горизонте представлены довольно многочисленные фораминиферы, прежде всего Citharina catherinae sp. n., C. densicostata sp. n., C. cuneata sp. n., C. culter (Furssenko & Polenova), Nodosaria pentagonalis Furssenko & Polenova, N. cucumiformis sp.n., а также Ammobaculites haplophragmoides Furssenko & Polenova, Tristix quadrangular is Furssenko & Polenova, Guttulina multistriata sp. n., Triplasia althoffi jurassica (Mjatliuk), Belorussiella wolinensis sp. n. Горизонт IV охватывает нижний интервал зоны Virgatites pusillus и характеризуется отмиранием фораминифер. Местами можно наблюдать несколько новых видов: Palaeomiliolina egmontensis (Lloyd), Trocholina aff. burlini Gorbatchik, Frondicularia inderica Furssenko & Polenova, Geinitzinita kcyniensis sp. n. Горизонт V совпадает с верхним интервалом зоны Virgatites pusillus и содержит еще более бедное сообщество фораминифер. В нижнем интервале наблю-даются редкие Ltnticulina muensteri (Roemer), L. infravolgaensis (Furssenko & Polenova), Trocholina aff. burlini Gorbatchik, Eoguttulina polygona (Terquem), E. liassica (Strickland), Spirillina infima (Strickland). Остракодовый горизонт F в нижнем интервале содержит редкие форамини-феры Lenticulina muensteri (Roemer), Eoguttulina liassica (Strickland) и Spirillina infima (Strickland), а также морские остракоды Procytheropteron brodiei (Jones), Orthonotacythere rimosa Martin, Galliaecytheridae sp., Paracypris sp. и эвригалин-ный вид Mantelliana purbeckensis (Forbes). В верхнем интервале горизонта F появляются первые олигогалинные остракоды: Klieana alata (Martin), Rhinocypris jurassica jurassica (Martin). Горизонт F является возрастным эквивалентом средних мергелей из Мюндер в ГДР. Горизонт Е характеризуется распространением Mantelliana purbeckensis (Forbes), Klieana alata Martin, Rhinocypris jurassica jurassica (Martin), Theriosynoecum forbesii (Jones), Cypridea inversa Martin, C. valdensis praecursor Oertli и руководящим по этому горизонту видом Fabanella ansata (Jones). Горизонт Е представляет возрастной эквивалент нижнего интервала верхних мергелей из Мюндер. Горизонт D содержит более богатое сообщество остракод, в котором представлены почти все виды, встречающиеся в горизонте Е, за исключением Fabanella ansata (Jones). Чаще наблюдаются Cypridea dunkeri Jones и Scabriculocypris trapezoides Anderson. В кровельном интервале местами появляются Cypridea binodosa Martin и C. praealta sp. n. Горизонт D по своему возрасту соответствует верхним интервалам верхних мергелей из Мюндер. Горизонт С охарактеризован самой обильной остракодовой фауной, в числе которой представлены: Cypridea praealta sp. n., C. binodosa Martin, Damonella ellipsoidea (Wolburg) и Dicrorygma groenwali Christensen. Горизонт С эквивалентов нижним интервалам серпулита. Горизонт В включает обедненное сообщество остракод. Исчезают в большинстве ранее известные виды, отсутствует Klieana alata Martin. В то же время появляется новый вид Klieana kujaviana Bielecka & Sztejn, харакетризующий этот горизонт. Кроме того, здесь наблюдаются еще Cypridea dunkeri Jones, С. praealta sp. n., Dicrorygma groenwali Christensen, а также Rhinocypris jurassica jurassica (Martin). Горизонт В представляет возрастной эквивалент верхних интервалов серпулита в ГДР. При сопоставлении комплекса портландских фораминифер на территории Польши с соответствующими данными по другим странам (таблица 5) выявляется самое близкое сходство с фораминиферами нижнего и среднего подъярусов волжского яруса Русской платформы, в числе которых 34 вида (вероятно и 5 других видов) общие с видами на территории Польши, представленными в количестве 63. Значительно меньшее сходство проявляется при сравнении с Западной Европой. Больше всего общих видов отмечено с южной частью ФРГ (свыше 20 видов) и с Чехословакией (15 видов). С территорией Англии 4 общих вида. На внеевропейской территории 9 общих видов наблюдается на Мадагаскаре.