Zwierzęta trujące i jadowite. Wybrane przykłady należące do bezkręgowców

• Autorzy: Klapec T. , Kania G.

Warianty tytułu

EN

Poisonous and venomous animals. Selected examples of invertebrales

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wprowadzenie i cel pracy. Jady i trucizny w świecie zwierzęcym stanowią broń chemiczną Jadowite i trujące bezkręgowce wytwarzają trucizny w celach obronnych lub w celu zdobycia pożywienia. Zwierzęta te wykształciły morfologiczne i fizjologiczne przystosowania (narządy i gruczoły jadowe), które umożliwiają dostanie się jadu lub trucizny do ciała lub na ciało innego zwierzęcia lub człowieka. Substancje te wywołują u człowieka schorzenia narządowe, reakcje alergiczne i toksyczne, niekiedy nawet prowadzące do śmierci. Znajomość miejsc bytowania i sposobów zachowania się tych zwierząt może uchronić człowieka przed niebezpieczeństwem utraty zdrowia, a nawet życia. Celem pracy jest przedstawienie wybranych gatunków zwierząt trujących i jadowitych, należących do bezkręgowców, groźnych dla zdrowia lub życia człowieka. Opis stanu wiedzy. W pracy przedstawiono gatunki najbardziej niebezpieczne dla człowieka, których jad jest śmiercionośny. Do jadowitych bezkręgowców zaliczamy: parzydełkowce, skorpiony, pająki, mięczaki (ślimaki, głowonogi). Przykładem są: krążkopławy z rodzaju Chironex, karakurt (Latrodectus mactans tredecimguttatus). Do trujących bezkręgowców należą miedzy innymi niektóre motyle (monarcha – Danaus plexippus) i chrząszcze (majka lekarska – Lytta vesicatoria). Podsumowanie. Wiedza na temat zwierząt jadowitych i trujących jest bardzo przydatna dla osób wybierających się do krajów tropikalnych. Niestety, jest ona nadal niewystarczająca zarówno wśród turystów, jak również pracowników biur podróży.

EN

Introduction and purpose. Venoms and poisons are chemical weapons in the animal world. Venomous and poisonous invertebrates produce poisons for defensive purposes or in order to obtain food. These animals have developed morphological and physiological adaptations (venom organs and glands), which enable the penetration of venom or poison into or onto the body of other animals or humans. In humans, these substances cause organ disorders, allergic and toxic reactions, sometimes even leading to death. Knowledge of the places of habitation and ways of behaviour of these animals may protect an individual against the loss of health or even life. The objective of the study is the presentation of selected species of poisonous and venomous animals belonging to invertebrates, which are dangerous for human health and life. Description of the state of knowledge. The article presents the species most dangerous for humans, the venom of which is lethal. Venomous invertebrates include: Cnidaria, scorpions, spiders, shellfish (snails, cephalopods), e.g. scyphozoans of the Chironex species, caracurt (Latrodectus mactans tredecimguttatus). The poisonous invertebrates include some butterflies (monarch butterfly – Danaus plexippus) and beetles (Spanish fly – Lytta vesicatoria). Summary. Knowledge concerning venomous and poisonous animals is very useful for people who travel to tropical countries. Unfortunately, this knowledge is still insufficient, both among tourists and employees of travel agencies.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu
• Rocznik: 2014
• Tom: 20(49)
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.102-106,bibliogr.

Twórcy

autor

Klapec T.

• Samodzielna Pracownia Parazytologii i Bakteriologii Środowiska, Instytut Medycyny Wsi w Lublinie, Lublin
• Katedra i Zakład Biologii i Parazytologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin

autor

Kania G.

• Katedra i Zakład Biologii i Parazytologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin

Bibliografia

• 1. Piotrowski F. Stawonogi. Sprzymierzeńcy i wrogowie człowieka i zwierząt. PWN Warszawa 1999, ss. 122.
• 2. Żółtowski Z. Arachnoentomologia lekarska. PZWL Warszawa 1976.
• 3. Boczek J. Człowiek i owady (monografia). Wydawnictwo Fundacja Rozwój SGGW Warszawa 2001; 130–161.
• 4. Altmann H. Atlas trujących roślin i jadowitych zwierząt. Świat Książki Warszawa 2004, ss. 160.
• 5. Ludwig M, Gebhardt H. 55 najniebezpieczniejszych zwierząt świata. KDC Warszawa 2007, ss. 128.
• 6. Ducombs G, Larny M, Michel M, Pradinaud R, Jamet P, Vincendean Ph et al. La papillonite de Guyane Francaise: etude clinique et epidemiologique. Ann. Dermatol. Venerol. 1983; 110: 809–816.
• 7. Rosin R.D. Cantarides intoxication. Brit. Med. J. 1967; 4: 33.
• 8. Tenschert W, Behrenbeck Th, Rolf N, Ahlmenn J, Winterberg B, Heepe J et al. Kantharidin – Intoxikation. Passagere Einschrankung der- Nierenfunktion und hamorrhagische Zystitis.Fortscht. Med. 1987;105 (35): 686–688.
• 9. Drőscher V. B. Świat, w którym żyją zwierzęta. PIW Warszawa 2000.
• 10. Jałoszyński P. Systemy obrony chemicznej chrząszczy. Cz. III Staphylinoidea http://www.entomo.pl/artykuly/abcjaloszynski/XII_chemia_III.php (dostęp: 2013.09.05)
• 11. Piel J, Butzke D, Fusetani N, Hui D, Platzer M, Wen G, Matsunaga S. Exploring the chemistry of uncultivated bacterial symbionts: antitumor polyketides of the pederin family. J. Nat. Prod. 2005; 68(3): 472–479.
• 12. Rauh R, Kahl S, Boechzelt H, Bauer R, Kaina B, Efferth T. Molecular biology of cantharidin in cancer cells. Chinese Medicine 2007; 2:8 doi:10.1186/1749-8546-2-8.
• 13. Żabka M. Skorpiony. W: Błaszak Cz. Zoologia. T. 2, Cz. 1 Stawonogi: szczękoczułkopodobne i skorupiaki. Wydawnictwo Naukowe PWN 2011. XII+408.
• 14. Ciszewski K. Ukąszenia przez skorpiony. W: Pach J (red.). Zarys toksykologii klinicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wyd. I Kraków 2009, 639–649.
• 15. Ciszewski K. Ukąszenia przez pająki W: Pach J (red.). Zarys toksykologii klinicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wyd. I Kraków 2009, 625–638.
• 16. Terlau H, Olivera B M. ConusVenoms: A Rich Source of Novel Ion Channel-Targeted Peptides Physiol Rev. 2004; 84: 41– 68, 10.1152/ physrev.00020.2003.
• 17. Levis R J, Dutertre S, Vetter I, MacDonald J Ch. Conus venemon peptide pharmacology. Pharmacol. Rev.2012; 64: 259–298.
• 18. Deryło A. Parazytologia i akaroentomologia medyczna. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2002.