Skład i pochodzenie cząstek pyłów w powietrzu atmosferycznym w Krakowie

• Autorzy: Wilczynska-Michalik W. , Michalik M.

Warianty tytułu

EN

Composition and origin of dust particles in atmosphere in Krakow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wysoka koncentracja pyłów w atmosferze w Krakowie jest ważnym problemem dla lokalnych władz i mieszkańców miasta. Wyniki analiz pojedynczych cząstek pyłów wskazują na wyraźną zmienność sezonową składu aerozoli. Kwarc i nieregularne lub okrągłe ziarna glinokrzemianów są obecne we wszystkich próbkach. Węglany i siarczany są także powszechne, a czyste chlorki występują rzadko. Tlenki Fe, metaliczne żelazo oraz inne bogate w metale cząstki występują w licznych próbkach. Cząstki węgliste (sadze) są powszechne szczególnie w okresie zimowym. Porównanie z cząsteczkami emitowanymi z różnych źródeł sugeruje, że pierwotne cząstki pochodzą ze źródeł naturalnych (np. erozja gleb), źródeł przemysłowych, z domowych pieców węglowych, emisji z silników samochodowych. Wtórne cząstki (np. siarczany) są także powszechne.

EN

A high concentration of particulate matter (PM) in atmosphere of Kraków is a great concern for local authorities and residents of the city. Results of the single particle analysis indicate that the aerosol composition varies seasonally. Quartz and irregular or spherical aluminosilicate particles are present in all samples. Carbonate and sulphates particles are also common, whereas pure chloride particles are scarce. Fe-oxides, metallic iron, other metal-rich particles are present in numerous samples. Carbonaceous particles (soot) are widespread especially in samples collected in winter. Comparison with particles emitted from various sources suggests that primary aerosol particles originate from natural sources (e.g. soil erosion), industrial sources, from residential heating, vehicles emission. Secondary particles (e.g. sulphates) are also common.

Słowa kluczowe

PL

Krakow; pyly; powietrze atmosferyczne; sklad chemiczny; pochodzenie; badania naukowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Aura
• Rocznik: 2015
• Numer: 03
• Opis fizyczny: s.12-16,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wilczynska-Michalik W.

• Instytut Geografii, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Kraków

autor

Michalik M.

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Kraków

Bibliografia

• [1] Air quality in Europe - 2013 report, 2013, EEA Report No 9.
• [2] Air quality in Europe - 2014 report. EEA Report No 5/2014.
• [3] S. Biały, M. Michalik, L. Stuchlik, W. Wilczyńska-Michalik 2008, Mineral and chemical composition of aeolian dust from a fall in March 2007 in the Tatra Mountains (Southern Poland). Mineralogia, Special Papers, 32,47.
• [4] Revealing the costs of air pollution from industrial facilities in Europe. EEA Technical report No 15/2011.
• [5] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy; Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej I. 152/1.
• [6] K. Kozak, M. Michalik, W. Wilczyńska-Micha-lik 1998a, Monitoring drobnozdyspergowanych składników aerozoli atmosferycznych w Krakowie; wyniki badań izotopowych i geochemicznych. Monitoring of fine-dispersed components of the atmospheric aerosols in Kraków; results of isotopic and geochemical studies. Proceedings of the II International Scientific Conference „Air protection in theory and applications", T. T. Suchecki, J. Kapała, H. Kumazawa (Eds.), Institute Environmental Engineering of the Polish Academy of Sciences, 203-205.
• [7] K. Kozak, M. Michalik, W. Wilczyńska-Micha-lik 1998b, Monitoring drobnozdyspergowanych składników aerozoli atmosferycznych w Krakowie; wyniki badań izotopowych i geochemicznych. Proceedings of the II Intern. Scientific Conf., „Air protection in theory and applications", Section III. Transformation and transport of pollutants in the atmosphere/troposphere, Т. Т. Suchecki, J. Zwoździak (Eds.), Polska Akademia Nauk, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska, Komitet Inżynierii Środowiska, Prace i Studia, 48, 207-225.
• [8] S. Kwasek 2012, Indeks jakości powietrza dla Krakowa w 2011 roku, Praca magisterska pod kierunkiem W. Wilczyńskiej Michalik. Instytut Geografii, Uniwersytet Pedagogiczny, Archiwum, 1-110.
• [9] A. Manecki, W. Wilczyńska 1977, Ocena stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego pyłami przemysłowymi. Cz.III. Sklad fazowy pyłów atmosferycznych z Krzesławic w Nowej Hucie. [Evaluation of the level of concentration of industrial dusts in the atmosphere. Part III. Mineral composition of dust from Krzesławice in Nowa Huta], Sprawozdania z Posiedzeń Komitetów Naukowych PAN, Oddz. w Krakowie, 19.
• [10] A. Manecki, A. Obidowicz, M. Michalik, W. Wilczyńska-Michalik 1978, Charakterystyka mineralogiczna i palinologiczna pyłów eolicz-nych z opadów w Tatrach w latach 1973 i 1974. Prace Mineraogiczne, PAN, Oddz. w Krakowie, 57, 19^ł2.
• [11] J. Merkisz, J. Pielecha 2014, Emisja cząstek stałych ze źródeł motoryzacyjnych. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, 19-84.
• [12] M. Michalik, S. Biały, L. Stuchlik, W. Wilczyńska-Michalik 2008, Mineral and Chemical Composition of Aeolian Material from the Tatra Mls. (S. Poland) Geochimica et Cosmochimica Acta, Journal of the Geochemical Society and the Meteoritical Society, Vol. 72, No 12S, July, 2008, pp. A 625.
• [ 13] L. Samek 2009. Chemical characterization of selected metals by X-ray fluorescence method in particulate matter collected in the area of Krakow, Poland. Microchemical Journal, 92, 140-144.
• [14]. L. Samek 2012. Source apportionment of the PM10 fraction of particulate matter collected in Krakow, Poland. Nukleonika, 57, 601-606.
• [15]. W. Wilczyńska-Michalik, L. Tyrała, W. Borowiec, M. Damrat, М. Michalik 2010а, Composition and source of aerosols in Kraków (S. Poland). 20th General Meeting of the International Mineralogical Association, Budapest, 21-27 August 2010, Acta Mineralogica-Petrographica, Abstract Series, 21-27 August, 2010, 321.
• [16] W. Wilczyńska-Michalik, M. Damrat, Ł. Tyrala, W. Borowiec, M. Michalik 2010b, Single particle analysis of aerosols in Kraków (Poland). Mineralogia, Special Papers, 36, 86.
• [17] W. Wilczyńska-Michalik, Ł. Tyrała, В. Pietras, К. Rzeźnikiewicz, M. Michalik (w druku), Analiza cząstek aerozoli w Krakowie. Abstrakt, Śląskie Sympozjum Aerozolowe.
• [18] W. Wilczyńska-Michalik 1979: Charakterystyka mineralogiczno-chemiczna pyłów emitowanych przez wybrane siłownie i elektrociepłownie w Krakowie. [Mineralogical and chemical characterization of dusts emitted by selected power plants in Kraków]. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Oddz. w Krakowie, 21,232-233.
• [19] W. Wilczyńska-Michalik 1981 a, Minerały krystalizujące z opadów atmosferycznych na obszarze iw najbliższej okolicy Huty im. Lenina. [Minerals crystallizing from atmospheric precipitation in and around the Lenin Steel Plant in Kraków]. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Oddz. w Krakowie, 22, 446-^447.
• [20] W. Wilczyńska-Michalik 198 lb, Próba określenia współczynników koncentracji wybranych pierwiastków w pyłach emitowanych z Huty im. Lenina w Krakowie. [Determination of conce-tration coefficients of selected elements in dusts emitted from the Lenin Steel Plant in Kraków]. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Oddz. w Krakowie, 22, 432-433.
• [21] W. Wilczyńska-Michalik 1981c, Z badań mineralogicznych pyłów emitowanych przez Hutą im. Lenina w Krakowie [Mineralogical study of dusts emitted from the Lenin Steel Plant in Kraków]. Prace Mineralogiczne, PAN, 68, 1-57.
• [22] A. Worobiec, E. A. Stefaniak, V. Kontozova, L. Samek, P. Karaszkiewicz, K. Van Meel, R. Van Grieken 2006, Characterization of individual atmospheric particles within the Royal Museum of the Wawel Castle in Cracow, Poland. e-Preservation Science, 3, 63-68.
• [23] A. Wróbel, U. E. Rokita, W. Maenhaut 2000, Transport of traffic-related aerosols in urban areas. The Science of the Total Environment, 257, 199-211.

Identyfikatory

DOI

10.15199/2.2015.3.3