PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
1973 | 18 | 4 |

Tytuł artykułu

Megaspores of Polish Buntersandstein and their statigraphical significance

Autorzy

Treść / Zawartość

Warianty tytułu

PL
Megaspory pstrego piaskowca Polski i ich znaczenie stratygraficzne
RU
Megaspory pestrogo peschanika i ikh stratigraficheskoe znachenie

Języki publikacji

EN

Abstrakty

EN
The results of investigations of the biostratigraphy of Polish Bunter sandstein, on the base of megaspores, are presented. Samples were taken from four borings, three in the North-East and one in Central Poland. 39 megaspore species belonging to 15 genera are described. Of these, 29 species and one genus are new. The aboundance and variability of megaspores in vertical profile enabled the author to distinguish three index megaspore assemblages (I, II, III). A new stratigraphic and palaeogeographic interpretation of Bunter, based on megaspores and lithological development, is given.
PL
Przedmiotem pracy jest próba przedstawienia biostratygrafii utworów dolnego triasu oraz korelacja różnych facjalnie osadów tego wieku na podstawie megaspor. Materiał do badań stanowiły próby z czterech wierceń z obszaru Polski Północno-Wschodniej (Nidzica IG-1, Olszyny IG-1, Pasłęk IG-1) oraz Polski Centralnej (Boża Wola IG-1). Do opracowania pobierano głównie próby ilaste i mulowcowe o zabarwieniu ciemnym bądź zielonkawym. Próby rozpuszczano w kwasie solnym i następnie przemywano wodą na sicie, celem usunięcia cząstek poniżej 0,1 mm. Po wysuszeniu osadu próbę poddawano działaniu kwasu fluorowodorowego w stosunku 1:3. Po 2-3 dobach do próby po uprzednim zdekantowaniu dolewano ponownie 10% HCl i pozostawiano na jedną dobę celem usunięcia koloidalnej krzemionki i fluorokrzemianów. Następnie po kilkakrotnym przemyciu wodą i zdekantowaniu ponownie próbę przemywano na sicie o średnicy oczek 0,1 mm. Megaspory wybierano na mokro z wody pipetką pod binokularem. Dla ich rozjaśnienia stosowano mieszaninę utleniającą Schulzego (HNO₃+KCIO₃). W obecnej pracy megaspory opracowywane były przeważnie w stanie suchym, w świetle odbitym. Niektóre okazy badano w świetle przechodzącym w preparatach z glicerożelatyny. Systematykę megaspor oparto na morfograficznym systemie Potoniégo (1956). Opisano 39 gatunków megaspor należących do 15 rodzajów, w tym 1 rodzaj oraz 29 gatunków uznano za nowe. Porównanie megaspor pstrego piaskowca z megasporami opisanymi z kajpru i jury dolnej (megaspory permskie nie są znane z obszaru Europy) pozwala na stwierdzenie, że megaspory pstrego piaskowca mają charakter w pełni mezofityczny. Z wyjątkiem opisanego nowego rodzaju Pusulosporites n.gen wszystkie rodzaje megaspor opisane z pstrego piaskowca znane są z młodszych utworów mezozoicznych. Pod względem gatunkowym opisane megaspory w większości przedstawiają gatunki nowe. Na podkreślenie zasługuje szeroki zasięg geograficzny takich gatunków jak: Trileites vulgaris n.sp., Trileites sinuosus (Dett.) comb.n., Horstisporites microlumenus Dett., Hughesisporites variabilis Dett., opisanych z obszaru Tasmanii przez Dettmann (1961). Szczegółowa analiza megasporowa wykazała, że większość gatunków ma stosunkowo krótki zasięg pionowy. Na tej podstawie wyróżniono 3 zespoły megasporowe o odmiennym składzie gatunkowym (I, II, III), (Tabela 3). I zespół megasporowy jest charakterystyczny dla górnej części indu (warstwy oolitowe górne), II-gi dla oleneku, a III-ci najprawdopodobniej należy już do anizyku. Na podstawie korelacji utworów retu (wiercenie Boża Wola IG-1) z osadami pstrego piaskowca z obszaru Polski NE w oparciu o megaspory wykazano, że osady zaliczane dotychczas do środkowego pstrego piaskowca (Szyperko-Śliwczyńska, 1961, 1962, 1964) w rzeczywistości odpowiadają retowi i prawdopodobnie dolnemu wapieniowi muszlowemu. W oparciu o zespoły megasporowe oraz o cykliczne następstwo kompleksów litologicznych wypracowano nowy podział stratygraficzny pstrego piaskowca (Tabela 1). Dotychczasowy podział stratygraficzny pstrego piaskowca, opracowany na obszarze niecki germańskiej, opierał się na litologii. Brak skamieniałości przewodnich oraz zawodność kryteriów litologicznych uniemożliwiały dokładną korelację oddalonych od siebie profili. Analiza materiałów własnych oraz zapoznanie się z innymi profilami triasu obniżenia polsko-niemieckiego pozwoliły autorowi na wyciągnięcie nowych wniosków stratygraficznych i paleogeograficznych. Na podstawie wykształcenia litologicznego osadów, ich zabarwienia i występowania w nich szczątków organicznych wyróżniono w obrębie badanych utworów dwa odrębne megacyklotemy: borealny i meridionalny. Utwory megacyklotemu borealnego osadziły się w podobnych do cechsztyńskich warunkach paleogeograficznych i tektonicznych. Charakter sedymentacji osadów tego megacyklotemu związany był z istnieniem bądź brakiem połączenia basenu polsko-niemieckiego z morzem borealnym. W obrębie tego megacyklotemu wyróżniono dwa mniejsze cyklotemy, z których każdy zaczyna się osadami zamkniętego zbiornika śródlądowego (warstwy podoolitowe i warstwy międzyoolitowe), a kończy utworami oolitowymi (warstwy oolitowe dolne i warstwy oolitowe górne), rejestrującymi połączenie się basenu polsko-niemieckiego z morzem borealnym. Trzeci cyklotem (warstwy nadoolitowe) jest niepełny. Megacyklotem meridionalny zapoczątkowany został przebudową strukturalną basenu polsko-niemieckiego. Sedymentacja osadów tego megacyklotemu (ret i wapień muszlowy) uzależniona była od połączenia basenu polsko-niemieckiego z oceanem Tetydy. W oparciu o badane profile podano krótki zarys warunków paleogeograficznych.
RU
В настоящей работе представлена попытка биостратиграфического расчленения нижнего триаса и корреляция отложений разного фациального состава на основании мегаспор. Иследования проводились на материалах четырех буровых скважин, пройденных в Северо-Восточной (Нидзица ИГ-1, Олынины ИГ-1, Пасленк ИГ-1) и Центральной (Божа-Воля ИГ-1) Польше. Опробование производилось, главным образом в глинистых и алевритовых осадках темноцветной или зеленоватой окраски. Образцы обрабатывались соляной кислотой с последующей промывкой водой на сите с целью удаления частиц мельче 0,1 мм. После сушки осдака образцы заливались плавиковой кислотой в соотношении 1:3. После 2-3 суток к предварительно декантированным образцам добавлялась снова 10% НСl. Образцы отстаивались в течение суток для удаления коллоидного кремнезёма и фторосиликата. Затем, после мнгократной промывки водой и декантации, образцы промывались на сите 0,1 мм. Мегаспоры извлекались из мокрого образца с помощью пипетки под бинокуляром. С целью их просветления применялась окислительная смесь Шульце. В данной работе мегаспоры исследовались, как правило, в сухом состоянии, в отраженном свете. Некоторые экземпляры изучались в проходящем свете в препаратах с глицерин-желатином. Классификация мегаспор проведена согласно морфографической системе Потонье (1956). Описание охватывает 39 видов мегаспор, принадлежащих к 15 родам, в том числе 1 род и 29 видов признаны новыми. Сопоставление мегаспор пестрого песчаника с мегаспорами, которые были описаны из кейпера и нижней юры (пермские мегаспоры на территории Европы не известны), позволяет отметить, что мегаспоры, приуроченные к пестрому песчанику, отличаются полностью мезофитным характером. За исключением описанного здесь нового рода Pusulosporites n. gen., все остальные роды пестрого песчаника распространены также в младших мезозойский отложениях. В видовом отношении подавляющая часть описанных мегаспор относится к новым видам. Внимание привлекает широкое географическое распространение таких видов как: Trileites vulgaris n. sp., Trileites sinuosus (Dett.) comb, n., Horstisporites microlumenus Dett., Hughesisporites variabilis Dett., описанных с территории Тасмании (Деттманн, 1961). Детальный мегаспоровый анализ выявил, что большинство видов характеризуется узким интервалом вертикального распространения. На этом основании выделены три сообщества мегаспор разного видового состава (I, II, III), представленные на таблице 3. I мегаспоровое сообщество характеризует верхний интервал инда (верхние оолитовые слои), II - оленекские слои, а III - вероятнее всего, относится уже к анизийскому ярусу. На основании корреляции пород рёта (скважина Божа-Воля ИГ-I) с породами пестрого песчаника Северо-Восточной Польши, проведенной по мегаспорам, доказано, что отложения, относимые до сих пор к среднему пестрому песчанику (Шиперко-Сливчиньска, 1961, 1962, 1964), в действительности соответствуют рёту и, вероятно, нижнему раковинному известняку. Мегаспоровые сообщества и циклическая последовательность литологических комплексов послужили основой разработки нового стратиграфического расчленения пестрого песчаника (фиг. 1). Существующая до сих пор схема расчленения пестрого песчаника, составленная для территории Германской мульды, основывалась на литологических критериях. Отсутствие руководящих окаменелостей и ненадежность литологических критериев не позволяли проводить детальную корреляцию разрезов в отдаленных друг от друга районах. Анализ собранных автором материалов, а также ознакомление с другими разрезами триаса Польско-Германской низменности, предоставили возможность сделать ряд новых стратиграфических и палеогеографических заключений. На основании литологического состава и окраски осадков, а также их органического содержимого, исследованные отложения подразделяются на две мегациклотемы - бореальную и меридиональную. Осадки бореальной меза-циклотемы образовались в сходных с цехштейновыми палеогеографических и тектонических условиях. Осадконакопление этой мегациклотемы проходило в зависимости от наличия или отсутствия соединения польско- германского бассейна с бореаль-ным морем. Эта мегациклотема подразделяется на две меньших циклотемы, каждая из которых начинается с осадков изолированного континентального водоема (подоолитовые слои и межоолитовые слои) и завершается оолитовыми отложениями (нижние оолитовые слои и верхние оолитовые слои), знаменуюгци- ми соединение польско-германского бассейна с бореальным морем. Третья циклотема (надоолитовые слои) развита в неполном виде. Меридиональная мегациклотема началась со структурной перестройки польско-германского бассейна. Осадконакопление этой мегациклотемы (рёт и раковинный известняк) определялось соединением польско-германского бассейна с Тетисом. На сновании изученных разрезов в работе представлен краткий очерк палеогеографических условий.

Słowa kluczowe

Wydawca

-

Rocznik

Tom

18

Numer

4

Opis fizyczny

p.401-451,fig.,ref.

Twórcy

autor
  • Institute of Geology, Warsaw University, Zwirki i Wigury 93, 02-089 Warsaw, Poland

Bibliografia

  • BATTEN, D. J. 1969. Some British Wealden megaspores and their facies distribution. - Palaeontology, 12, 2, 333-350, London.
  • BERTELSEN, F. 1970. In: Bertelsen, F. & Michelsen, O. Megaspores and Ostracods from the Rhaeto-Liassic Section in the Boring Rødby N. I. Southern Denmark. - Geol. Survey of Denmark, II ser., 94, 1-78, København.
  • BOGDASHOVA, L. I. 1969. Megaspory jury centralnoj časti Sibirskoj platformy.- Voprosy biostratigrafii i paleogeografii Sibirskoj platformy. Paleozoj, mezozoj i kajnozoj. 63-72, Moskva.
  • BOIGK, H. 1957. Vorläufige Mitteilung über eine neue Gliederung des Mittleren Buntsandsteins im Raume Südhannover. - Geol. Jb., 72, 325-340, Hannover.
  • - 1959. Zur Gliederung und Facies des Buntsandsteins zwischen Harz und Emsland.- Ibidem, 76, 597-636.
  • - 1961. Ergebnisse und Probleme stratigraphisch-paläogeographischer Untersuchungen im Buntsandstein Norddeutschlands. - Ibidem, 78, 123-134.
  • COOKSON, I. C. & DETTMANN M. E. 1958. Cretaceous “megaspores” and a closely associated microspore from the Australian region. - Micropaleontology, 4, I, 39-49, New York.
  • DADLEZ, R. & SZYPERKO-ŚLIWCZYŃSKA A. 1965. Korelacja profilów triasu i dolnej jury w północno-wschodniej Polsce i na Litwie. - Prz. geol., 4, 141-144, Warszawa.
  • DETTMANN, M. E. 1961. Lower Mesozoic megaspores from Tasmania and South Australia. - Micropaleontology, 7, 1, 71-86, New York.
  • DIJKSTRA, S. J. 1949. Megaspores and some other fossils from the Aachenian (Senonian) in South Limburg, Netherlands. - Meded. Geol. Stichting, N. S., 3, 19-32, Haarlem.
  • - 1951. Wealden Megaspores and their stratigraphical value. - Ibidem, 7-22.
  • - 1959. On megaspores, charophyta fruits and some other small fossils from the Cretaceous. - Palaeobotanist, 8, 8-18, Lucknow.
  • DOBRUSKINA, I. A. 1970. Triasovyje flory. In: Vachramejev, V. A., Dobruskina I. A., Zaklinskaja, E. D., Meyen, S. V., Palaeozojskije i mesozojskije flory Evrazji i fitogeografija etogo vremeni. - Trudy 208, 158-212, Moskva.
  • FITTING, H. 1900. Bau und Entwicklunggeschichte der Makrosporen von Isoëtes und Selaginella usw. - Botanische Zeitung, 58, Leipzig.
  • - 1907. Sporen im Buntsandstein - die Makrosporen von Pleuromeia?. - Ber. deutsch. Bot. Ges., 25, H. 8, 434-442, Berlin.
  • GAJEWSKA, I. 1964. Nowe dane o granicy ret-pstry piaskowiec w SW części monokliny przedsudeckiej. - Prz. geol., 2, Warszawa.
  • GRY, H. 1969. Megaspores from the Jurassic of the Island of Bornholm, Denmark. - Medd. Dansk. geol. foren., 19, I, 69-89, København.
  • HALL, J. W. 1963. Megaspores and other fossils in the Dakota formation (Cenomanian) of Iowa (U.S.A.). - Pollen et Spores, 5, 425-443, Paris.
  • HALL, J. W. & PEACKE, N. M. 1968. Megaspore assemblages in the Cretaceous of Minnesota. - Micropaleontology, 14, 4, 456-464, New York.
  • HARRIS, T, M. 1926. The Rhaetic flora of Scoresby Sound, East Greenland. - Medd. om Grønland, 68, 43-147, København.
  • - 1935. The fossil Flora of Scoresby Sound East Greenland. Part 4 - Ibidem 112, I, 1-176, København.
  • HARRIS, T. M. 1961. The Yorkshire Jurassic Flora. - 1-212, London.
  • HERRMAN, A. 1964. Epirogene Bewegungen im germanischen Buntsandstein-becken und deren Bedeutung für lithostratigraphische Parallelisierungen zwischen Nord- und Süddeutschland. - Geol. Jb., 81, 11-72, Hannover.
  • HUGHES, N. F. 1965. Wealden plant microfossils. - Geol. Mag., 92, 201-217, Hertford.
  • - 1958. Palaeontological evidence for the age of the English Wealden. - Ibidem, 95, 41-49, Hertford.
  • JUNG, W. 1958. Zur Biologie und Morphologie einiger disperser Megasporen, vergleichbar mit solchen von Lycostrobus scotti aus dem Rhät-Lias Frankens. - Geol. Bl. Nordost-Bayern, 8, 3, 114-130, Erlangen.
  • - 1960. Die dispersen Megasporen der Fränkischen, Rhät-Lias Grenzschichten. - Palaeontographica, 107, 4-6, 127-170, Stuttgart.
  • JUNGWIRTH, J. 1969. Zur Stratigraphie und Fazies des Unteren und Mittleren Buntsandsteins in Südthüringen (Wasungen-Sonneberg). - Geologie, Beih. 66, 1-79, Berlin.
  • JURKIEWICZ, H. 1965. Profil wiercenia w Bożej Woli. - Prz. Geol, 9, 378-380, Warszawa.
  • KANNEGIESER & E., KOZUR, H. 1972. Zur Mikropaläontologie des Schilfsandsteins (Karn). - Geologie, Jg. 21, 2, 185-215, Berlin.
  • KENDALL, M. 1942. Jurassic Lycopod Megaspores from the Gristhorpe Plant Bed. - Ann. Mag. Nat. Hist. 2, 9, 920-924, London.
  • KOZUR, H. 1968. Conodonten aus dem Muschelkalk des germanischen Binnen-beckens und ihr stratigraphischer Wert. - Geologie, Jb. 17, 8/9, Berlin.
  • - 1971. Zur Verwertbarkeit von Conodonten, Ostracoden und ökologisch-fazielle Untersuchungen in der Trias. - Geol. Zb. Geol. Carpathica, XXII, 1, 105-130, Bratislava.
  • LANGBEIN, R. 1970. Zur Petrologie des Thüringer Buntsandsteins. - Geologie, Beih. 68, 1-131, Berlin.
  • LUNDBLAD, B. 1948. A Selaginelloid Strobilus from East Greenland (Triassic).- Medd. Dansk. Geol. For., 2, 3, 351-363, Kobenhavn.
  • - 1950. Studies in the Rhaeto-Liassic floras of Sweden. - Sv. Vet. Akad. Handl. ser. 4, 1, 8, Stockholm.
  • - 1956. On the stratigraphical value of the megaspores of Lycostrobus scotti.- Sver. Geol. Undersökning, ser. C, 547, Stockholm.
  • MÄDLER, K. 1956. Azolla aus dem Quartär und Tertiär sowie ihre Bedeutung für die Taxionomie älterer Sporen. - Geol. Jb. 70, 143-158, Hannover.
  • MÄGDEFRAU, K. 1931. Zur Morphologie und phylogenetischen Bedeutung der fossilen Pflanzengattung Pleuromeia. - Beih. Bot. Zbl., 48, 2, 1, 119-145, Dresden.
  • MARCINKIEWICZ, T. 1967. Liasowe megaspory z Praszki, Zawiercia i Gór Świętokrzyskich. - Kwart. Geol, 1, 2, 299-302, Warszawa.
  • - 1960. Analiza megasporowa osadów jurajskich okolic Gorzowa Śląskiego - Praszki. - Ibidem, 4, 3, 713-734.
  • - 1962. Megaspory retyku i liasu z wiercenia Mechowo k/Kamienia Pomorskiego i ich wartość stratygraficzna.-Pr. Inst. Geol., 30, 3, 469-493, Warszawa.
  • - 1969. Granica między retykiem i liasem w Polsce pozakarpackiej na podstawie badań florystycznych. - Kwart. Geol., 13, I, Warszawa.
  • - 1971. Stratygrafia retyku i liasu w Polsce na podstawie badań megasporowych.- Pr. Inst. Geol. 65, 1-79, Warszawa.
  • MINER, E. L. 1932. Megaspores ascribed to Selaginellites from the Upper Cretaceous coals of Western Greenland. - J. Wash. Acad. Sci., 22, 18, 19, 497-506, Washington.
  • MURRAY, N. 1939. The microflora of the Upper and Lower Estuarine Series of the East Midlands. - Geol. Mag., 76, 478-489, London.
  • NATHORST, A. G. 1908. Paläobotanische Mitteilungen 3. Lycostrobus Scotti, eine grosse Sporophyllähre aus den rätischen Ablagerungen Schonens. - Sv. Vet. Akad. Handl., 43, 3, Stockholm.
  • NEJBURG, M. F. 1960. Pleuromeia Corda iz niźnetriasovych otloźenij Russkoj Platformy. - Tr. Geol. Inst., 43, 65-98, Moskva.
  • PANT, D. D. & SRIVASTAVA, G. K. 1964. Further observations on somes triassic Plant Remains from the Salt Range, Punjab. - Palaeontogr., 114, B, 1-3, 79-93, Stuttgart.
  • PIA, J. 1930. Grundbegriffe der Stratigraphie mit ausführlicher Anwendung auf die europäische Mitteltrias. Leipzig-Wien.
  • POTONIÉ, R. 1956. Synopsis der Gattungen der Sporae dispersae, I. Teil: Sporites.- Beih. Geol. Jb., 23, 1-103, Hannover.
  • - 1958. Synopsis der Gattungen der Sporae dispersae, II. - Ibidem, 31, I-114.
  • - 1960. Synopsis der Gattungen der Sporae dispersae, III. - Ibidem, 39, 1-189.
  • - 1962. Synopsis der Sporae in situ. - Ibidem, 52, 1-204.
  • - 1966. Synopsis der Gattungen der Sporae dispersae, IV. - Ibidem, 72, 1-244.
  • - 1970. Synopsis der Gattungen der Sporae dispersae, V. - Ibidem, 87, 1-222.
  • REINHARDT, P. 19631. Megasporen aus dem Keuper Thüringens. - Freib. Forsch., C, 164, 115-128, Freiberg.
  • REINHARDT, P. & FRICKE, D. 1969. Megasporen aus dem Unteren und Mittleren Keuper Mecklenburgs. - Monatsber. Deutsch. Akad. Wiss. Berlin, 2, 5/6, 399- 411, Berlin.
  • RUSITZKA, D. 1967. Paläogeographie der Trias im Nordteil der DDR. - Geologie und Paläont., - Ber. Deutsch. Ges. Geol. Wiss., A, 12, 3/4, 243-257, Berlin.
  • SCHULZE, G. 1970. Der Mittlere Buntsandstein der Scholle von Calförde und benachbarter Gebiete.-Geologie, Jb. 19, 2, 157-177, Berlin.
  • SENKOWICZOWA, H. 1970. Trias (bez utworów retyku). W: Stratygrafia mezozoiku obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. - Pr. Inst. Geol., 56, 7-54, Warszawa.
  • - & Szyperko-Śliwczyńska A. 1972. Stratygrafia i paleogeografia triasu. In: Uroczysta sesja naukowa. - Biul. Inst. Geol., 252, 135-151, Warszawa.
  • SHEPARD, F. P. 1963. Submarine geology (second edition) with chapters by Inman D. L. and Goldberg E. D. New York.
  • SITHOLEY, R. V. 1943. Plant remains from the Triassic of the Salt Range, Punjab. - Proc. Nat. Acad. Sci., India, 13, 5, 300-327.
  • SZYPERKO-ŚLIWCZYŃSKA, A. 1961. Uwagi na temat rozwoju i stratygrafii piaskowca pstrego w Polsce północno-wschodniej. - Kwart. Geol., 1, 5, 62-79, Warszawa.
  • - 1962. Zarys stratygrafii piaskowca pstrego w skrajnie północnej Polsce.- Prz. Geol., 10, 4-5, 187-192, Warszawa.
  • - 1964. Problemy stratygrafii piaskowca pstrego w północno-wschodniej części Niżu Polskiego. - Kwart. Geol., 8, 3, 574-581, Warszawa.
  • - 1967. Ret i wapień muszlowy w północno-wschodniej Polsce. - Ibidem., 2, 3, 618-631, Warszawa.
  • USDOWSKI, H. E. 1963. Der Rogenstein des norddeutschen Unteren Buntsandsteins, ein Kalkoolith des marinen Faziesbereiches. - Fortscher. Geol. Rheinld. Westfl., 10, Krefeld.
  • VANGEROW, E. F. 1954. Megasporen und endere Pflanzliche Mikrofossilien aus der Aachener Kreide. - Palaeontogr., 96, (B), 1-2, 24-37, Stuttgart.
  • WICHER, C. A. 1938. Mikrofaunen aus Jura und Kreide, insbesondere Nordwest Deutschlands. - Abh. Preuss. Geol. L. - A., N. F., 193, Berlin.
  • - 1939. Neues aus der angewandten Migropalaeontologie, Alttertiär, Senon, Rhät-Lias Grenze, Wert von Spülproben. - Petroleum, 1/2, Berlin.
  • - 1951. Zur mikropaläontologischen Gliederung des nichtmarinen Rät. -Erdöl und Kohle, 4, 755-760, Hamburg.
  • WURSTER, P. 1965. Krustenbewegungen, Meeresspiegelschwankungen und Klimaänderungen der Deutschen Trias. - Geol. Rundschau, 54, 1, 224-240, Stuttgart.
  • ZNOSKO, J. 1956. Retyk i lias między Krakowem a Wieluniem. - Pr. Inst. Geol., 14, 1-154, Warszawa.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikatory

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.agro-e10ac684-7bf5-492f-8360-bc098d7cf07d
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.