PL
W doświadczeniu polowym, zlokalizowanym na glebie lekkiej (kompleks żytni dobry, klasa bonitacyjna IVb) badano wpływ na plonowanie roślin, nawożenia komunalnym osadem ściekowym bez dodatku i z dodatkiem słomy pszennej bądź łuski kakaowej oraz kompostem typu GWDA, przy stałym poziomie NPK. Nawożenie organiczne w 4-polowym zmianowaniu roślin (ziemniak - pszenica ozima - rzepak ozimy - pszenica jara) zastosowano dwukrotnie: pod ziemniak i pod rzepak ozimy. W celu oceny efektów nawożenia organicznego w dwóch ogniwach zmianowania, plon bulw ziemniaka (0,25) oraz ziarna (1,0) i słomy (0,1) pszenicy ozimej (I ogniwo), jak i nasion rzepaku ozimego (2,0) i słomy (0,1) oraz ziarna (1,0) i słomy (0,1) pszenicy jarej (II ogniwo) przeliczono na jednostki zbożowe (w nawiasach podano wartość współczynników przeliczeniowych). Większy bezwzględny plon roślin, wyrażony w jednostkach zbożowych, uzyskano w I ogniwie zmianowania (ziemniak - pszenica ozima) niż w II (rzepak ozimy - pszenica jara), co wiązało się z bardzo wysokim plonowaniem ziemniaka. Natomiast względne efekty plonotwórcze nawożenia organicznego z NPK, w porównaniu z wyłącznym nawożeniem NPK, były większe w II ogniwie zmianowania (27,0%) niż w I ogniwie (13,5%). W obu ogniwach największy plon jednostek zbożowych zebrano z obiektu z osadem ściekowym + łuska kakaowa i plon ten był istotnie większy w I ogniwie od plonu z obiektów z samym osadem ściekowym i z kompostem typu GWDA, a w II ogniwie zmianowania tylko w porównaniu z kompostem GWDA. Druga dawka osadu ściekowego i kompostu GWDA zarówno w I (o 6,9%), jak i w II (o 8,6%) ogniwie zmianowania, powodowała istotny wzrost plonu roślin. Łączne wykorzystanie azotu z odpadów i nawozów organicznych przez rośliny w I ogniwie zmianowania, przy dawce I wyniosło średnio 27,3, a przy drugiej 25,5%, zaś w II ogniwie było ono bardzo niskie i wyniosło odpowiednio 6,5 i 10,6%.
EN
In a field experiment conducted on a light soil (a good rye complex of the IVb evaluation class), the influence of fertilization with municipal sewage sludge with and without the addition of wheat straw or cacao husk and the GWDA compost at a stable level of NPK was investigated. Organic fertilization in a 4- course plant rotation (potato - winter wheat - winter rape - spring wheat) was applied twice: under potato and winter rape. To evaluate the effects of organic fertilization in two elements of plant rotation, the yield potato tubers (0.25), the yield of grains (1.0) and straw (0.1) of winter wheat (I element), as well as the yield of winter rape grains (2.0) and straw (0.1) and grains and (1.0) and straw (0.1) of spring wheat (II element) were calculated into cereal units (the values of conversion coefficients ave given in parenthesis). A higher absolute yield expressed in cereal units was obtained in the I element of rotation (potato - winter wheat) than in the II one (winter rape - spring wheat) which was associated with a very high yielding of potato. In contrast, the relative yielding effects of organic fertilization with NPK as compared to that with NPK fertilization exclusively were higher in the II element of rotation (27.0%) than in the I one (13.5%). In both elements, the highest yield of cereal units was harvested from the sewage sludge + cacao husk object and that yield was significantly higher in the I element than that from the objects with sewage sludge only and with the GWDA compost, and in the II element of rotation only that obtained after the GWDA compost application. The second dose of sewage sludge and the GWDA compost both in the I (by 6.9%) and the II (by 8.6%) element of rotation significantly increased the plant yields. The total use of nitrogen from the wastes and organic fertilizers by plants in the I element of rotation with the first dose was on an average of 27.3%, and with the second 25.5%; while in the II element it was very low and averaged 6.5 and 10.6%, respectively.