EN
Insectivorous birds have very diversified diet, but particular species usually show some specialisation, which leads to a varying level of dependence on special prey. Their reproductive cycles are dependent on the availability of appropriate arthropods; in the case of Blue Tits Cyanistes caeruleus and Great Tits Parus major reproduction is usually coordinated with the availability of caterpillars as the key food for nestlings. Therefore a picture of nestling diet, with some estimates of the actual frequency of caterpillars and alternative prey, is an important component of explanations of aspects of Tit life-histories. As in most cases a rough assessment of diet composition and relative proportions of prey items is satisfactory, we suggest that faecal analysis is a feasible method to get such a picture. Droppings may be collected to examine the diet of individual nestlings grouped in broods, at a particular age stage or at many stages reflecting development. The most time-consuming part of this method includes segregation and identification of prey remains in the laboratory. We draw attention to the procedures and the most diagnostically useful features of arthropod prey of Tits. Especially, we provide clues to identification of the remains of different arthropods. As an example, clypeus proved to be the most valuable structure to identify caterpillars, while chelicerae were the most diagnostically significant in Arachnids. Exemplary results on diet spectrum for the Blue Tit and Great Tit are also presented. Faecal analysis is fast and effortless at the sampling stage, with almost all effort being postponed to the stage of laboratory work.
PL
Pokarm ptaków owadożernych jest równie mocno zróżnicowany jak same stawonogi, jednakże poszczególne gatunki ptaków specjalizują się zazwyczaj w wykorzystywaniu tylko drobnego fragmentu tej różnorodności. Prowadzi to do uzależnienia od specyficznych ofiar, szczególnie w okresach wysokiego zapotrzebowania na pokarm, jak w okresie rozrodu. Cykl reprodukcyjny ptaków żywiących się stawonogami jest zależny od okresu obfitości odpowiednich ofiar; w przypadku sikor modrej i bogatki rozród jest zazwyczaj skoordynowany z okresem dostępności gąsienic jako kluczowego pokarmu piskląt. Dlatego znajomość składu pokarmu, z oszacowaniami częstości podstawowych ofiar (w przypadku sikor — gąsienic) i alternatywnych składników, jest ważnym elementem wyjaśnienia zróżnicowania cech strategii rozrodczej. W większości przypadków oszacowanie udziału różnych ofiar w diecie nie musi być bardzo szczegółowe. Ważne jest raczej wykazanie udziału głównych kategorii ofiar i określenie ich częstości pewną standardową metodą. W tej pracy, potwierdzamy wcześniejsze opinie, że analiza kału piskląt może być taką metodą, podając jednocześnie struktury pozwalające na najskuteczniejszą identyfikację (Fig. 1, Apendyx 1). Niestrawne, twarde fragmenty ciała stawonogów zachowują się w kale w stopniu umożliwiającym identyfikację taksonomiczną i oszacowanie ilościowe ich udziału w pokarmie. Jest to metoda szczególnie użyteczna, gdy jest stosowana przy okazji badań, które wymagają wyjęcia piskląt z gniazda. Działanie w terenie ogranicza się do zebrania kału piskląt do zaetykietowanej probówki z alkoholem z domieszką gliceryny. Najbardziej pracochłonna procedura odseparowania szczątków i ich identyfikacji może zostać wykonana w laboratorium w dowolnym czasie. Opisujemy w pracy tę procedurę i zwracamy uwagę na te struktury, które pozwalają na najskuteczniejszą identyfikację. Dla przykładu gąsienice najłatwiej można zidentyfikować dzięki nadustkowi (clypeus), a pajęczaki dzięki szczękoczółkom (chelicerae)(Fig. 1, Apendyx 1). Poza resztkami stawonogów dobrze zachowują się także muszle ślimaków. Przedstawiamy przykładowe zbiorcze wyniki, jakie można dzięki zastosowaniu tej metody uzyskać (Tab. 1). Metoda jest elastyczna i można ją dostosować do specjalnych potrzeb badań.