Wpływ budowy geologicznej na występowanie wód mineralnych w rowie tektonicznym Krzeszowic

• Autorzy: Milijanovic E. , Satora S.

Warianty tytułu

EN

The influence of geological structures on the presence of mineral waters in tectonic trench of Krzeszowice

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Występowanie wód mineralnych w różnych rejonach Polski związane jest z określoną budową geologiczną, która często uzależniona jest od warunków tektonicznych. Taka właśnie sytuacja panuje w rowie tektonicznym Krzeszowic k. Krakowa, gdzie na tektonicznie zaburzonych skałach paleozoicznych i mezozoicznych stanowiących podłoże osadziły się morskie kenozoiczne utwory wieku trzeciorzędowego-mioceńskiego, zawierające nie tylko iły, ale także osady chemiczne siarczanowe i chlorkowe (gipsy, anhydryty i hality). Wody infiltracyjne, opadowe wnikające w te osadowe skały chemiczne podczas długotrwałego okresu ługowania podlegają mineralizacji, stając się wodami mineralnymi o zawartości substancji mineralnej powyżej 1000 mg∙dm-3. Wodami mineralnymi zalegającymi w omawianym rejonie są mioceńskie siarczanowo- wapniowo-magnezowe wody wypływające w źródłach „Zdrój Główny” i „Zofia” i ujęte studniami R-1 i R-2 oraz jurajsko-kredowe wody chlorkowo-siarczanowo-sodowe występujące w studni S-2. Płytsze mioceńskie wody mineralne są wodami infiltracyjnymi o bardzo długim okresie krążenia (ponad 50 letnim). Występujące w nich jony siarczanowe, wapnia i siarkowodór pochodzą z procesów rozpuszczania mioceńskich utworów gipsowych, z wtórnymi zmianami związanymi z występowaniem bardziej redukcyjnych warunków środowiska. Wody głębszego poziomu, jurajsko-kredowego są starsze od wód płytszego mioceńskiego poziomu. Ich mineralizacja przypuszczalnie jest związana z domieszkami wody wznoszącej się pod wpływem różnicy ciśnienia hydrostatycznego z utworów karbonu produktywnego. Wydajności ujęć mioceńskich kształtują się w zakresie 0,2–22,7 m3 ∙ h-1, natomiast studni jurajsko-kredowej 0,6 m3 ∙ h-1.

EN

Presence of mineral waters in different regions of Poland is associated with particular geological structure, which often depends on tectonic conditions. This situation occurs in tectonic trench of Krzeszowice near by Krakow, where on tectonic disturbances of Paleozoic and Mesozoic rocks presenting bedrock deposit marine Cenozoic formation date Tertiary-Miocene, contains not only clay but also sulfate and chloride chemical deposits (gypsum, anhydrite and halite). Infiltration, precipitation waters penetration in sedimentary rocks during long-lasting term leaching liable to mineralization become mineral waters of more than 1000 mg/dm3 mineral content. Mineral waters that occurrs in this region, are Miocene sulfate –calcium- magnesium waters flout out in spring “Zdrój Główny” and “Zofia” and taken by wells R-1 and R-2 and also Jurassic-Cretaceous waters chloride - sulfate- sodium waters present in well S-2. Shallow Miocene mineral water is infiltration water with very long circulation period (more than 50 years). Presence in them sulfate, calcium ions and hydrogen sulfide is connected with dissolution processes of Miocene gypsum deposits and with secondary changes that are affected by presence of more reducing conditions of environment. Water from deeper Jurassic-Cretaceous horizon are older than water form shallow Miocene horizon. Mineralization of this water is connected with water admixture ascending affected under the influence of hydrostatic pressure difference from productive Carbon horizon. Generally Miocene intakes discharge ranges from 0,2 to 22,7 m3 ∙ h-1 however in Jurassic well it is around 0,6 m3 ∙ h-1.

Słowa kluczowe

PL

Polska; budowa geologiczna; rowy tektoniczne; row Krzeszowicki; warunki hydrogeologiczne; wody podziemne; wody mineralne; ujecia wody

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2006
• Numer: 2/2
• Opis fizyczny: s.51-64,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Milijanovic E.

• Katedra Zaopatrzenia Osiedli w Wodę i Kanalizacji, Akademia Rolnicza w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 31-120 Kraków

autor

Satora S.

Bibliografia

• Alexandrowicz S. W. Rozwój zapadliska przedkarpackiego w świetle wyników badań nad stratygrafią miocenu Południowej Polski. Geog. i Geol. Naftowa, 7, 1965, s. 243–247.
• Bogacz K. O występowaniu siarki w rowie krzeszowickim. Przegląd Geologiczny R. 13, nr 6, Warszawa 1965.
• Bogacz K. Budowa geologiczna północnego obrzeżenia rowu krzeszowickiego. Pr. Geol. Komis. Nauk. Geol. PAN Krak, nr 41, Warszawa 1967.
• Gradziński R. Budowa geologiczna terytorium Krakowa. Folia Geographica – Physica vol VIII, Kraków 1974.
• Milijanović E. Wody mineralne Krzeszowic i ich zagrożenie antropogeniczne. Katedra Stratygrafii i Geologii Regionalnej AGH Kraków (Praca magisterska) 2006.
• Motyka J., Porwisz B., Rajchel L., Zuber A. Wody mineralne Krzeszowic. Wpółczesne problemy hydrogeologii, Tom XI, cz.1. Gdańsk 2003.
• Płonczyński J., Łopusiński L. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski. Arkusz Krzeszowice, skala 1:50 000. Państwowe Wydawnictwa Geologiczne Warszawa 1993.
• Rutkowski J. O trzeciorzędowej tektonice uskokowej okolic Krakowa. Przegląd Nr 10, Warszawa 1986.
• Tomaszewska B. „Zdrój Główny” w Krzeszowicach. Analiza składu chemicznego wód leczniczych. Miesięcznik WUG nr 6/2003.