PL
Celem niniejszego artykułu było przedstawienie kwestii dotyczących pojęcia sprawiedliwości społecznej oraz włączenie się w związaną z tą tematyką dyskusję toczącą się w dziedzinie nauk społecznych. Podjęta została w nim próba omówienia pojęcia spra-wiedliwości społecznej w wymiarze terytorialnym, określenia, co wyróżnia ją w stosunku do innych pojęć dotyczących sprawiedliwości (np. społecznej) oraz zbadania, jak koncepcja ta wykorzystywana jest w objaśnianiu istniejących zróżnicowań terytorialnych w analizie różnych problemów badawczych. W opracowaniu wybrane zostały takie zagadnienia, jak: dostęp do usług lokalnych, podmiotowość społeczności oraz spójność terytorialna. Przeprowadzony przegląd literatury pozwolił wykazać, że koncepcja sprawiedliwości spo-łecznej z uwzględnieniem wymiaru terytorialnego była najpierw poruszana w odniesieniu do miast, a dopiero później do innych jednostek przestrzennych (regionów, peryferyjnych obszarów wiejskich). Pojęcie to zyskało popularność pod koniec lat 60. XX w. i wciąż cie-szy się dużym zainteresowaniem wśród badaczy i praktyków. Precyzyjne i jednoznaczne zdefiniowanie sprawiedliwej rzeczywistości ze względu na jej złożoność i relatywność jest zadaniem niemożliwym do wykonania. Chyba że definicja ta ma charakter czysto formalny, a więc pokazujący logiczną strukturę pojęcia, a nie związaną z nim treść. Podążając tym spo-sobem rozumowania, pojęcie sprawiedliwości społecznej w układzie terytorialnym polega na równym traktowaniu pewnego zbioru podmiotów według przyjętych kilku (najczęściej dwóch) kryteriów. Przynajmniej jedno z nich ma związek z problematyką społeczną lub ekonomiczną, a co najmniej jedno ze zróżnicowaniem przestrzennym.
EN
The aim of this article was to present issues related to the concept of social justice and to join the discussion related to this topic in the field of social sciences. An attempt was made to discuss this concept and to examine how the concept of social justice is used in explaining the existing territorial differences in the analysis of various research problems. The study covered issues such as: access to local services, empowerment of the community and territorial cohesion. A particularly important element of the study is the discussion of theoretical issues concerning the distinction between the concepts of space and territory. The review of the literature showed that the concept of social justice, taking into account the territorial dimension, was first discussed in relation to cities, and only later to other spatial units (regions, peripheral rural areas). This concept gained popularity in the late 1960s and still enjoys great interest among researchers and practitioners. Precise and unambiguous definition of a just reality due to its complexity and relativity is an impossible task, unless this definition is purely formal, i.e. showing its logical structure, not the content related to it. Following this way of reasoning, the concept of social justice in the territorial dimension consists of equal treatment of a certain set of actors according to several (usually two) criteria. At least one of them is related to social or economic issues and at least one to spatial diversity.