Wieloletnie tendencje w kształtowaniu się wybranych charakterystyk niżówek w zlewni rzeki Zagożdżonki

• Autorzy: Kaznowska E.

Warianty tytułu

EN

Long-term trend of shaping selected characteristics of streamflow droughts in the Zagozdzonka catchment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zjawisko niżówki utożsamiane jest z występowaniem niskich przepływów wody w korycie rzeki. W zależności od pory roku niżówki mogą być wywołane przedłużającym się brakiem opadów lub długotrwałym mrozem. Niżówki stanowią jeden z aktualnych problemów w gospodarowaniu wodą, szczególnie w świetle obserwowanego w ostatnich latach częstszego pojawiania się zjawiska suszy. Celem pracy jest analiza zmian w wieloletnim przebiegu wybranych charakterystyk niżówek (czas trwania, objętość deficytu) w zlewni rzeki Zagożdżonki w profilu Płachty Stare. Rozpatrywana w pracy zlewnia rzeki Zagożdżonki usytuowana jest na Nizinie Mazowieckiej, należącej do tych regionów kraju, w których najczęściej pojawia się zjawisko suszy. Mała zlewnia rzeki Zagożdżonki jest jedną z kilku w Polsce, która posiada długi ciąg pomiarów wartości opadów i odpływu. W celu wyznaczenia niżówek na hydrogramach dobowych przepływów zastosowano dwa poziomy odcięcia: przepływ SNQ i Q90%. Badania nie wykazały tendencji do wcześniejszego występowania okresów niżówkowych w zlewni Zagożdżonki. Natomiast analiza sumowanych rocznych charakterystyk niżówek: czasu trwania i objętości deficytu pochodzących z poszczególnych lat hydrologicznych okresu 1963-2011, wykazała występowanie trendu rosnącego na poziomie istotności 0,1. W ostatnich latach niżówki występują prawie co roku, jednakże nie trwają dłużej i nie posiadają większych objętości deficytu niż średnie wieloletnie.

EN

Streamflow drought is a period of continuing low flows in river. Depending on the time of year streamflow drought are caused by long-term shortage of precipitation or long-lasting temperatures below zero. Streamflow droughts are one of the current problems in the management of water, especially in the light seen in recent years, frequent occurrence of droughts. The goal of this work consists in analysis of long-term changes in selected characteristics of streamflow droughts (duration, deficit) in the Zagożdżonka river at the Płachty Stare gauging station. The Zagożdżonka catchment is situated in the strip of the Central Polish Lowlands, in the region where droughts are the most frequent. The Zagożdżonka small river catchment is one of a few in Poland with long-term records on rainfall and runoff. To identify droughts in daily discharge hydrograms, truncation levels SNQ and Q90% were used. The study did not show a tendency to pre-existing low flow periods in the catchment Zagożdżonka. Analysis of the statistical significance of trends in the course of aggregation of the individual years of deficits of droughts and duration of droughts in the Zagożdżonka river at the Płachty Stare showed a positive trend on the level of significance 0,1. In the recent years, streamflow droughts have occurred with a frequency of almost one per year, but their duration and deficit have been smaller than long-term average.

Słowa kluczowe

PL

zlewnie rzek; zlewnia Zagozdzonki; przeplyw wody; nizowki rzeczne; susza hydrologiczna; wystepowanie; zmiany klimatyczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2012
• Numer: 3/IV
• Opis fizyczny: s.215-227,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kaznowska E.

• Katedra Inżynierii Wodnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

Bibliografia

• Byczkowski A., Banasik A., Hejduk L., Mandes B. Wieloletnie tendencje zmian procesów opadu i odpływu w małych zlewniach nizinnych (na przykładzie rzeki Zagożdżonki), [W:] Dynamika obiegu wody w zlewniach rzecznych, red. J. Jaworski i J. Sekutnicki, PTG IMGW Warszawa 2001, s. 43–52
• Banasik K., Hejduk L. Long-term Changes in Runoff from a Small Agricultural Catchment, Soil & Water Res., 7, 2012 (2), s. 64–72
• Banasik K., Hejduk L., Hejduk A., Kaznowska E., Banasik J., Byczkowski A. Wieloletnie badania zmienności odpływu z małej zlewni rzecznej w regionie Puszczy Kozienickiej, 2012 (złożony do druku)
• Chiew F., Siriwerdana L. Trend – trend/change detection software, product from the CRC (Cooperative Research Centre) for Catchment Hydrology (CRCCH), Australia 2004, www.toolkit.net.au/trend
• Demuth S. Learning to live with drought in Europe, A World of SCIENCE, Vol.7, No.3, 2009, s.18-20
• Farat R., Kępińska-Kasprzak M., Kowalczak P., Mager P. Susze na obszarze Polski w latach 1951-1990, Materiały badawcze IMGW, Seria: Gospodarka Wodna i Ochrona Wód, nr 16, Warszawa 1995 ss.140
• Jakubowski W. Rozkłady prawdopodobieństwa w ocenie suszy hydrologicznej, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław 2011 ss.177
• Jakubowski W., Radczuk L. Nizowka2003 software [in:] ed. L. M. Tallaksen, H. A. J. Van Lanen, Hydrological Drought – Processes and Estimation Methods for Streamflow and Groundwater, Developments in Water Science, 48, Elsevier Amsterdam 2004
• Jokiel P. O sezonowym rozmieszczeniu odpływu w wybranych rzekach środkowej Polski, Wiadomości IMGW, T. III (LIII), z. 2-3, Warszawa 2009, 15-29
• Jokiel P. Kilka uwag o wieloletniej zmienności odpływów ekstremalnych w środkowej Polsce, [W:] Woda w badaniach geograficznych, red. T. Ciupa, R. Suligowski, Instytut Geografii Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce, 2010, 111-125
• Kaznowska E. Analysis of low flow characteristics and drought frequency in agricultural catchments, [In:] Prediction and the reduction of diffuse pollution, solid emission and extreme flows from rural areas-case study of small agricultural catchments, Ed. By K. Banasik, L. Øygarden & L. Hejduk, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2011, 51-77
• Kaznowska E., Banasik K. Ocena intensywności niżówek rzecznych w małej zlewni rolniczej Niziny Mazowieckiej w ostatnich 45 latach, Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus, 8 (3-4), Kraków 2009, 5-16
• Kaznowska E., Banasik K. Streamflow droughts and probability of their occurrence in a small agricultural catchment, Annals of Warsaw University of Life Sciences- SGGW, Land Reclamation, No 43(1), Warszawa 2011, 57-69
• Kundzewicz Z., Szwed M., Pińskwar I., Radziejewski M. Global change and extreme hydrological events, Papers on GLOBAL CHANGE, Polish Academy of Sciences, no. 14, Warsaw 2007, 79-92
• Kundzewicz Z., Zalewski M., Kędziora A., Pierzgalski E. Zagrożenia związane z wodą, Nauka nr 4, 2010, 87-96
• Lanen H.A.J. van, Tallaksen L.M., Rees G. Drought and Climate Change, Annex to: Commission Staff Working Document Impact Assessment (SEC(2007) 993), Accompanying document to Communication Addressing the challenge of water scarcity and droughts in the European Union (COM(2007) 414), Commission of the European Communities, Brussels, Belgium, 2007 ss. 579
• Lorenc H., Mierkiewicz M., Sasim M. Susze w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem roku 2006 (historia, przyczyny, natężenie, zasięg, skutki, wnioski), Wiadomości IMGW, Tom II (LII) Zeszyt 1-2, Warszawa, 2008, 3-32
• Łabędzki L. Susze rolnicze: zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji, Woda Środ. Obsz. Wiej., Rozpr. Nauk. Monogr. 17. IMUZ Falenty 2006
• Ozga-Zielińska M. Niżówki i wezbrania – ich definiowanie i modelowanie, Przegląd Geofizyczny, 35, 1–2, Warszawa 1990
• Somorowska U. Wzrost zagrożenia suszą hydrologiczną w różnych regionach geograficznych Polski w XX wieku, Prace i Studia Geograficzne, T.43, 2009, 99-114
• Tokarczyk T. Niżówka jako wskaźnik suszy hydrologicznej, Wyd. IMGW, Warszawa 2010
• Zielińska M. Niżówki letnie rzek polskich, Gospodarka Wodna, Nr 4, Warszawa 1963, 133-136