Identyfikacja i ocena stanu zachowania siedlisk grądowych (kod Natura 2000: 9170) w lasach Polski Środkowej

• Autorzy: Woziwoda B.

Warianty tytułu

EN

Identification and evaluation of the oak-lime - hornbeam forests condition (9170 - the Nature 2000 code) in Central Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Obszar Polski środkowej znajduje się w areale zasięgu grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum i grądu środkowoeuropejskiego Galio-Carpinetum. Obydwa zespoły wykazują naturalne zróżnicowanie geograficzne na odmiany i formy wysokościowe oraz lokalno-siedliskowe na podzespoły i formy troficzne. Trwająca od wieków antropopresja spowodowała istotne zmiany w strukturze i składzie gatunkowym fitocenoz naturalnych. Obecnie większość siedlisk lasów dębowo-grabowo-lipowych zajmują zbiorowiska zniekształcone lub leśne zbiorowiska zastępcze. Odnotowano 6 form degeneracji grądów: pinetyzację, monotypizację, juwenalizację, fruticetyzację, cespityzację i neofityzację. Identyfikacja i klasyfikacja fitocenoz zdegenerowanych opiera się na analizie składu gatunkowego runa. Dominacja roślin grądowych jest przesłanką do podjęcia działań mających na celu renaturalizację i ochronę siedliska przyrodniczego 9170.

EN

Two associations of oak-lime-hornbeam forest – Tilio-Carpinetum and Galio-Carpinetum are distinguished and described in Central Poland. Both of the associations show natural geographical and ecological diversity (geographical forms, sub-associations and fertilities variants). Over a century of use of the oak-limehornbeam forests, such as the fragmentation of forest complexes, exploitation of the forest for timber, plantation of monocultures, introduction of alien wood species, the natural vegetation has been deformed. The communities show a great differentiation regarding their deformation. The most of forest secondary communities are related to the introduction of Pinus sylvestris (pinetyzation). Other degenerative forms: monotypization (characterised by simplified layer structure and reduced species composition), fruticetyzation (an expansive development of undergrowth), cespityzation (manifested by a massive occurrence of grasses) neofityzation (appearance of expansive foreign species such as Quercus rubra, Padus serotina or Impatiens parviflora) and the low age of tree-stand are noted too. At present, the identification of oak-lime-hornbeam forest based on the herb species composition.

Słowa kluczowe

PL

Polska Srodkowa; grady; grad subkontynentalny; grad srodkowoeuropejski; identyfikacja; grad wysoki; grad typowy; grad niski; stan zachowania; degeneracja; pinetyzacja; monotypizacja; juwenalizacja; fruticetyzacja; cespityzacja; neofityzacja

• Wydawca: -
• Czasopismo: Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
• Rocznik: 2007
• Tom: 09
• Numer: 2-3[16] cz.1
• Opis fizyczny: s.59-69,fot.,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Woziwoda B.

• Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, Uniwersytet Łódzki, Łódź

Bibliografia

• Cabała S. 2001. Roślinność leśna. W: S. Cabała, S. Wika, Z. Wilczek, J. Zygmunt, red. Przyroda międzyrzecza Warty i Widawki. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego: 134–177.
• Danielewicz W., Pawlaczyk P. 2004. 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny Galio-Carpinetum i Tilio-Carpinetum. W: J. Herbach, red. Lasy i bory. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa T. 5.: 113–137.
• Decyzja nr 61 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych w sprawie przeprowadzenia w roku 2006–2007 powszechnej inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (znak: ZO-732-2-19/2006).
• Filipiak E. 1976. Zespoły leśne uroczyska Zofiówka w powiecie łódzkim. Zesz. Nauk. UŁ., Acta Univ. Lodz., ser. II, 2: 127–153.
• Jakubowska-Gabara J. 1992. Naturalne i antropogeniczne zróżnicowanie zbiorowisk leśnych południowo-wschodniej części Niziny Południowowielkopolskiej. Cz. 1. Ribo nigri-Alnetum, Circaeo-Alnetum, Tilio-Carpinetum. Bad. Fizjograf. nad Polską Zach. ser. B, 41: 175–197.
• Matuszkiewicz J.M. 2001. Zbiorowiska leśne Polski. PWN. Warszawa.
• Matuszkiewicz W. 2002. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN. Warszawa.
• Matuszkiewicz W., Faliński J.B., Kostrowicki A.S., Matuszkiewicz J.M., Olaczek R. & Wojterski T. eds. 1995. Potencjalna roślinność naturalna Polski. 1:300000. Arkusze 1–12. Inst. Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• Matuszkiewicz W., Matuszkiewicz A. 1981. Das Prinzip der mehrdimensionalen Gliederung der Vagetationseinheiten, erläuter am Beispiel der Eichen-Hainbuchenwälder in Polen. In: H. Dirschke ed. Syntaxonomie. – Ber. Int. Symp. IV – Rinteln 1980. J. Cramer, Vaduz: 123–148.
• Matuszkiewicz W., Matuszkiewicz A. 1985. Zur Syntaksonomie der Eichen-Hainbuchenwälder in Polen. Tuexenia 5: 473–489.
• Olaczek R. 1972. Formy antropogenicznej degeneracji leśnych zbiorowisk roślinnych w krajobrazie rolniczym Polski niżowej.Wyd. Uniw. Łódzkiego: 170.
• Olaczek R. 1974a. Kierunki degeneracji fitocenoz leśnych i metody ich badania. Phytocoenosis 3, 3–4: 179–188.
• Olaczek R. 1974b. Etapy pinetyzacji grądu. Phytocoenosis 3, 3–4: 201–214.
• Rutowicz H., Sowa R. 1971. Stosunki florystyczno-fitosocjologiczne rezerwatu leśnego Jodły Oleśnickie. Zeszyty Naukowe UŁ, seria II, 41: 63–81.
• Sowa R., Filipiak E., Andrzejewski H. 1993. Regeneracja grądu jodłowego w rezerwacie Jamno. Acta Univ. Lodz., Folia bot. 10: 3–21.
• Traczyk T. 1962a. Materiały do geograficznego zróżnicowania grądów w Polsce. Acta Soc. Bot. Pol. 31 (2): 275–304.
• Traczyk T. 1962b. Próba podsumowania badań nad ekologicznym zróżnicowaniem grądów w Polsce. Acta Soc. Bot. Pol. 31 (4): 621–635.
• Woziwoda B. 2001. Różnorodność fitocenotyczna i współczesne przemiany zbiorowisk grądowych północnej części Wysoczyzny Łaskiej. Rozprawa doktorska, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
• Woziwoda B. 2002. Changes in oak-hornbeam forest in the north part of the Wysoczyzna Łaska mesoregion (Central Poland). Ecological Questions 2: 117–129.