Między gospodarką rodzinną a rynkiem. Stosunki pracy w polskim rolnictwie z perspektywy socjologii wsi

• Autorzy: Podedworna H.

Warianty tytułu

EN

Between family economy and the market: labour relation in the polish agriculture in rural sociology perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł ma charakter przeglądowy, bazuje na literaturze przedmiotu i raportach z badań empirycznych oraz danych statystycznych. Jego celem jest analiza i opis stosunków pracy kształtujących się w polskim rolnictwie w warunkach transformacji systemowej i realizacji Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), ujmowanej z perspektywy socjologii wsi. Stosunki pracy w rolnictwie są tu traktowane w ujęciu relacyjnym, jako relacje społeczne zawiązywane w procesie pracy. Mają one charakter dualny, z jednej strony regulują je silne i nadal ważne relacje rodzinne, z drugiej zaś powiązania z rynkiem i sformalizowane reguły WPR. Więzi rodzinne regulują stosunki pracy w sektorze rolnictwa rodzinnego, gdzie nadal istotne są oczekiwania społeczne zawarte w tradycyjnych modelach ról społecznych. Powiązania z rynkiem regulują stosunki pracy w sektorze towarowym rolnictwa, który po upadku realnego socjalizmu rozwija się dynamicznie. Oba typy stosunków są kształtowane według odmiennych wzorów, regulują je inne normy i budują inne relacje społeczne.

EN

The purpose of the paper is to provide a description of labour relations shaped in the Polish agriculture in the conditions of market transformation and Common Agricultural Policy. The analyses rely on the data from the National Census and he results of sociological research. Labour relations in the Polish agriculture are of dual character. On one hand they are still characterised by strong family ties and relations, but on the other hand – by the connections to the market and the formalised EU rules, being the instruments of the Common Agricultural Policy. Family ties determine the scope which one could consider to be the representation of the family farming, which is regulated by the social expectations contained in the traditional models of social roles. The connections to the market, on the other hand, are shaped by the developing commercial farming sector which, after the start of transformation following the collapse of the real socialism, has been developing dynamically. Both types of the relations are shaped in accordance with different patterns, they are regulated by different norms and build different social relations.

Słowa kluczowe

PL

Polska; rolnictwo; socjologia wsi; rynek pracy; zatrudnienie; gospodarstwa rolne; gospodarstwa rodzinne; rolnicy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2018
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.67-78,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Podedworna H.

• Wydział Nauk Społecznych, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, ul.Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa

Bibliografia

• Barthomeuf L.T. (2008). Other Gainful Activities: Pluriactivity and Farm Diversification in EU-27 (2008). Brussels: European Commission, Directorate General for Agriculture and Rural Development. https://ec.europa.eu/…/other-gainful-activities-slides_en.pdf [dostęp: 19.08.2017].
• Błąd M. (2012). Znaczenie wielozawodowości w rodzinach rolniczych. W: M. Drygas, K. Zawalińska (red.). Uwarunkowania ekonomiczne polityki rozwoju polskiej wsi i rolnictwa (s. 135–155). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Bokemeier J.L. (1997). Rediscovering families and households: Restructuring rural society and rural sociology. Rural Sociology, 62 (1), 1–18.
• Fieldsend A.F. (2011). Rural Europe 2+2+: A conceptual framework for a rural employment policy. Studies in Agricultural Economics, 113, 145–151.
• Frenkel I. (2012). Ludność wiejska. W: J. Wilkin, I. Nurzyńska (red.). Polska wieś 2012. Raport o stanie wsi (s. 15–64). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Gałęski B. (1963). Chłopi i zawód rolnika. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Gasson R., Errington A. (1993). The Farm Family Business. Wallingford: CAB International.
• Gorlach K. (1990). Socjologia polska wobec kwestii chłopskiej. Kraków: Universitas.
• GUS (2014). Rocznik Statystyczny Rolnictwa. Warszawa.
• Halamska M. (2005). Polski koniec chłopów. W: A. Rosner (red.). Uwarunkowania i kierunki przemian społeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich (s. 107–132). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Halamska M. (2013). Wiejska Polska na początku XXI wieku. Rozważania o gospodarce i społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Halamska M. (2014). Współczesne rolnictwo rodzinne: polimorficzna rzeczywistość i mity. Wieś i Rolnictwo, 2, 25–46.
• Halamska M. (2015). Specyfika rolnictwa rodzinnego w Polsce: ciężar przeszłości i aktualne uwarunkowania. Wieś i Rolnictwo, 1.1, 107–131.
• Halamska M. (2016). The evolution of family farms in Poland: Present time and the weight of the past. Eastern European Countryside, 22, 27–51.
• Halamska M., Lamarche H., Maurel M.-C. (2003). Rolnictwo rodzinne w transformacji postkomunistycznej. Anatomia zmiany. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Halamska M., Michalska S., Śpiewak R. (2017). Studia nad strukturą społeczna wiejskiej Polski. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• How many people work in agriculture in the European Union? An answer based on Eurostat data sources (2013). EU Agricultural Economics Briefs, 8, European Com mission, https://ec.europa.eu/agriculture/sites/agriculture/files/rural-area-economics/briefs/pdf/08_en.pdf [dostęp: 15.10.2015].
• Kaleta A. (2008). Dywersyfikacja źródeł dochodów ludności wiejskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Lachowski S. (2013). Praca dzieci w rodzinach wiejskich Lubelszczyzny. Uwarunkowania i zagrożenia. Lublin: Instytut Medycyny Wsi.
• Marini M.B., Mooney P.H. (2006). Rural economies. W: P. Cloke, T. Marsden, P.H. Mooney (red.). Handbook of Rural Studies (s. 91–103). London, Thousands Oaks, New Delhi: Sage Publications.
• Marody M. (2015). Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Meardi G. (2013). Zbiorowe stosunki pracy w Europie pod presją międzynarodową: Porównanie sześciu krajów. Polityka Społeczna, 9, https://www.ipiss.com.pl/psnumery/474og [dostęp: 25.10.2015].
• Ploeg van der J.D. (1990). Labor, Markets, and Agricultural Production. San Francisco & Oxford: Boulder, Westview Press.
• Ploeg van der J.D. (2006). Agricultural production in crisis. W: P. Cloke, T. Marsden, P.H. Mooney (red.). Handbook of Rural Studies (s. 258–277). London, Thousands Oaks, New Delhi: Sage Publications.
• Ploeg van der J.D. (2008). The New Peasantries. Struggles for Autonomy and Sustainability in an Era of Empire and Globalization. New York: Earthscan.
• Podedworna H. (2001). Polscy farmerzy i ich świat społeczny. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
• Podedworna H. (2010). Marketization of rural resources in Poland. Przegląd Socjologiczny, 59 (2), 127–146.
• Podedworna H. (2014). Gospodarka chłopska jako struktura długiego trwania. Wieś i Rolnictwo, 2, 47–56
• Rye J.F. (2014). The Western European countryside from an Eastern European perspective: Case of migrant workers in Norwegian agriculture. European Countryside, 4, 327–346.
• Sendrowicz B., Piątkowska M. (2013). Zawody z przyszłością. Gazeta Wyborcza, 06.12.2013.
• Turowski J., Bornus A. (1970). Drogi modernizacji wsi. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Wilkin J. (2016). Polska wieś na tle kraju i Europy – synteza raportu. W: J. Wilkin, I. Nurzyńska (red.). Polska wieś 2016. Raport o stanie wsi (s. 11–19). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Identyfikatory

DOI

10.7366/wir012018/04