EN
Helleborus niger L. is a rhizomatous, herbaceous perennial with overwintering, divided, basal leaves. The objective of the study was to investigate the influence of different levels of sucrose (10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, and 80 g l−1) and nitrogen salts (25%, 50%, and 100% according to MS medium) as well as temperature (15°C, 20°C) on in vitro multiplication and rooting and ex vitro acclimatization of H. niger. The growth and multiplication of axillary shoots were performed on modified MS medium supplemented with various growth regulators (2iP, BAP and kinetin – each at a concentration of 1.0 mg l−1, GA3 2.5 mg l−1). For the induction of roots, the medium was supplemented with IBA 1 mg l−1 and NAA 0.1 mg l−1. Rooted plants were transplanted in a peat–perlite substrate (4:1) in a heated greenhouse for ex vitro acclimatization. The multiplication rate of H. niger shoots, in vitro rooting, and ex vitro acclimatization were strongly dependent on the sucrose/nitrogen salt relationship in the medium. The highest multiplication rate of axillary shoots (3.7) was found at a temperature of 15°C or 20°C, on the medium with cytokinins and GA3 supplemented with sucrose 20–30 g l−1 and nitrogen salts at 50%. Sucrose at a concentration of 50 g l−1 strongly stimulated the number of roots per microplant (5.8–6.0) on the media with a reduced level of nitrogen salts (25% and 50%) when the temperatures were 20°C and 15°C, respectively. The plants rooted on the media with a high sucrose/nitrogen salt ratio showed acclimatization rates which ranged from 82% to 100%. Morphological observation of plantlets revealed obvious differences in leaf shape and size and the architecture of the root system as well as differences in the developmental stages of shoots grown on media with different sucrose and nitrogen salt concentrations.
PL
Gatunek Helleborus niger L. (ciemiernik biały) należy do rodziny Ranunculaceae (jaskrowate). Jest zimozieloną byliną posiadającą krótkie, grube, rozgałęzione kłącze. Wykorzystywany jest głównie jako bylina ogrodowa, ale coraz powszechniej uprawia się go na kwiaty cięte i jako rośliny doniczkowe. Celem badań było określenie wpływu różnych stężeń sacharozy (10, 20, 30, 40, 50, 60, 70 i 80 g l−1) i soli azotu (25%, 50%, 100% wg składu pożywki MS) oraz temperatury (15°C, 20°C) na namnażanie i ukorzenianie pędów H. niger in vitro oraz aklimatyzację mikrosadzonek ex vitro. Wzrost i namnażanie pędów kątowych prowadzono na pożywce MS zawierającej cytokininy (2iP, BAP i kinetynę – każda w stężeniu 1.0 mg l−1) i GA3 2.5 mg l−1. Do indukcji ukorzeniania stosowano pożywkę MS zawierającą IBA 1 mg l−1 i NAA 0.1 mg l−1. Ukorzenione pędy ciemiernika purpurowego sadzono do podłoża zawierającego torf i perlit (4:1) i umieszczano w szklarni w celu aklimatyzacji. Współczynnik namnażania pędów, ich zdolność ukorzeniania in vitro i aklimatyzacja ex vitro istotnie zależały od wzajemnej relacji sacharozy/soli azotu w pożywce. Największą wartość współczynnika namnażania pędów kątowych (3.7) uzyskano w temperaturze 15°C lub 20°C, na pożywce z cytokininami i GA3 zawierającej sacharozę 20–30 g l−1 i sole azotu w stężeniu 50%. Sacharoza w stężeniu 50 g l−1 silnie stymulowała powstawanie korzeni na pędach (5.8–6.0) rosnących na pożywce ze zredukowanym poziomem soli azotu (25% i 50%) zarówno w temperaturze 20°C i 15°C. Rośliny ukorzeniane na pożywkach zawierających wysoką relację sacharozy do soli azotu wykazywały dużą zdolność aklimatyzacji w szklarni (82–100%). Różna zawartość sacharozy/soli azotu w pożywce wpływała na kształt i wielkość liści, architekturę systemu korzeniowego i fazę rozwojową roślin rozmnażanych in vitro.