Zróżnicowanie mikrosiedlisk makrobezkręgowców dennych w obrębie łachy bocznej potoku górskiego

• Autorzy: Zasepa P. , Radecki-Pawlik A. , Klonowska-Olejnik M. , Przybyla K.

Warianty tytułu

EN

Differential types of community structures of benthic macro-invertebrates within the region of the mountainous stream point bar

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy wykonano analizę, polegająca na sprawdzeniu, czy wybrane czynniki abiotyczne, to jest: rodzaj granulacji dna cieku i przepływy wpływają na różnice w różnorodności, liczebności i strukturę dominacji w zgrupowaniach makrobezkręgowców dennych. Ma to związek z faktem, że w ostatnim okresie w Polsce rozpoczęły się intensywne prace nad stanem potoków i rzek górskich w świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej. Coraz trudniej zaprzeczyć faktowi, że rzeka to nie tylko masa płynącej wody pod wpływem siły ciężkości, lecz także skomplikowany system powiązań hydrologiczno-biologicznych. Biologiczna organizacja rzeki tworzy pewien ciągły system – continuum rzeczne, mający ścisły związek z warunkami geomorfologicznymi, hydrologicznymi i fizykochemicznymi cieku. Badania nad zasiedleniem mikorosiedlisk prowadzono w rejonie łachy bocznej w dolnym biegu potoku Jałowieckiego w Beskidzie Makowskim. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów granulometrycznych oraz hydrologicznych w różnych punktach badawczych w obrębie łachy korytowej, tworzącej się na dnie potoku wyróżniono różne typy siedlisk. Stwierdzono m.in., że w obrębie badanej łachy dominantami w ciągu całego roku były jętki (43,77 %), muchówki (28,10 %) oraz widelnice (15,78 %). Chruściki (8,47 %), skąposzczety (2,27 %), chrząszcze (1,44 %) były subdominantami. Zaobserwowano również różnice w strukturze dominacji makrofauny poszczególnych punktach badawczych. We wszystkich punktach dominowały 3 grupy owadów: jętki, muchówki i widelnice.

EN

The aim of this study is the examination of the effect of condition texture, substrate type and stream flows on the colonization of stream invertebrates, resulting in community structure and their abundance within the bar. The researcher carried out in the 8 meter - long section of the Jalowiecki stream, behind the bar after obstacle (Pic. 1). Within the bar 7 measurements points were located: 1A, 1B, 1C, 2A, 2B, 2C and 3. The research section of the stream was divided into tree transects: initial, middle and final. In each transect measurement points were located. In the points mentioned above biological samples were taken and granulometric measurements were done (measurements of water depth, flow rate and stone size). During the research also chemical measures were taken. The macroinvertebrate samples were taken 5 times a year: November 1999, April 2000, June 2000, August 2000 and October 2000. Granulometric measurements were done only once in June 2000. Rivers are dynamic physical, chemical and biological entities. The article describes research on settlement of benthic macroinvertebrates. The community structure of benthos was studied in the bar of the Jałowiecki stream in the Makowski Beskid Mountains.Basing on geomorphologic (granulometric) and hydrologic measurements in research points of the sandbank different habitats types of benthic invertebrate were selected. Type 1 – located on top of (bystrzyki), type 2 – located close to proximal part of the bar, type 3 – located opposite to the bank river to the bars and type – 4 located in the shadow of rocks. Within the, bar the stream flow was from 1.04 m3/s to 0.19 m3/s. Grains were of quite different shape. The shapes were by far most common – 54-57 %. On the second place were ellipsis – 41 % and the balls were last common. It was turned out that point bar has a significant influence on benthos community structure and their abundance. Research results suggest that a thorough understanding of the structure of benthic invertebrates requires knowledge of disturbance history, as well as more readily measured habitat parameters such as shear stress, shear velocity, Froude’s and Reynolds numbers.

Słowa kluczowe

PL

potoki gorskie; potok Jalowiecki; lachy boczno-korytowe; mikrosiedliska; makrobezkregowce denne; jetki; muchowki; widelnice; chrusciki; skaposzczety; chrzaszcze; wystepowanie; czynniki siedliska; sklad granulometryczny; woda; wlasciwosci fizykochemiczne; przeplyw wody

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2006
• Numer: 2/2
• Opis fizyczny: s.5-16,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zasepa P.

• Ministerstwo Edukacji i Nauki, ul.Wspólna 1/3, 00-529 Warszawa

autor

Radecki-Pawlik A.

autor

Klonowska-Olejnik M.

autor

Przybyla K.

Bibliografia

• Bombówna M. Hydrochemiczna charakterystyka potoku Białka Tatrzańska. Acta Hydrobiol., 1–2, 1968, s. 27–37.
• Bombówna M. Hydrochemiczna charakterystyka rzeki Raby i jej dopływów. Acta Hydrobiol., 4, 1969, s. 479–504.
• Bombówna M. Rzeka Skawa - chemizm wody i eutrofizacja. Acta Hydrobiol., 1976, 4, s. 407–420.
• Bombówna M., Wojtan.K. „Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego, a człowiek. Stan i perspektywy badań tatrzańskich”. Materiały I Ogólnopolskiej konferencji Tom III. Oficyna wydawnicza Wersalik, 1996, s. 264.
• Chełmecki W. Degradacja i ochrona wód. Część pierwsza – Jakość. Instytut Geografii UJ, 1997, s. 304.
• Church M.A., McLean J.F., Wolcot J.F. Sediment Transport in Gravel-bed Rivers. River Bed Gravels: Sampling and Analysis. Edited by Throne C.R. et al., John Wiley and Sons Ltd. 1987, s. 43–87.
• Dojlido R. J. 1995. Chemia wód powierzchniowych. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, s. 342.
• Galewski K., Tranda E. Chrząszcze (Coleoptera). Zeszyt 10. Rodziny: Pływakowate (Dytiscidae), Fłisakowate (Haliplidae), Mokrzelicowate (Hygrobiidae), Krętakowate (Gyrinidae). PWN, 1978, s. 396.
• Galewski K. Chrząszcze (Coleoptera). Zeszyt 10 A. Kałużnicowate (Hydrophiłidae). PWN, 1990, s. 261.
• Galewski K. Klucze do oznazania owadów Polski. Część XIX. Chrząszcze (Coleoptera). Zeszyt 7. Pływakowate (Dytiscidae). PWN, 1971, s. 112.
• Hawkins C.P., Hogue J.N., Decker L.M., Feminełla J.W. Channel morphology, water temperature, and assemblage structure of stream insects. J. N. Am. Benthol. Soc., 16, 1997, s. 728–749.
• Hermanowicz W., Dożańska W., Dojlido J., Koziorowski W. Fizycznochemiczne badanie wody i ścieków. Arkady, 1976, s. 847.
• Kajak Z. 1998. Hydrobiologia – Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. PWN, s. 355.
• Kasprzak K. Skąposzczety wodne. Tom I. PWN, 1981, s. 226.
• Kasprzak K. Skąposzczety wodne i glebowe. Tom II. PWN, 1986, s. 364.
• Kasprzak K. Skąposzczety glebowe. Tom III. PWN, 1987, s. 186.
• Kołodziejczyk A., Koperski P. Bezkręgowce słodkowodne Polski. Klucz do oznaczania oraz podstawy biologii i ekologii makrofauny. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2000, s. 250.
• Kownacki A. Fauna potoków. [w:] Mirek Z (red.). Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego. Tatry i Podtatrze. Wyd. Tatrzański Park Narodowy, 1996, s. 555–575
• Landa V., Soldan T. Proceedings of the Fourth International Conference on Ephemeroptera. Czechoslovak Acad. ScL, Ceské Budejovice, 1984, s. 147.
• Oleksynowa K., Komornicki T. Materiały do znajomości wód w Tatrach – IV, 1958.
• Pasternak K. Skład chemiczny wody rzek i potoków w zlewniach zbudowanych z różnych skał i gleb. Acta Hydrobiol., 2, 1968, s. 2–35.
• Piechocki A. Fauna słodkowodna Polski. Zeszyt 7. Mięczaki (Mollusca). Ślimaki (Gastropoda). PWN, 1979, s. 187.
• Piechocki A., Dyduch-Falniowska A. Zeszyt 7. Mięczaki (Mollusca) Małże (Bivalvia). PWN, 1993, s. 204.
• Radecki-Pawlik Wybrane zagadnienia kształtowania się form korytowych potoku górskiego i form dennych rzeki nizinnej. Zeszyty Naukowe AR w Krakowie, seria rozprawy, 281, 2002, s. 142.
• Resh V.H., Rossenberg D.M. The Ecology of Aquatic Insects. 1984, pp. 625.