On the upper Cambrian Lingulella Salter (Brachiopoda) from the Holy Cross Mountains, Poland

• Autorzy: Biernat G. , Tomczykowa E.

Warianty tytułu

PL

Rodzaj Lingulella Salter z górnego kambru Gór Świętokrzyskich

RU

Rod Lingulella Salter iz verkhnego kembrija Sventokrzhiskikh Gor (Pol'sha)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Abundant but not very well preserved uppermost Cambrian Obolidae King, genus Lingulella Salter dominating, was recovered from recent boring in the Holy Cross Mountains (Góry Świętokrzyskie). One of the aims of this study was to define and discuss some of the available diagnostic characters for species within lingulellids. Obolus sp. and two species of Lingulella Salter were recognized, Lingulella lepis Salter represented by numerous valves, and L. cf. davisi (M'Coy) occurring spcradically.

PL

Brachiopody Inarticulata, będące przedmiotem niniejszego opracowania, pochodzą z wierceń wykonanych przez Instytut Geologiczny (Warszawa) w północnej części Gór Świętokrzyskich, w miejscowościach: Brzezinki, Bukowiany, Jeleniów i Wilków (Fig. 1). W tych otworach wiertniczych po raz pierwszy zostały stwierdzone osady najwyższego kambru w Górach Świętokrzyskich (Tomczykowa, 1968), odpowiadające najwyższej części poziomu 5c i poziomowi 6 w Skandynawii (Westergard & Henningsmoen, 1957), z przejściem ciągłym do najniższego tremadoku - poziom 2ea (Henningsmoen, 1961). Stratygrafia osadów tych wierceń została oparta na faunie trylobitowej oraz Dictyonema sp. (Tbl. 1 i Fig. 2), (Tomczykowa, l.c.). Poza trylobitami stwierdzono obecność licznych brachiopodów, reprezentujących rodzinę Obolidae King, ponadto igły gąbek, hyolitesy, fragmenty gastropodów i Dictyonema sp. Brachiopody są liczne, lecz taksonomicznie bardzo słabo zróżnicowane. Występują one we wszystkich rdzeniach i są rozmieszczone mniej lub bardziej równomiernie w całej ich miąższości. Ich stan zachowania nie jest najlepszy. Okazy zachowały się jako całe lub fragmentaryczne wewnętrzne lub zewnętrzne odlewy poszczególnych skorupek, bez zachowanej struktury wewnętrznej; ornamentacja powierzchni skorupek zachowana jest tylko fragmentarycznie. Fauna brachiopodowa jest bardzo monotonna, reprezentowana przez Lingulella lepis Salter, Lingulella cf. davisi (M’Coy) i Obolus sp. Zmierzono 100 skorupek brachialnych i 80 nóżkowych Lingulella lepis Salter. Pomiary te wykazały pewną zmienność, istniejącą w obrębie tego gatunku, przejawiającą się szczególnie w różnym zarysie: od wydłużonego owalnie do szeroko trójkątnego lub półkwadratowo zaokrąglonego, o dość umiarkowanie wydłużonym dziobie brzusznym i największej szerokości muszli przypadającej na połowę jej długości, lub nieco przesuniętej ku przodowi. Ponadto analiza pomiarów wykazała że w przypadku Lingulella lepis Salter z Gór Świętokrzyskich, takie cechy morfologiczne, jak ogólny zarys muszli, wygląd apikalnej części muszli i brzegów przednio-bocznych itp., nie mają znaczenia taksonomicznego.

RU

Описанные в настоящей работе брахиоподы Inarticulata происходят из буровых скважин, проведенных Геологическим Институтом (Варшава) в северной части Свентокржиских Гор, в местностях: Бржезинки, Буковяны, Еленюв и Вильнув (фиг. 1). В этих скважинах впервые констатировано осадки самого верхнего кембрия в Свентокржиских Горах (Томчикова, 1968); соответствуют они самым верхам горизонта 5с и горизонту 6 в Скандинавии (Westergard & Henningsmoen, 1957), с постепенным переходом к самому нижнему тремадоку - горизонт 2еа (Henningsmoen, 1961). Стратиграфия отложений из этих скважин основана на трилобитах и Dictyonema sp. (Таб. 1 и фиг. 2), (Томчикова, 1968). Кроме трилоби-тов, констатировано присутствие обильных брахиопод из семейства Obelidae King, а также спикулы губок, Hyolithes, фрагменты гастропод и Dictyonema sp. Брахиоподы обильные, но в таксономическом отношении слабо дифференцированы. Находятся оне во всех кернах и расположены менее или более в целой их мощности. Сохранность их не очень хорошая. Образцы сохранены в виде целых или частичных внутренних либо наружных оттисков створок, без внутреннего их строения. Скульптура створок сохранена только частично. Очень монотонная фауна брахиопод представлена Lingulella lepis Salter, L. cf. davisi (M’Coy) и Obolus sp. Измерено 100 спинных и брюшных створок Lingulella lepis Salter. Измерения эти указали некоторую изменчивость существующую в пределах этого вида; проявляется она особенно в разном очертании: от овально-удлиненного к широко-треугольному, или же полуквадратно-округленного, с умеренно удлиненной брюшной макушкой и наибольшей шириной раковины в половине ее длины, или же чуть передвинутой к переди. Кроме этого, анализ измерений указал, что в случае Lingulella lepis Salter из Свентокржиских Гор, такие морфологические признаки, как общее очертание раковины, строение ее апикальной части и передне-боковых краев и т.п., не имеют таксономического значения.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1968
• Tom: 13
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.159-177,fig.,ref.

Twórcy

autor

Biernat G.

• Palaeozoological Institute, Polish Academy of Sciences, Zwirki i Wigury 93, Warsaw, Poland

autor

Tomczykowa E.

• Geological Institute, Rakowiecka 4, Warsaw, Poland

Bibliografia

• CZARNOCKI, J. 1&27. Kambr i jego fauna w środkowej części Gór Świętokrzyskich (Le Cambrien et sa faune dans la partie centrale du massif de S-te Croix).- Spraw. P. Inst. Geol. (Bull. Serv. Geol. Pol), 4, 1/2, 189-207, Warszawa.
• - 1957. Geologia regionu Łysogórskiego (Geology of the Łysogóry region).- Inst. Geol., Prace, 18, 1-138, Warszawa.
• DAVIDSON, TH. 1866-1871. A monograph of the British fossil Brachiopoda. VII: The Silurian Brachiopoda. 1-3-53, London.
• GÜRICH, G. 1892. Ueber eine cambrische Fauna von Sandomir in Russisch-Polen.- N. Jb. Min., 1, 69-70, Stuttgart.
• - 1896. Das Palaeozoicum im Polnischen Mittelgebirde. - Verh. Russ. Kais. Min. Ges., 2, 32, 1-539, St. Petersburg.
• HENNINGSMOEN, G. 1957. The trilobite family Olenidae. - Skr. Norske Vid. Akad. 8, 1-303, Oslo.
• M’COY, F. 1851. On new Cambro-Silurian fossils. - Ann. Mag. Nat. Hist., 8, 2, London.
• ORŁOWSKI, S. 1964. Kambr środkowy i jego fauna we wschodniej części Gór Świętokrzyskich (Middle Cambrian and its fauna in the eastern part of the Holy Cross Mountains). - Studia Geol. Pol. PAN, 16, 1-90, Warszawa.
• ROWELL, A. J. 1955. Inarticulata. In: R. C. Moore (ed.), Treatise on Invertebrate Paleontology, Part H, Brachiopoda, 2. - Geol. Soc. Amer. Univ. Kansas, 2, H260-H297, Kansas.
• SALTER, J. W. 1866. The geology of North Wales (Brachiopoda). - Mem. Geol. Surv. Great Britain, 3, London.
• - & HICKS, H. 1867. On a new Lingulella from the red Lower Cambrian rocks of St. Davids. - Quart. J. Geol. Soc. London, 23, 330-342, London.
• SIEMIRADZKI, J. 1886. Studien im polnischen Mittelgebirge. - Jb.K.K. Geol. R.-A., 36, 2, Wien.
• SAMSONOWICZ, J. 1956. Cambrian paleogeography of the Cambrian system in Poland. XX Congr. Geol. Int., 127-160, Mexico.
• STRAND, T. & HENNINGSMOEN, G. 1961. Cambro-Silurian stratigraphy. - Norges Geol. Vnders., 208, 128-169, Oslo.
• TOMCZYKOWA, E. 1968. Stratygrafia osadów najwyższego kambru w Górach Świętokrzyskich (Stratigraphy of the uppermost Cambrian in the Holy Cross Mountains).- Inst. Geol., Prace, 54, Warszawa (in print).
• WALCOTT, C. D. 1912. Cambrian Brachiopoda. - U. S. Geol. Surv. Monogr., 51, 1-872, Washington.
• WESTERGARD, A. H. 1922, Sveriges olenidsskiffer. - Sver. Geol. Unders., Ser, 4, 18, 1-205, Stockholm.