Infrastruktura przestrzeni wiejskiej Polski, w dokumentach strategicznych rządowych i pozarządowych (ujęcia proekologiczne, próba syntezy)

• Autorzy: Sieminski J. L.

Warianty tytułu

EN

Infrastructure of rural areas in Poland in strategic government and non-government documents

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy poddano analizie i ocenie wstępnej (wstępnej – ze względu na charakter źródeł) 15 najważniejszych dokumentów strategicznych opracowanych w Polsce od 2000 do 2006 r. (patrz też: wykaz literatury) i częściowo już wdrażanych. Są to przede wszystkim dokumenty rządowe przygotowane przed akcesją Polski do UE (2000–2004) i po włączeniu Polski do tejże UE (2004–2006 i na lata następne). Pierwsze z tej grupy miały za zadanie główne przystosowanie Polski „do członkostwa w UE” i „do wymagań UE”, a drugie sprowadzają się do wykorzystania przede wszystkim środków UE. Ze względu na ramy i charakter tej konferencji autor ograniczył się do problemów związanych z obszarami wiejskimi i infrastrukturą przestrzeni wiejskiej Polski. Uogólniając rozważania przedstawione w tym referacie (w największym skrócie), można stwierdzić, co następuje: 1. Strategie omawiane operują krótkim i średnim horyzontem czasu, podczas gdy istota strategii polega na długofalowości. 2. Z przeprowadzonych analiz wynika, że opracowanie tzw. „strategii” zostało Polsce narzucone bliską akcesją Polski do UE (np. ZPORR, NSRR, a szczególnie NPR - 1) – pierwsze przygotowano wyłącznie dla „absorpcji środków unijnych”, a drugie (NPR – 1 i 2 oraz NSRO) są „polskim wariantem strategii lizbońskiej – co nie wymaga komentarza (!); 3. Zapisy w najważniejszych rządowych dokumentach strategicznych (np. dot. celów, priorytetów, programów itp.) zostały tak skonstruowane, że mogą być dobre dla niemal każdego państwa członkowskiego UE (oznacza to, że ich autorzy nie biorą pod uwagę dziedzictwa historycznego i kulturowego Polski, specyfiki Kraju, dorobku, doświadczeń polskich itp., itd. ze wszystkimi tegoż konsekwencjami); 4. Inna wadą tych dokumentów rządowych jest np. przekonanie, że „szybki wzrost gospodarczy” i „wzrost PKB” rozwiąże praktycznie wszystkie problemy w Polsce i pozwoli „dogonić” kraje „starej” UE – są to „cele same w sobie” – brak też oceny skutków społecznych, ekonomicznych, przyrodniczych itp. takiego podejścia; 5. Stanowisko przyjęte w dokumentach rządowych, że wzrost ten będzie finansowany głównie ze środków UE jest niebezpieczne szczególnie dla Polski (oznacza, że Bruksela będzie decydować o tym co, gdzie, jak i za ile będzie się rozwijać w Polsce – patrz tzw. „priorytety prounijne”, a nie „propolskie”); 6. Obszary wiejskie i infrastruktura tych obszarów są w strategiach rządowych potraktowane w sposób następujący: – nie są w ogóle podnoszone, – są przedstawiane w sposób cząstkowy lub fragmentaryczny, – mają charakter wybiórczy lub niepełny, albo wręcz marginalny, (w wielu „strategiach” rozwój obszarów wiejskich sprowadza się do „wielofunkcyjności” przy nadal „dominującej funkcji rolnictwa” co jest bardzo dużym uproszczeniem); 7. Brak podejścia całościowego do rozwiązywania wielu zagadnień istotnych dla rozwoju wsi i obszarów wiejskich, jest wspólnym brakiem tych „strategii”; 8. Akcentowanie potrzeby rozwoju „zrównoważonego” (np. w NPR 2007–2013) w odniesieniu do obszarów wiejskich ma charakter wyłącznie werbalny – stąd m.in. potrzeba dokonania głębokiej rekonstrukcji tego dokumentu i innych – pochodnych; 9. Największym mankamentem prezentowanych „strategii” jest brak wizji długofalowej 20- 30- 50-letniej rozwoju Polski (odnosi się do wszystkich dokumentów rządowych); 10. Na tym tle korzystnie odznacza się „Strategia rozwoju Polski do roku 2020” wydana (opublikowana) w 2001 roku przez Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN, która powinna być „bazą intelektualną dla strategii rządowych”.

EN

The work contains an analysis and initial evaluation (initial due to the character of sources) of 15 most important strategic documents developed in Poland between 2000 and 2006 (see: References) which have been already partly implemented. These comprise in the first place government documents prepared prior to Poland’s accession into the UE (2000–2004) and after the accession (2004–2006 and the following years). The documents of the first group were supposed to make Poland ready for the “EU membership” and to meet “the EU requirements”, whereas the later ones primarily focus on absorption of the EU funds. Because of the scope and character of the conference the Author addressed only the issues concerning rural areas and infrastructure of rural space in Poland. To generalize the discussion presented in this paper the following (briefest) conclusions may be drawn: Discussed strategies use a short and medium time horizon, whereas the main point of a strategy is its long-range character; The conducted analyses demonstrate that developing so called “strategies” was enforced in Poland by an approaching accession into the EU (Integrated Regional Operational Programme – IROP, National Strategy for Regional Development – NSRD, National Development Plan – NDP-1) - the first ones were created exclusively for the “absorption of the European Union funds”, the other (NDP 1 and 2, and National Strategic Frames of Reference – NSFR) are “a Polish variant of the Lisbon strategy” (no comments !); Provisions in the most important government strategic documents (e.g. objectives, priorities, programmes, etc.) were constructed in such a way that they may fit almost any EU member state (which means that their authors have not considered historical and cultural heritage of Poland, specific character of our country, achievements, Polish experiences with all the consequences, etc.); The other disadvantage of the government documents is confidence that “rapid economic growth” and increase in GDP would actually solve all problems in Poland and will allow to “catch up” with the “old” EU countries. These are “aims in themselves” and the documents lack the assessment of social, economic or natural consequences of such approach. The attitude presented in the government documents stating that the increase will be financed mainly from the EU funds is hazardous, particularly for Poland (it means that Brussels will decide about what, where and at what price will develop in Poland (see so called pro-Union and not “pro-Polish” priorities); Rural areas and the infrastructure in these territories have been mentioned the government documents in various ways: – Have not been addressed at all – Have been presented only partly or in fragments – Have been treated selectively, incompletely or even marginally (many strategies reduce rural development to “multifunctionality” with still “prevailing agronomic function”, which is major simplification. Lack of an overall suggestion of possible solution to numerous problems important for rural development is a common disadvantage of these “strategies” The need of “sustainable” development concerning rural areas, emphasized e.g. in National Development Plan 2007–2013 is of solely verbal character, therefore the need for a thorough reconstruction of this and other documents. The most serious deficiency of presented “strategies” is their lack of long-term vision of 20, 30, 50 year development of Poland (applies to all government documents); “Strategy for the development of Poland to 2020” published in 2001 by Forecast Committee “Poland 2000 Plus” at PAU should be “intellectual basis for government strategies”.

Słowa kluczowe

PL

obszary wiejskie; rozwoj obszarow wiejskich; infrastruktura; dokumenty strategiczne; Polska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2006
• Numer: 2/1
• Opis fizyczny: s.99-128,bibliogr.

Twórcy

autor

Sieminski J. L.

• ul.Rzymowskiego 39/5, 02-697 Warszawa

Bibliografia

• Długofalowa strategia rozwoju regionalnego kraju. Wiedza – różnorodność – równowaga (projekt wstępny) RCSS, marzec 2003.
• Komunikat na wiosenny szczyt Rady Europejskiej. Wspólne działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Nowy początek strategii lizbońskiej. Dokument opracowany przez KE. Wyd. MGiP. Bruksela, dnia 2.2.2005.
• Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju 28 października 1999 r. Druk Sejmowy nr 1473, opublikowany następnie w Dzienniku Urzędowym – Monitor Polski, nr 26 z 2001 r.
• Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju. RCSS. Warszawa, sierpień 1997 r.
• Narodowy Plan Rozwoju 2004–2006. Druk firmowy resortu – Min. Gosp. i Pracy, styczeń 2003.
• Narodowy Plan Rozwoju 2004–2006. Min. Gosp. i Pracy. Warszawa, listopad 2004 r.
• Narodowy Plan Rozwoju 2004–2006. Podstawowe informacje. Min. Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (bez daty i miejsca wydania).
• Narodowa Strategia Integracji. Komitet Integracji Europejskiej, Warszawa 1997 (Mat. pow. KIE).
• Narodowy Plan Rozwoju 2004–2006. Wytyczne. Kwalifikowalność wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Min. Gosp. i Pracy. Warszawa, sierpień 2004.
• Narodowy Plan Rozwoju. Wstępny Projekt 2007–2013. Prognozy. Warszawa 2005.
• Narodowy Plan Rozwoju. Wstępny Projekt 2007–2013. Warszawa, 11 stycznia 2005 r.
• Nowe partnerstwo dla spójności (konwergencja konkurencyjnośc współpraca). KE. Wspólnoty Europejskie (druk Belgia, wyd. polskie 2004).
• Ocena Szacunkowa Wstępnego Projektu Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007–2013. Raport końcowy. MGiP. Warszawa, czerwiec 2005.
• Podstawy Wsparcia Wspólnoty dla Polski na lata 2004–2006. Min. Gosp. i Pracy. Warszawa, październik 2004.
• Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich dla Polski na lata 2004–2006. Min. Rolnictwa i Rozwoju Wsi (drugi projekt). Warszawa, marzec 2003.
• POLSKA. NARODOWY PLAN ROZWOJU 2004–2006. Dokument przyjęty przez R.M. w dniu 14 stycznia 2003 r. skorygowany zgodnie z decyzją R.M. z dnia 11 lutego 2003 r., Warszawa 2003.
• POLSKA 2025 – długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju. Druk Sejmowy nr 2133, 3 sierpnia 2000 r.
• POLSKA 2025 – długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju. RCSS, Warszawa, czerwiec 2000.
• POLSKA – NSRR 2001–2006 (Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego). Wersja 1. Min. Rozwoju Regionalnego i Budownictwa. Warszawa, grudzień 2000.
• POLSKA – ZPORR 2004–2006 czyli Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004–2006. Projekt (przyjęty przez KIE w dniu 14 z lutego 2003 r. Warszawa, luty 2003 r.
• Program Operacyjny. Pomoc techniczna 2004–2006. Uzupełnienie Programu. Min. Gosp. i Pracy. Warszawa, październik 2004.
• Projekt NSRR na lata 2007–2013. Min. Gospodarki i Pracy. Warszawa, wrzesień 2005 (zaakceptowany przez R.M. 6 września 2005 r.).
• Ramowa Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko NPR na lata 2004–2006. The Regional Environmental Center. Warszawa, listopad 2002.
• Strategia dla Polski: Pakiet 2000, z marca 1996 r. Druk SLD – PSL, Warszawa 1996 r.
• Ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego (Dz. U. Nr 48, z czerwca 2000 r.).
• Ustawa z dnia 13 lutego 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Tekst ustawy przekazany do Senatu zgodnie z art. 52 regulaminu Sejmu.
• Wstępny Projekt Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007–2013. Informacja prasowa. Druk MGiP. Warszawa, 20 stycznia 2005 r.
• Zaktualizowana koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju. RCSS, 2005 r. (wersja najnowsza, z września 2005 r.).
• Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego. Min. Gospodarki i Pracy. Warszawa, listopad 2004 r.