EN
The fossil Charophyta from the Devonian sediments of Spitsbergen are here described for the first time and classified to the species rank on the basis of thin sections.
PL
Po raz pierwszy opisano w niniejszej pracy lęgnie Charophyta z dewońskich osadów Spitsbergenu i oznaczono je gatunkowo na podstawie przekrojów w płytkach cienkich. Próby pobrano z wapieni zaliczanych do Emsu, stanowiących środkową część Formacji Marietoppen (Birkenmajer 1964, Friend, Heintz & Moody-Stuart 1966). Zawarte w nich Trochiliscaceae należą do najstarszych znanych Charophyta. Występują one w osadach stanowiących część ciągłego cyklu sedymentacyjnego. Zaczyna się on osadami śródlądowych jezior i rzek, następnie stopniowo przeważają osady węglanowe stale pogłębiającego się zbiornika. Cykl ten kończą osady ilaste, zawierające małże morskie, które wskazują na powstanie połączenia z otwartym morzem (Birkenmajer op. cit.). Znalezienie Trochiliscaceae w słodkowodnych lub brakicznych osadach dewońskich Spitsbergenu potwierdza słuszność koncepcji podobieństwa środowisk kopalnych i dzisiejszych Charophyta (Croft 1952). Obecność bardzo dobrze zachowanych lęgni Charophyta w dolnych warstwach wapieni wskazuje na autochtoniczną lub prawie autochtoniczną pozycję tych lęgni i potwierdza słuszność poglądu Birkenmajera (op. cit.) o płytkowodnych warunkach sedymentacji wapieni. Głębokość zbiornika w strefie sedymentacji wapieni z Traunkammen wynosiła około kilkunastu lub może kilkudziesięciu metrów. Szereg obserwacji wskazuje na pogłębianie się zbiornika w trakcie sedymentacji Formacji Marietoppen, które spowodowało odsuwanie się strefy życia Charophyta poza rejon sedymentacji wapieni z Traunkammen. Być może tym można objaśnić zmniejszenie się ilości lęgni w wyższych warstwach profilu i ich wzrastające skorodowanie. Dewońskie osady Spitsbergenu korelowane są na podstawie ostrakodermów i wykształcenia litologicznego z podobnymi osadami Europy i Ameryki Północnej (Friend, Heintz & Moody-Stuart op. cit., Halstead & Turner 1973, Dineley & Loeffler 1976). Podobne rozmieszczenie Trochiliscaceae jak i niektórych rodzajów ostrakodermów w osadach dewońskich Europy, Ameryki Północnej i Spitsbergenu jest jeszcze jednym potwierdzeniem jedności świata organicznego tych obszarów w dewonie.
RU
В настоящей статье впервые описаны оогонии Charophyta девонских отложений Шпицбергена, а также был определён их вид на основе разреза в шлифе. Проба была отобрана в известняках, которые относятся к эмсу и являются центральной частью Формации Мариетоппен (Birkenmajer 1964; Friend, Heintz & Moody-Stuart 1966). Содержащиеся в них трохилиски принадлежат к самым древним харофитам. Они выступают в отложениях, которые являются частью постоянного седиментационного цикла. Он начинается отложениями озёр и рек центральной части материка, а затем начинают постепенно преобладать известняковые отложения постонно опускающегося дна бассейна. Этот цикл коньчается глинистыми отложениями, которые содержат морские пластинчатожаберные, указывающие на наличие связи с открытым морем (Birkenmayer см. выше). Обнаружение трохилисков в пресноводных и солоноватоводных отложениях девона Шпитцборгена подтверждают правильность концепции сходства сред ископаемых и современных харофитов (Croft 1952). Присутствие хорошо сохранившихся оогоний харофитов в нижних слоях известняка указывает на автохтонный или же почти автохтонный характер этих оогоний и подтверждает правильность точки зрения Биркенмаера (см. выше) о мелководных условиях седиментации этих известняков. Глубина бассейна в зоне седиментации известняков Траункам-мена составляла несколько сотен или же может быть несколько десятков метров. Ряд наблюдений указывает, что во время седиментации Формации Мариетоппен происходило опускание дна бассейна, которое привело к расширению зоны существования харофитов за район седиментации известняков Траункаммена. Может быть, этим можно объяснить уменьшение количества оогоний в верхних слоях профиля и их увеличивающуюся коррозию. Девонские отложения Шпицбергена скоррелированы на основе остракодермов и литологии подобных отложений Европы и Северной Америки (Friend, Heintz & Moody-Stuart 1966; Halstead & Turner 1973; Dineley & Loeffler 1976). Подобное распределение трохилисков, а также некоторых родов остракодермов в отложениях девона Европы, Северной Америки и Шпицбергена ещё раз является подтверждением единства органического мира этих территорий в девоне.