Amarantus - roślina o cennym składzie chemicznym nasion

• Autorzy: Skwarylko-Bednarz B. , Jamiolkowska A. , Kopacki M. , Krzepilko A. , Jarosz K.

Warianty tytułu

EN

Amaranth and valuable chemical composition of its seeds

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Amarantus, zwany w Polsce szarłatem, należy do najstarszych roślin na świecie. Uprawiany był już ponad 4000 lat p.n.e. w obu Amerykach, szczególnie Południowej, przez Inków, Azteków i Majów. Dokładny skład chemiczny nasion tej rośliny poznano dopiero w latach 70. ubiegłego wieku. Od tego czasu wzrosło zainteresowanie uprawą szarłatu. W Polsce zarejestrowane są dwie odmiany uprawiane na nasiona - Rawa (kwiatostany jasnozielone) i Aztek (ciemnobordowe). Nasiona amarantusa cechują się wysoką wartością odżywczą. Są bogate w białko o komplementarnym profilu aminokwasów oraz w tłuszcz o dużym udziale nienasyconych kwasów tłuszczowych. Zawierają również skrobię bezglutenową, witaminy oraz składniki mineralne. W oleju amarantusowym obecne sa związki o właściwościach antyoksydacyjnych. Z tych względów nasiona szarłatu oraz produkty z nich są zalecane w profilaktyce i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego, nerwowego i pokarmowego.

EN

The amaranth, called tumbleweed in Poland, is one of the oldest plants in the world. It was cultivated as early as 4000 years B. C. in both Americas, especially in South America, by Inks, Aztecs and Mayas. The exact composition of this plant was examined in the 70-s of the 20th century. Since then, the interest in the cultivation of the amaranth has been increasing. Two varieties have been cultivated for seeds: Rawa (light-green inflorescence) and Aztec (dark claret inflorescence). Amaranth seeds have high nutritional value. They are rich the protein with complementary amino acid profile, and they contain unsaturated fatty acids. They also contain gluten-free starch, vitamins and mineral components. There are i antioxidant components in the amaranth oil. Due to these properties, amaranth seeds and amaranth products are recommended in the prophylactics and treatment of cardiovascular and nervous diseases and diseases of the alimentary tract.

Słowa kluczowe

PL

Amarantus; nasiona; sklad chemiczny; historia; uprawa roslin; Polska; wymagania klimatyczno-glebowe; agrotechnika; bialko; zawartosc bialka; blonnik; skladniki mineralne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Aura
• Rocznik: 2018
• Numer: 11
• Opis fizyczny: s.6-9,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Skwarylko-Bednarz B.

• Katedra Ochrony Roślin, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Lublin

autor

Jamiolkowska A.

• Katedra Ochrony Roślin, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Lublin

autor

Kopacki M.

• Katedra Ochrony Roślin, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Lublin

autor

Krzepilko A.

• Katedra Biotechnologii, Żywienia Człowieka i Towaroznawstwa Żywności, Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Lublin

autor

Jarosz K.

• Zakłady Tłuszczowe w Bodaczowie

Bibliografia

• [1] Bressani R., Garda L. 1990. Protein fractions in amaranth grain. J. of Agric. and Food Chem. 38, 831 - 834.
• [2] Bressani R. 1994. Composition and nutritional properties of amaranth [in:] Amaranth: Biology, Chemistry and Technology (ed.) Paredes-López O. CRC Press, Boca Raton, 185 - 205.
• [3] Czernow I. A. 1992. Amarant - fizjologo-biochemiczeskije osnowy introdukcji. IKU, Kazań.
• [4] Edwards A. D. 1980. Grain Amaranth, charakteristics and culture. New Crops dep. Organ. Gard. and Farm. Res. Cent. Rodale Press, Inc. USA.
• [5] Gajewska R., Lebiedzińska A., Malinowska E., Szefer P. 2002, Ocena jakości zdrowotnej amaranthusa. Roczn. PZH 53, 2, 141 - 147.
• [6] Gontarczyk M. 1996. Szarłat uprawny-Abmaranthus spp. [w] Nowe rośliny uprawne na cele spożywcze, przemysłowe i jako odnawialne źródła energii (red.) i Nalborczyk E. Wyd. SGGW, Warszawa, 21 - 43.
• [7] Grajeta H. 1997. Wartość odżywcza i wykorzystanie szarłatu. Bromat. Chem. Toksykol. XXX, 17 - 23.
• [8] Kaźmierczak A., Bolesławska I., Przystawski J. 2011. Szarłat - jego wykorzystanie w profilaktyce i leczeniu wybranych chorób cywilizacyjnych. Nowiny Lekarskie 80, 3, 192 - 198.
• [9] Kelly Gregory S. 1999. Squalene and its potential clinical uses. Alternative Medicine Review 4 (1), 29 - 36.
• [10] Kłoczko I. 2008. Amarantus - wartości odżywcze i funkcjonalne oraz możliwości wykorzystania w profilaktyce żywieniowej. Przegląd Piekarski i Cukierniczy 2, 37 - 39.
• [11] Nalborczyk E. 1995. Amaranthus - nowe rośliny uprawne. Wyd. SGGW, Warszawa.
• [12] Nalborczyk E. 1992. Cultivation and usage of Amaranth in Poland, art. Amaranth as a food forage and medical culture. Olomouc-Nitra.
• [13] Paśko R, Bednarczyk M. 2007. Szarlat (Amaranthus spp.) - możliwości wykorzystania w medycynie. Bromat. Chem. Toksykol. XL, 2, 217 - 222.
• [14] Prokopowicz D. 2001. Właściwości zdrowotne szarłatu (Amaranthus cruentus). Medycyna Wet. 57 (8), 559 - 561.
• [15] Putnam D. H. 1991. Grain amaranth - an alternative specialy crop of North America. Wyd. Univ. of Minnesota.
• [16] Rutkowska J. 2006. Amaranthus - roślina przyjazna człowiekowi. Przegląd Piekarski i Cukierniczy, 6 - 10.
• [17] Rywotycki R. 2005. Właściwości żywieniowe i zdrowotne szarłatu (amarantusa) dla ludzi i zwierząt. Przegląd Zbożowo-Młynarski 10, 24 - 26.
• [18] Sabeena Farvin K. H., Anandan R., Hari Senthil Kumar S., Shiny K. S., Sankar T. V., Thakappan T. K. 2004. Effect ofsqualene on tissue defense system in isoproterenol-induced myocardial infarction in rats. Pharmacological Research 50, 231 - 236.
• [19] Saunders R. M., Becker R. 1984. Amaranthus: A potential food and feed resource. Adv. Cereal Sci. Techn. VI, 357 - 396.
• [20] Schnetzler K. A., BreeneW. M. 1994. Food uses and amaranth product research a comprehensive review [in:] Amaranth, biology, chemistry and technology (ed.) Paredes-López O. CRC Press. Boca Raton., 155 - 184.
• [21] Segura-Nieto M., Barba de la Rosa A. P., Paredes-López O.1994. Biochemistry of amaranth proteins [in:] Amaranth Biology, Chemistry, and Technology (ed.) Paredes-López O. CRC Press. Boca Raton., 75 - 106.
• [22] Skwaryło-Bednarz B. 2010. Zawartość tłuszczu oraz tokoferoli w nasionach krajowych odmian szarłatu (Amaranthus cruentus L.) w warunkach zróżnicowanego nawożenia makroelementami. Acta Agrophysica, 15(2), 178, 409 - 415.
• [23] Skwaryło-Bednarz B., Nalborczyk E. 2006. Uprawa i wykorzystanie amaranthusa, Wieś Jutra 4(93), 52 - 55.
• [24] Songin H. 1999. Szarłat [w:] Szczegółowa uprawa roślin, T. 1 (red.) Jasińska Z., Kotecki A. Wyd. AR Wrocław, 235 - 262.
• [25] Stołyhwo A. 2005. Sprawozdanie z wykonanej analizy próby chleba z dodatkiem mąki I płatków z nasion amaranthusa (Amaranthus cruentus L). Wyd. SGGW, 14/10/2005, świadectwo 141005/1.
• [26] Świderski F. 1994. Możliwości wykorzystania amaranthusa w przemyśle spożywczym [w:] Amaranthus perspektywy uprawy i wykorzystania (red.) Kiryjow J. Wyd. SGGW Warszawa, 1994.
• [27] Webb D. 1985. Seed germination seedling emergence in Amaranthus spp. MS Thesis Dep. Plant and Soil Sci. Montana State Univ. Bozeman.

Identyfikatory

DOI

10.15199/2.2018.11.1