PL
Badano wpływ zwiększonych 100- i 1000-krotnie zawartości jodu, kobaltu, miedzi i molibdenu w pożywce MS według Murashige i Skooga, na wzrost i różnicowanie tkanki kalusowej Triticum aestivum L. odmian Begra i Panda. Kalus uzyskano z eksplantatów liściowych na pożywce indukcyjnej MS z dodatkiem 2 mg 2,4-D·dm⁻³ (2,4-D - kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy). Następnie namnażano go na pożywkach MS + 2 mg 2,4-D·dm⁻³ o standardowej i zwiększonej zawartości wybranych mikroelementów. Regenerację roślin przeprowadzono na pożywce MS z dodatkiem 0,5 mg NAA·dm⁻³ (NAA - kwas α-naftalenooctowy) i kinetyny (6-furfuryloaminopuryna) w ilości 0,5 mg·dm⁻³ oraz na pożywce MS bez regulatorów wzrostu. Wysokie koncentracje mikroelementów powodowały najczęściej słabszy od kontroli przyrost świeżej masy kalusa oraz hamowały proces różnicowania się tej tkanki, ograniczając liczbę tworzących się centr merystematycznych oraz regenerację korzeni i pędów. Wyjątek stanowiły kombinacje o zwiększonej zawartości kobaltu (1000x) i miedzi (100x), w których odnotowano wyższy od kontroli przyrost świeżej masy kalusa. Uszkodzenie błon i ścian komórkowych, spowodowane przez nadmiar mikroelementów, przyczyniało się do zmiany konsystencji tkanki kalusowej ze zbitej na bardziej luźną. Na powierzchni kalusa obserwowano nekrozy. W kombinacji o 1000-krotnie zwiększonej zawartości kobaltu zregenerowało najwięcej korzeni obu odmian pszenic. Najwięcej pędów wytworzyło się w tkance kalusowej pszenicy Begra w kombinacji o zwiększonej 100-krotnie zawartości miedzi. Poza tym pędy pszenic Begra i Panda regenerowały również w kontroli.
EN
The influence of increased 100 and 1000 times contents of iodine, cobalt, copper and molybdenum in the MS (Murashige, Skoog) medium on growth and differentiation of Triticum aestivum L. callus tissues, Begra and Panda cultivars, was studied. Callus tissue from leaf explants was obtained on induction medium - MS + 2 mg 2,4-D·dm⁻³ (2,4-D - 2,4 dichlorophenoxyacetic acid). Next step was to micopropagate the callus tissue on standard MS medium and on MS medium with increased contents of some micronutrients. Plant regeneration was performed on MS media supplemented with 0.5 mg NAA·dm⁻³ (NAA - naphtaleneacetic acid) and 0.5 mg kinetin·dm⁻³, and on medium without growth regulators. Genarally, the high concentrations of micronutrients caused weaker than control increment of callus fresh matter and inhibited the process of tissue differentiation by inhibition of meristematic centre number as wellas root and shoot regeneration. High cobalt (1000 times) and copper (100 times) content combinations, resulting in the higher than control increment of callus fresh matter, were the exceptions. Damages of cell membranes and walls caused by the increase of micronutrient concentration, contributed to the change of callus tissue consistency from compact to loose. Necrosis symptoms were observed on the callus surface. At combination with 1000 times increased content of cobalt the highest number of roots in both wheat cultivars were observed. The highest shoot number formed the callus tissue of Begra cultivar in combination with 100 times increased copper content. Besides, the shoots of Begra and Panda cultivars regenerated also in control treatment.