Invasive plants – occurrence, importance and threat to biodiversity

• Autorzy: Domaradzki K. , Dobrzanski A. , Jezierska-Domaradzka A.

Warianty tytułu

PL

Rośliny inwazyjne – występowanie, znaczenie i zagrożenie dla bioróżnorodności

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Omówiono problem obcych gatunków roślin inwazyjnych wprowadzanych przez człowieka celowo lub przypadkowo do środowiska spoza naturalnych miejsc ich występowania. W Europie występuje 5789 gatunków roślin obcego pochodzenia, w Polsce 1017 taksonów. Nie wszystkie gatunki obce mają charakter inwazyjny i są szkodliwe dla środowiska. Rośliny inwazyjne są zagrożeniem dla flory naturalnych zbiorowisk, ponieważ konkurują z taksonami rodzimymi o niszę ekologiczną i znacząco modyfikują funkcjonowanie ekosystemu. Zagrożenie gatunkami inwazyjnymi jest obecnie zaliczane do ważniejszych, ekologicznych problemów. Mają one poważny wpływ na cały ekosystem, szczególnie na agrofitocenozę. Powodują też straty ekonomiczne. Ich szkodliwość polega na: ograniczeniu bioróżnorodności, zmniejszeniu funkcjonalności rolniczej przestrzeni produkcyjnej, spowalnianiu lub blokowaniu procesów sukcesji wtórnej oraz zmianach fizyko-chemicznych właściwości gleby i modyfikowaniu funkcjonowania ekosystemu. Ograniczenie negatywnego wpływu obcych gatunków powinno uwzględniać kilka decydujących czynników. Przed wprowadzaniem nowych gatunków do uprawy (zwłaszcza w przypadku roślin wykorzystywanych na cele energetyczne oraz roślin ozdobnych) najważniejsza jest ocena ryzyka. Rozmiar zagrożenia powinien być rozpoznany poprzez monitoring występowania i rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych. Należy podjąć działania zmierzające do ograniczenia występowania, rozprzestrzeniania oraz zapobiegania kolonizacji przez gatunki inwazyjne.

EN

The problem of alien invasive plant species that have been introduced to the environment voluntarily or accidently outside of their natural distribution area is discussed in this paper. In Europe total 5.789 species of plants are alien, while 1.017 occur in Poland. Not all alien plants are harmful to environment and only some of them are invasive and destructive. Invasive plants have been recently one of the major ecological problems. They cause serious ecological and economical impacts to ecosystems, particularly to agrophytocenosis. Invasive plants are also a threat for natural flora communities because they compete with native species for ecological niche and deeply modify functioning of ecosystems. The harmfulness of invasive species results in limitation of the biodiversity, decreasing the functionality of agricultural productive space, slowing down or blocking the succession processes as well as the change of physical and chemical soil properties. The limitation of negative influence of alien species should take into consideration several decisive factors. The most important is the evaluation of risk before introducing new species into environment, especially these that are used for energy and ornamental plants. The scale of threat, occurrence, distribution and spreading of invasive species should be recognized by monitoring. It is necessary to undertake actions aiming at limitation of occurrence and spreading as well as prevention by invasive species colonization.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Progress in Plant Protection
• Rocznik: 2013
• Tom: 53
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.613-620,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Domaradzki K.

autor

Dobrzanski A.

autor

Jezierska-Domaradzka A.

Bibliografia

• Anioł-Kwiatkowska J., Śliwiński M. 2009. Obce rośliny energetyczne – zagrożenie dla flory Polski. Pam. Puł. 150: 35–44.
• Crawley M.J., Harvey P.H., Purvis A. 1996. Comparative ecology of the native and alien floras of the British Isles. Philosophical Transactions of the Royal Society 351: 1251–1259.
• Crosti R. 2010. Inwazyjność upraw przeznaczonych na produkcję biopaliw i potencjalne szkody wyrządzane naturalnym siedliskom i gatunkom rodzimym. Raport Stałego Komitetu UE, 31 ss.
• Dajdok Z., Pawlaczyk P. (red.). 2009. Inwazyjne gatunki ekosystemów mokradłowych Polski. Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin, 167 ss.
• Domaradzki K., Snopczyński T., Jezierska-Domaradzka A. 2008. Zaślaz pospolity (Abutilon theophrasti Medik.), nowy groźny chwast upraw polowych – charakterystyka występowanie i możliwości zwalczania. [Abutilon theophrasti Medik., new dangerous weed – characterization, appearance and control possibilities]. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Roślin 48 (2): 567–574.
• Drake J.A., di Castri F., Groves R.H., Kruger F.J., Mooney H.A., Rejmánek M., Williamson M. (eds). 1989. Biological Invasions. A Global Perspective. Published for the Scientific Committee on Problems of the Environment, International Council of Scientific Unions, by Wiley, Chichester, 525 pp.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, L 140/16.
• Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich, L 206/7.
• Faliński J.B. 2004. Inwazje w świecie roślin: mechanizmy, zagrożenia, projekt badań. Phytocoenosis 10 (N.S.), Seminarium Geobotanicum 16: 3–31.
• Favenc E. 2006. The History of Australian Exploration from 1788 to 1888. Echo Library: 2–4.
• Genovesi P., Shine C. 2003. European Strategy on Invasive Alien Species. Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats Standing Committee, Strasbourg, 68 pp.
• Groves R.H. 1986. Invasion of mediterranean ecosystems by weeds. p. 129–145. In: “Resilience in Mediterranean-Type Ecosystem” (B. Dell, A.J.M. Hopkins, B.B. Lamont, eds). Junk, Dordrecht, 68 pp.
• Heywood V., Brunel S. 2008. Kodeks postępowania w zakresie ogrodnictwa i inwazyjnych roślin obcych. [Code of conduct on horticulture and invasive alien plants]. Publikacje Rady Europy, Przyroda i Środowisko 155, 52 ss.
• Hulme P.E. 2005. Nursery crime: agriculture as victim and perpetrator in the spread of invasive species. Crop Sci. Technol., British Crop Prot. Council: 733–740.
• Hulme P.E. 2007. Biological invasions in Europe: drivers, pressures, states, impacts and responses. p. 56–80. In: “Biodiversity under Threat” (R. Hester, R.M. Harrison, eds). Environ. Sci. Technol. 25, 290 pp.
• Jackowiak B. 1999. Modele ekspansji roślin synantropijnych i transgenicznych. Phytocoenosis 11, Seminarium Geobotanicum 6: 4–16.
• Kettunen M., Genovesi P., Gollasch S., Pagad S., Starfinger U., Ten Brink P., Shine C. 2009. Technical support to EU strategy on invasive species (IAS) – Assessment of the impact of IAS in Europe and the EU (Final draft report for the European Commission). Institute for European Environmental Policy (IEEP), Brussels, Belgium, 131 pp.
• Kołaczkowska E. 2008. Inwazje gatunków obcych roślin - problem naukowy i praktyczny. Przegląd Geograficzny 80 (1): 55–73.
• Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk. 1999. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 35 ss.
• Konwencja o różnorodności biologicznej, sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r., Dz. U. 2002 Nr 184, poz. 1532.
• Kornaś J. 1996. Pięć wieków wymiany flor synantropijnych między Starym i Nowym Światem. Wiadomości Botaniczne 40 (1): 11–19.
• Kowarik I. 1995. Time lags in biological invasions with regard to the success and failure of alien species. p. 15–38. In: “Plant Invasions - General Aspects and Special Problems” (P. Pyšek, K. Prach, M. Rejmánek, P.M. Wade, eds). SPB Academic Publishing, Amsterdam, 263 pp.
• Kowarik I. 1999. Neophytes in Germany: quantitative overview, introduction and dispersal pathways, ecological consequences, and open questions. p. 12–36. In: Alien Organisms in Germany. Documentation of a Conference, Legal Regulations Concerning Alien Organisms in Comparison to Genetically Modified Organisms. Berlin, 5–6 March 1998, Federal Environmental Agency 18, 142 pp.
• Kowarik I. 2002. Biologische Invasionen in Deutschland: zur Rolle nichteinheimischer Pflanzen. p. 5–24. In: Biologische Invasionen. Herausforderung zum Handeln? (I. Kowarik, U. Starfinger, eds). Neobiota 1, 377 pp.
• Lambdon P.W., Pyšek P., Basnou C., Hejda M., Arianoutsou M., Essl F., Jarošík V., Pergl J., Winter M., Anastasiu P., Andriopoulos P., Bayos I., Brundu G., Celesti-Grapow L., Chassot P., Delipetrou P., Josefsson M., Kark S., Klotz S., Kokkoris Y., Kühn I., Marchante H., Perglová I., Pino J., Vilà M., Yikos A., Roy D., Hulme P.E. 2008. Alien flora of Europe: species diversity, temporal trends, geographical patterns and research needs. Preslia 80: 101–149.
• Marshall E.J. 2004. Agricultural landscapes. J. Crop Improvement 12 (1–2): 365–404.
• Miklaszewska K., Pągowska E. 2007. Problem roślinnych gatunków inwazyjnych w Polsce. [Problem of invasive alien plant species in Poland]. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Roślin 47 (1): 84–87.
• Mróz W. (red.). 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz. 1. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, 311 ss.
• Nawrot J. 2009. Problem obcych gatunków inwazyjnych dla ochrony roślin. [Significance of invasive alien species for plant protection]. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Roślin 49 (3): 1150–1154.
• Nawrot J., Lipa J.J. 2012. Znaczenie obcych gatunków inwazyjnych w ochronie roślin. [Significance of invasive alien species in plant protection]. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Roślin 52 (2): 449–452.
• Olaczek R. 1998. The synanthropization of plant cover in the protected areas as a scientific and conservation problem. p. 275–279. In: Synanthropization of plant cover in new Polish research (J.B. Faliński, W. Adamowski, B. Jackowiak, red.). Phytocoenosis 10 (N.S.), Supplementum Cartographiae Geobotanicae 9, 279 pp.
• Pągowska E., Lipa J.J. 2008. Dobrowolne kodeksy dobrej praktyki jako środki ograniczające rozprzestrzenianie się obcych gatunków inwazyjnych i kwarantannowych. [Voluntary codes of conduct as means limiting the spread of invasive alien species and quarantine pests]. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Roślin 48 (1): 47–51.
• Pimentel D., McNair S., Janecka J., Wightman J., Simmonds C., O’Connell C., Wong E., Russel L., Zern J., Aquino T., Tsomondo T. 2001. Economic and environmental threats of alien plant, animal, and microbe invasions. Agriculture, Ecosystems and Environment 84: 1–20.
• Pimental D., Pimental M., Wilson A. 2007. Plant, animal, and microbe invasive species in the United States and world. p. 315–330. In: “Biological Invasions” (W. Nentwig, ed.). Ecological Studies 193, Springer-Verlag, 441 pp.
• Pyšek P., Sádlo J., Mandák B. 2002. Catalogue of alien plants of the Czech Republic. Preslia 74: 97–186.
• Pyšek P., Richardson D.M., Rejmánek M., Webster G.L., Williamson M., Kirschner J. 2004. Alien plants in checklists and floras: towards better communication between taxonomists and ecologists. Taxon 53 (1): 131–143.
• Richardson D.M., Pyšek P., Rejmánek M., Barbour M.G., Panetta F.D., West C.J. 2000. Naturalization and invasion of alien plants: concepts and definitions. Divers. Distrib. 6: 93–107.
• Rola J., Rola H. 2010. Solidago spp. biowskaźnikiem występowania odłogów na gruntach rolnych. Fragm. Agron. 27 (3): 122–131.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r. w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym. Dz. U. 2004, Nr 210, poz. 1260.
• Solarz W. 2007. Inwazje biologiczne jako zagrożenie dla przyrody. [Biological invasions as a threat for nature]. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Roślin 47 (1): 128–133.
• Sowa R., Warcholińska U. 1994. The list of American flowering plant species established in Poland (kenophytes). Thaiszia – J. Bot. Košice 4: 197–210.
• Szczęśniak E. 2004. Sorghum halepense (L.) Pers. (Poaceae) in Wrocław (Lower Silesia, Poland). Acta Bot. Silesiaca 1: 157–159.
• Tokarska-Guzik B. 2005. The establishment and spread of alien plant species (kenophytes) in the flora of Poland. Prace Nauk. Uniw. Śląskiego, Katowice 2372, 192 ss.
• Tokarska-Guzik B., Węgrzynek B., Urbisz A., Urbisz A., Nowak T., Bzdęga K. 2010. Alien vascular plants in the Silesian Upland of Poland: distribution, patterns, impacts and threats. Biodiv. Res. Conserv. 19: 33–54.
• Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Urbisz A., Danielewicz W. 2011. Identyfikacja i kategoryzacja roślin obcego pochodzenia jako podstawa działań praktycznych. s. 23–53. W: „Synantropizacja w dobie zmian różnorodności biologicznej” (Z. Kącki, E. Stefańska-Krzaczek, red.). Acta Bot. Silesiaca 6, 248 ss.
• Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r., Dz. U. 2004, Nr 92, poz. 880.
• Vandermeer J., Perfecto I. 2007. The agricultural matrix and the future paradigm for conservation. Conservation Biol. 21: 274–277.
• Weber E., Gut D. 2004. Assessing the risk of potentially invasive plant species in central Europe. J. Nature Conservation 12: 171–179.
• Williamson M., Fitter A. 1996. The varying success of invaders. Ecology 77: 1661–1666.
• Wójcik Z. 2006. Historia powszechna. Wiek XVI-XVII. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 652 ss.

Uwagi

PL

Rekord w opracowaniu