Middle Triassic ammonoids from Silesia, Poland

• Autorzy: Kaim A , Niedzwiedzki R

Warianty tytułu

PL

Amonitowate srodkowego triasu Slaska

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A description of new ammonoid specimens (Acrochordiceras aff. damesi, cf. Acrochordiceras sp. indet., Discoptychites cf. dux, ?Paraceratites sp., cf. Balatonites sp. indet., Beneckeia buchi) from the Lower Muschelkalk (Anisian, Middle Triassic) of Silesia (southern Poland) is presented. The detailed stratigraphic position of the new finds is given. The description is supplemented with a list of all species of ammonoids found hitherto in Silesia, which was a southern part of the Germanic Basin during the Anisian. Beneckeia and Noetlingites were typical of epicontinental seas and usually appeared in the early part of transgressions. Other ammonoids entered from the Tethys into the epicontinental sea of the Germanic Basin during the maxima of transgressions. Some of them (balatonitids, paraceratitids, bulogitids, Discoptychites and probably Acrochordiceras) were successful colonizers which established their own populations in the Germanic Basin and evolved towards morphologies typical of epicontinental seas. Other (Beyrichites sp., Paraceratites binodosus, and 'Trachyceras' sp.) are regarded as unsuccessful immigrants or empty shells drifted post-mortem from the Tethys.

PL

W pracy opisano nowe okazy amonitów (Acrochordiceras aff. damesi, cf. Acrochordiceras sp. indet., Discoptychites cf. dux, ?Paraceratites sp., cf. Balatonites sp. indet., Beneckeia buchi) z dolnego wapienia muszlowego (antzyk, środkowy trias) Śląska. W stosunku do poprzednich znalezisk, nowe wyróżniają się dokładnym umiejscowieniem w profilu. Dokonano również przeglądu wszystkich dotychczas znalezionych amonitów z dolnego wapienia muszlowego na Śląsku. W anizyku rejon Śląska znajdował się w południowej części Basenu Germańskiego. Podczas transgresji Basen Germański łączył się poprzez Bramę Śląsko-Morawską z Tetydą. Beneckeia i Noetlingites są rodzajami typowymi dla mórz epikontynentalnych i pojawiają się zwykle we wczesnym etapie takich transgresji. Inne amonitowate pojawiają się w maksimach transgresji. Niektóre z nich (balatonity, paraceratyty, bulogity, Discoptychites i prawdopodobnie również Acrochordiceras) ustanowiły własne populacje w Basenie Germańskim, ewoluując w kierunku morfologii typowych dla mórz epikontynentalnych. Inne (Paraceratites binodosus i 'Trachyceras' sp.) albo nie zdołały zadomowić się w wodach morza epikontynentalnego, albo ich muszle zostały pośmiertnie przyniesione z oceanu przez prądy.

Słowa kluczowe

PL

fauna kopalna; anizyk; Paraceratites binodosus; trias; morza epikontynentalne; balatonity; bulogity; Polska; amonity; Noetlingites; paraceratyty; Slask; Discoptychites; Beneckeia; paleontologia; Basen Germanski; Acrochordiceras

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1999
• Tom: 44
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.93-115,fot.,rys.,tab.,map.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kaim A

• Instytut Paleobiologii PAN, ul.Twarda 51-55, PL-00-818 Warszawa

autor

Niedzwiedzki R

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski, ul. Cybulskiego 32, PL-50-205 Wrocław

Bibliografia

• Arthaber, G. 1911. Die Trias von Albanien. - Beiträge zur Paläontologie und Geologie Österreich-Ungarns und des Orients 24, 169-277.
• Assmann, P. 1937. Revision der Fauna der Wirbellosen der oberschlesischen Trias. - Abhandlungen der Preutßischen Geologischen Landesanstalt, Neue Folge 170, 1-134.
• Assmann, P. 1944. Die Stratigraphie der oberschlesischen Trias. Teil 2: Der Muschelkalk. - Abhandlungen des Reichsamts für Bodenforschung, Neue Folge 208, 1-124.
• Balini, M., Gaetani, M., & Nicora, A. 1993. Day 2 Tuesday 29 June. In: M. Gaetani (ed.), Anisian/Ladinian boundary field workshop. Southern Alps - Balaton Highlands. 27 June - 4 July 1993, 43-54 I.U.G.S. Subcomission on Triassic Stratigraphy, Milano.
• Beyrich, E. 1858. Ueber Ammoniten des unteren Muschelkalks. -Zeitschrift der Deutschen geologischen Gesellschaft 10, 208-214.
• Beyrich, E. 1867. Über einige Cephalopoden aus dem Muschelkalk der Alpen and über verwandte Arten. - Abhandlungen der Königlichen Akademie der Wissenchafien zu Berlin 1866, 103-149.
• Bodzioch, A. 1997. Sponge/crinoida/coral bioherms from the Muschelkalk of Upper Silesia (Middle Triassic, Poland). - Boletin de la Real Sociedad Española de Historia Natural (Sectio Geologia) 92, 49-59.
• Bodzioch, A. & Kwiatkowski, S. 1992. Sedimentation and early diagenesis of the cavernous limestone (Röth) of Gogolin, Silesian - Kraków Region, Poland. - Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 62, 223-242.
• Buch, L. 1849. Über schlesischen und italienischen Muschelkalk. - Zeitschrift der Deutschen geologischen Gesellschaft 1, 246-247.
• Buch, L. 1850. Über Ceratiten.- Abhandlungend er Königlichen Akademie der Wissenchaften zu Berlin 1848, 1-33.
• Checa, A., Company, M., Sandoval, J., & Weitschat, W. 1997. Covariation of morphological characters in the Triassic ammonoid Czekanowskites rieberi. - Lethaia 29, 225-235.
• Chlupáč, I. & Turek, v. 1983. Devonian goniatites from the Barrandian area, Czechoslovakia, - Rozpravy Ústředniho ústavu geologického 46, 1-159.
• Chrząstek, A. 1996. Fauna, stratygrafia i warunki sedymentacji utworów retu i dolnego wapienia muszlowego w niecce północnosudeckiej. Unpublished Ph.D. thesis. 186 pp. Institute of Geological Sciences. Wrocław University.
• Chrząstek, A. & Niedźwiedzki, R. 1998. Kręgowce retu i dolnego wapienia muszlowego na Śląsku. - Prace geologiczno- mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego 64, 69-81.
• Claus, H. 1921. Über Ptychites und Arniotites aus dem Schaumkalke der Umgegend von Jena. - Centralblatt für Mineralogie, Geologie und Paläontologie 1921, 120-126.
• Dagys, A.S. & Weitschat, w. 1993. Extensive intraspecific variation in a Triassic ammonoid from Siberia. - Lethaia 26, 113-121.
• Dzik, J. 1990. The ammonite Acrochordiceras in the Triassic of Silesia. -Acta Palaeontologica Polonica 35, 49-65.
• Dzik, J. & Trammer, J. 1980. Gradual evolution of conodontophorids in the Polish Triassic - Acta Palaeontologica P olonica 24, 55-89.
• Frech, F. 1903. Lethaea Geognostica. Handbuch der Erdgeschichte. Das Mesozoicum. Trias. 623 pp. Schweizerbart, Stuttgart.
• Fritsch, K. 1906. Beitrag zur Kenntnis der Tierwelt der deutschen Trias. - Abhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft zu Halle 24, 219-285.
• Hauer, F.R. 1887. Die Cephalopoden des Bosnischen Muschelkalkes von Han Bulog bei Sarajevo. - Denkschriften der Mathematisch-naturwissenschaftlischen Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften 54, 1 -50.
• Hohenegger, L & Tatzreiter, F. 1992. Morphometric methods in determination of ammonite species, exemplified through Balatonites shells (Middle Triassic). - Journal of Paleontology 66, 801-816.
• Holdefleiß, G. 1915. Das Triasvorkommen von Groß-Hartmansdorf in Niederschlesien. - Jahresbericht.
• Schlesische Gesellschaft für vaterländische Cultur. Section für Geologie, Geographie, Berg- und Hüttenwesen 93, 1-23.
• Kaim, A. 1995. Interpretacja rozwoju środowiska sedymentacji wapienia muszlowego Strzelc Opolskich w oparciu o następstwo zespołów skamieniałości. Unpublished M.Sc. thesis. 85 pp. Department of Paleontology, Institute of Geology, University of Warsaw.
• Kaim, 4.1997. Brachiopod-bivalve assemblages of the Middle Triassic Terebratula Beds, Upper Silesia, Poland. - Acta Palaeontologica Polonica 42, 333-359.
• Korchinskaya, M.V. (Korčinskaâ, M.V.) 1983. New ceratitids from Upper Olenekian sediments of Spitsbergen [in Russian]. - Paleontologičeskij Žurnal 3, 109-112.
• Kozur, H. 1974. Biostratigraphie der germanischen Mitteltrias. - Freiberger Forschungshefte (C) 280/1, l-56; 280/2, 1-71; 280/3.
• Leśniak,T .C. 1978a. Profil litostratygraficzny utworów retu i wapienia muszlowego w depresji północnosudeckiej. - Geologia. Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie 4, 1, 5-26.
• Leśniak,T.C. 1978b. Rozwój osadów retu i wapienia muszlowego w depresji północnosudeckiej na tle ich wykształcenia w Polsce południowej. - Geologia. Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie 4, 2, 29-43.
• Mietto, P. & Manfrin, S. 1995. A high resolution Middle Triassic ammonoid standard scale in the Tethys Realm. A preliminary report. - Bulletin de la Société Géologique de France 166, 539-563.
• Mojsisovics, E. 1882. Die Cephalopoden der Mediterranen Triasprovinz. - Abhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt 10, 1-322.
• Morycowa, E. 1974. Koralowce z warstw karchowickich z Kamienia Śląskiego koło Opola. In: Przewodnik 46 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 163-165. Opole.
• Niedźwiedzki, R. 1998. Litostratygrafia, biostratonomia i warunki sedymentacji formacji górażdżańskiej i formacji wapieni terebratulowych Śląska Opolskiego. Unpublished Ph.D. thesis, 173 pp. Institute of Geological Sciences. Wrocław University.
• Noetling, F. 1880. Die Entwickelung der Trias in Niederschlesien. - Zeitschrift der Deutschen geologischen Gesellschaft 32, 300-349.
• Parnes, A.1962. Note on Middle Triassic ammonites from Makhtesh Ramon (Southern Israel). - Israel Journal of Earth-Sciences 14, 9-17 .
• Parnes, A. 1965. Triassic ammonites from Israel. - Geological Survey of Israel Bulletin 33, 1-78.
• Parnes, A. 1986. Middle Triassic cephalopods from the Negev (Israel) and Sinai (Egypt). - Geological Survey of Israel Bulletin79, 9-59.
• Pelosio, G.1973. Le ammoniti del Trias medio di Asklepieion (Argolide, Grecia). I. - Fauna del «calcarea Ptychites» (Anisico sup.) - Memorie della Società ltaliana di Scienze Naturali e del Museo Civico di Storia Naturale di Milano 19, 139-168.
• Podstolski, R. 1980. O głowonogach z warstw górażdżańskich (dolny wapień muszlowy) w kamieniołomie "Górażdże" koło Opola. - Przegląd Geologiczny 4, 219-222.
• Rassmuss, H. 1915. Alpine Cephalopoden im niederschlesischen Muschelkalk. - Jahrbuch der Preußischen Geologischen Landesanstalt 34, 283-306.
• Rothe, H.W. 1959. Ammonoiden aus dem Unteren Muschelkalk. - Der Aufschluss 3, 66-68.
• Schmidt, M. 1928. Die Lebewelt unserer Trias. 461 pp. Rau, Öhringen.
• Schmidt, M. 1938. Die Lebewelt unserer Trias. Nachtrag. 144pp. Rau, Öhringen.
• Senkowiczowa, H. 1991. Głowonogi triasu środkowego Gór Świętokrzyskich. - Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 365, 95-138.
• Spath, L.F. 1934. Catalogue of the Fossil Cephalopoda in the British Museum (Natural History). Part IV. The Ammonoidea of the Trias. 521 pp. British Museum (Natural History), London.
• Stefanoff, A. 1936. Die Fauna aus der Trias von Golo-Bardo in S. W. Bulgarien, 2. Cephalopoda. - Mitteilungen aus den Könglichen Naturwissenschaftlichen Instituten in Sofia-Bulgarien 9, 147-166.
• Szulc, J. 1991. The Muschelkalk in Lower Silesia. In: H. Hagdorn (ed.), Muschelkalk. A Field Guide, 58-62. Goldschneck, Korb.
• Szulc, J. 1993. Early Alpine tectonics and lithofacies succesion in the Silesian part of the Muschelkalk Basin. A synopsis. In: H. Hagdorn & A. Seilacher (eds), Muschelkalk: Schöntaler Symposium 1991, 19-28. Goldschneck-Verlag, Korb.
• Tatzreitet, F. & Vörös, A. 1991. Vergleich der pelsonischen (Anis, Mitteltrias) Ammonitenfaunen von Großreifling (Nördlische Kalkalpen) und Aszófö (Balaton-Gebiet).- Jubiläumsschrift 20 Jahre Geologische Zusammenarbeit Österreich-Ungarn 1, 247 -259.
• Trammer, J. 1972. Beyrichites (Beyrichites) sp. from the Lower Muschelkalk of the Holy Cross Mts. - Acta Geologica Polonica 22, 25-28.
• Tronkov, D. 1973, Principles of Triassic stratigraphy in Belogradčik Anticlinorium (Northwestern Bulgaria) [in Bulgarian]. - Izvestiâ na Geologičeskiâ Institut, Seriâ stratigrafiâ i litologiâ 22, 73-98.
• Urlichs, M. & Kurzweil, W. 1997. Erstnachweis von Flexoptychites (Ammonoidea) aus dem Oberen Muschelkalk (Mitteltrias) Nordwürttembergs. - Sruttgarter Beiträge zur Naturkunde, Serie B 253, 1-8.
• Urlichs, M. & Mundlos, R. 1985. Immigration of cephalopods into the Germanic Muschelkalk Basin and its influence on their suture line. - Lecture Notes in Earth Sciences 1, 221-236.
• Venzo, S. & Pelosio, G. 1968. Nuova fauna a ammonoidi dell' Anisico superiore di Lenna in Val Brembana (Bergamo). - Memorie della Società Italiana di Scienze Naturali e del Museo Civico di Storia Naturale di Milano 17, 73-141.
• Vörös, A. 1996. Environmental distribution and bathymetric significance of Middle Triassic ammonoid faunas from the Balaton Highland (Hungary). - Fragmenta Mineralogica et Palaeontologica 18, 5-17.
• Wagner, R. 1888. Ueber einige Cephalopoden aus dem Röth und unteren Muschelkak von Jena. - Zeitschrift der Deutschen geologischen Gesellschaft 40, 24-38.
• Wang, Y. & Westermann, G.E.G. 1993. Paleoecology of Triassic Ammonoids. - Geobios, Mémoire Spécial 15, 373-392.
• Weitschat, W. & Lehmann, U. 1983. Stratigraphy and ammonoids from the Middle Triassic Botneheia-Formation (Daonella Shales) of Spitsbergen. - Mitteilungen aus dem Geologisch-Paläontologischen Institut der Universität Hamburg 54, 27-54.
• Wurm, A. 1914. Über einige neue Funde aus dem Muschelkalk der Umgebung von Heidelberg. - Zeitschrift der Deutschen geologischen Gesellschaft 66, 444-448.