Bioakumulacja mikroelementow w grochu siewnym uprawianym w rejonie zanieczyszczonym przez hutnictwo miedzi

• Autorzy: Straczynski S
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach 1994 - 1998 podjęto badania, których celem była modyfikacja produkcji rolniczej na terenach już zanieczyszczonych lub zagrożonych emisjami metali ciężkich przez huty miedzi zlokalizowane w Głogowie. Założono, że racjonalny system uprawy roślin na tym terenie powinien minimalizować ryzyko wchodzenia metali ciężkich do łańcucha pokarmowego. Wymagania te mogłaby spełniać uprawa roślin niekonsumpcyjnych, a wśród nich groch siewny. Podstawowym wskaźnikiem stanu zanieczyszczenia i przeznaczenia użytkowego uprawianych roślin była zawartość w nich pierwiastków śladowych. Przeprowadzone doświadczenia wykazały, że spośród analizowanych mikroelementów z reguły tylko miedź gromadziła się w znaczących ilościach, a zawartość cynku i niklu nie odbiegała od poziomu spotykanego w roślinach z rejonów niezanieczyszczonych. Najwyższe zawartości miedzi, cynku i niklu stwierdzano w roślinach uprawianych na glebach średnio i silnie zanieczyszczonych. Stężenie pierwiastków w roślinach było zróżnicowane i zależało od stopnia zanieczyszczenia gleby i części rośliny. Najwyższy wskaźnik bioakumulacji obliczono dla Zn i Ni w nasionach, a indeks koncentracji dla miedzi w słomie, strąkach i nasionach grochu. Uprawa tej rośliny w rejonach zanieczyszczonych może przyczynić się do optymalizacji regionalnej struktury zasiewów.

EN

The studies were carried out within 1994 - 1998 to modify the profile of agricultural production on the areas already contaminated or threatened by heavy metal emissions from the coppersmelters located near Głogów. It was assumed that the rational system of crop cultivation should ensure that the risk of heavy metal entering into food chain must be reduced to minimum. This requirement could be fulfilled by cultivation of non-nonconsumable crops such as peas. Trace element contents in test plants was the basic indicator of crops contamination state and thereby their usability appropriation. The experiments proved that from among the elements under investigation, as a rule only copper was accumulated in plants in considerable amounts. Content of the remaining elements (Zn, Ni) stuck to the level of frequent occurrence in plants from unpolluted areas. The highest contents of copper, zinc and nickel were found in plants cultivated on medium and heavy polluted soils. Concentration of the elements in plants was differentiated depending on pollution grade as well according to the species and plant parts. The highest microelement bioaccumulation index was calculated for Zn and Ni in seeds while concentration index for copper in straw, pods, seeds of peas. Cultivation of these plants on and areas contaminated with copper may contribute to optimization of regional cropping pattern.

Słowa kluczowe

PL

groch siewny; mikroelementy; bioakumulacja; huty miedzi; zanieczyszczenia srodowiska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2004
• Tom: 502
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.987-994,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Straczynski S

• Instytut Uprawy, Nawozenia i Gleboznawstwa, ul.Lakowa 2, 55-230 Jelcz-Laskowice

Bibliografia

• Gorlach E. 1994. Phytoavailabity of heavy metals as affected by liming and plant species. Pol. J. Soil. Sci. XXVII(l): 59 - 67.
• Gorlach E., Gambuś F. 1992. A comparsion of sensitivity to the toxic action of heavy metals by various plant species. Pol. J. Soil. Sci. XXV(2): 207 - 213.
• Grzebisz W., Diatta B. J., Barłóg E 1998a. Ekstrakcja metali ciężkich przez rośliny włókniste z gleb zanieczyszczonych emisjami hut miedzi. Cz. I. Konopie siewne. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 460: 685 - 695.
• Grzebisz W., Potarzycki J., Cieśla L. 1998b. Ekstrakcja metali ciężkich przez rośliny włókniste z gleb zanieczyszczonych emisjami hut miedzi Cz. II. Len. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 460: 697 - 708.
• Kabata-Pendias A., Motowicka-Terelak H., Piotrowska M., Terelak M., Witek T. 1993. Ocena stanu zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Wyd. IUNG Puławy R(53): 1 - 20.
• Kabata-Pendias A., Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN Warszawa: 398 ss.
• Spiak Z. 1996. Gatunkowa odporność roślin na wysokie stężenia niklu w glebie. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 434: 978 - 984.
• Strączyński S., Andruszczak E. 1996. Wpływ stopni zanieczyszczenia gleb miedzią i ołowiem na zawartość pierwiastków śladowych w wybranych gatunkach roślin uprawnych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 434: 901 - 908.
• Strączyński S. 1997. Zawartość kadmu i niklu w wybranych gatunkach roślin uprawianych na glebach zanieczyszczonych miedzią i ołowiem. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 448B: 295 - 302.
• Roszyk E., Szerszeń L., Kulczycki G. 1994. Skład chemiczny roślin uprawnych na terenach oddziaływania hut miedzi. Cz. II. Miedź i ołów. Zesz. Nauk. AR Wrocław, Ser. Roln. 254: 93 - 101.
• Szerszeń L., Chodak T., Kabała C., Karczewska A., Bartoszewska K. 1996. Pierwiastki śladowe w glebach i roślinach w rejonie zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most". Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 434: 889 - 894.
• Zarządzenie MZiOS 2001. Wykaz dopuszczalnych ilości zanieczyszczeń w środkach spożywczych i używkach. Dz. U. Nr 9, poz. 72.