EN
The Capercaillie is one of the most seriously endangered bird species in Poland. It currently numbers around 650 individuals that live in four isolated populations (Lower Silesian Forest, Janów Lubelski Forest, Carpathians, Augustów Forest). This study investigated genetic variability based on the polymorphism of six microsatellite loci in the surviving Polish populations of the Capercaillie and compares the results with the analogous variability in two large, contiguous populations in Russia. The following parameters were estimated: mean number of alleles per locus, allelic richness, mean effective number of alleles per locus, heterozygosity in each of the populations investigated. Differentiation between pairs of populations was assessed using FST. The results show that despite some inevitable reduction in genetic variability, most of the Polish populations retained a substantial level of microsatellite polymorphism. Only in the population from Janów Lubelski Forest was there a significant reduction in variability, probably due to long isolation and the recent decline. That this population has long been isolated was also confirmed by the pronounced genetic differentiation from the other Polish populations. The Carpathian population of the Capercaillie was found to be genetically structured, and in the Lower Silesian Forest population heterozygosity was low, possibly as a result of the lek mating system and also the dramatic reduction in numbers.
PL
Celem pracy było oszacowanie zmienności genetycznej na podstawie analizy sześciu markerów mikrosatelitarnych w czterech polskich populacjach głuszca (Bory Dolnośląskie — LSF, Karpaty — Car, Lasy Janowskie — LJF i Puszcza Augustowska — AF) i dwóch populacjach z terenu Rosji (rejon Uchty — R-U i rejon Kirova — T-K, Tab. 1). Dla każdej badanej populacji oszacowano następujące wskaźniki zmienności genetycznej: średnią liczbę alleli w badanych loci (A), średnią liczbę alleli efektywnych, zasobność alleliczną oraz heterozygotyczność oczekiwaną (HO) i obserwowaną (HE). Dla poszczególnych par populacji wynaczono wartość FST w celu oszacowania zróżnicowania genetycznego. Wyniki wykazały, że w małych, izolowanych populacjach głuszca z terenu Polski doszło do ograniczenia zmienności genetycznej. Wskaźniki zmienności, opierające się na polimorfizmie sekwencji mikrosatelitarnych były wyższe w przypadku populacji rosyjskich niż w populacjach krajowych (Tab. 2). Najsilniej proces zmniejszania się zmienności genetycznej jest widoczny w populacji z Lasów Janowskich. Wynika to najprawdopodobniej z tego, że populacja ta jest izolowana od innych populacji głuszca od kilkuset lat. Zróżnicowanie genetyczne między głuszcami z Lasów Janowskich i pozostałymi badanymi populacjami (Tab. 4) potwierdza długotrwałą izolację. Pozostałe polskie populacje, mimo drastycznego spadku liczebności w ostatnich dziesięcioleciach i istniejącej obecnie izolacji, zachowały znaczną część zmienności genetycznej (Tab. 3). Jednak w przypadku Borów Dolnośląskich i Karpat zaobserwowano istotny niedobór heterozygot (Tab. 4). Zjawisko to może być spowodowane izolacją poszczególnych siedlisk w obrębie populacji karpackiej oraz drastycznym spadkiem liczebności w populacji z Borów Dolnośląskich. Prawdopodobnie na różnice w heterozygotyczności oczekiwanej i obserwowanej ma także wpływ system rozrodczy głuszca, szczególnie w małych populacjach. Badania genetyczne potwierdziły konieczność czynnej ochrony gatunku na terenie Polski. Zabiegi ochroniarskie powinny się skupiać nie tylko na ochronie siedlisk, ale także na ochronie puli genowej polskich głuszców i odtworzeniu przepływu genów między izolowanymi populacjami.