Zmiany awifauny legowej parkow Warszawy [1975-1985] oraz zastosowanie skrzynek legowych dla jej ksztaltowania

• Autorzy: Nowicki W
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The breeding avifauna was studied in the years 1983-1985 in 17 Warsaw parks, 185 ha in total area. The location of the areas in the city has been presented in Fig. 1, and their characteristics in Tab. 1. The aim of the study was to determine changes in the breeding avifauna by comparison with the data from similar researches in the same areas, carried out in the mid-70s, and to establish the influence on the avifauna of the nest-boxes put up in the parks censused. Observations were carried out from the end of March to mid-Julay (5 to 15 in each park, depending on the park area size). Counting was based on the standard mapping method extended by the seeking of large-species nests and addition of data on nest-box breeding. During the three breeding seasons a total of 37 breeding species and 7 probable breeding species (Tab. 2) were recorded. The largest numbers (up to 31) of species were found in large parklands (above 15 ha) with old or medium-aged stands, and the smallest (8-9) in small parklands and parks with young tree-stands. In areas above 5 ha the numbers found ranged from 8 to 9 p/10 ha in „open", young-stand parks, up to 86-89 p/10 ha in old or medium-aged large parks. Data on the composition and long-term variation of the avifauna of the particular parks have been set out in Tabs. 3-5. The amplitude of short-term variations in the composition of the parks studied (Tab. 6) was not big enough (Renkonen's coefficient exceeded 60%) to significantly affect the representativeness of the picture obtained from at least two years' data. It was also possible to define the long-term changes that had taken place since the 1970s. An increase was found of the number of nesting species, on an average by 3-4 in each park. The largest numbers of new species were recorded in young-stand parks. The avifauna was also found to have increased its numbers (on an average by 13-22 p/10 ha/park), mainly due to the use of nest-boxes. The long-term changes listed in Tab. 7 had been caused by the following factors: permanent changes made in the study areas (without using nest- boxes), use of nest-boxes, intensified synurbization of some species. Vegetation changes (most intensive in young-stand parks) and other changes, brought about by man's activity, caused the following species to disappear from the study areas: Perdix perdix, Acrocephalus palustris, Alauda arvensis, Galerida cristata, Motacilla flava, Motacilla alba, Luscinia luscinia, Phylloscopus trochilus, Lanins collurio, Cuculus canorus. Cleaning and barring of large tree-trunk holes in old parks was the cause of a considerable decrease in numbers of Corvus monedula and Sturnus vulgaris in that habitat. Though the area overgrown with bushes had decreased, and the litter layer had been destroyed, no changes could be seen in the numbers of: Hippolais icterina, Erithacus rubecula, Phylloscopus collybita, Phylloscopus sibilatrix, Sylvia atricapilla, Sylvia communis, Sylvia curruca, and the species even sometimes settled in new territories. In most parks there occured a growth in numbers of species nesting in tree tops: Pica pica, Corvus corone, Streptopelia decaocto, sometimes Oriolus oriolus and Columba palumbus. In the years 1983-1985 a total of 750 nest-boxes were put up in the parks censused (Tab. 1). The effect of this practice on the composition of the avifauna was assessed (Tab. 8) on the basis of data for the 1970's, when there were not nest-boxes there. The putting up of nest-boxes had a direct influence by causing an increase in the level of numbers of the avifauna (particularly in new parks). Nest-boxes resulted in the settlement or increase in numbers of the following species: Passer domesticus, Sturnus vulgaris, Parus caeruleus, Ficedula hypoleuca and Passer montanus. The use of nest-boxes has not been found to have a direct influence on the number of those species that do not nest in tree holes. In comparison with tire 1970s, a clear growth was found of synurbized populations of six species, particularly: Turdus pilaris, Turdus merula, Pica pica, Corvus corone, as well as Columba palumbus and Coccothraustes coccothraustes. The process of synurbization of Garrulus glandarius and Turdus philomelos was found to have started, while Anas platyrhynchos and Streptopelia decaocto were found to have increased their numbers.

Słowa kluczowe

PL

parki miejskie; awifauna; skrzynki legowe; Warszawa; ptaki legowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1992-1993
• Tom: 27
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.65-92, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Nowicki W

• Instytut Zoologii PAN, ul Wilcza 64, 00-679 Warszawa

Bibliografia

• Andrzejewski A., Babińska-Werka J., Gliwicz J., Goszczyński J. 1978. Synurbization processes in population of Apodemus agrarius. I. Characteristics of population in an urbanization gradient. Acta theriol. 23:341-358.
• Bozhko S.J. 1971. K kharakteristike procsessa urbanizacii ptic. Vestnik Leningr. Univ. 9:5-14.
• Cielecka E., Jędraszko D. 1976. Wstępna ocena wpływu ogniskowo-kompleksowcj metody ochrony lasu na rozmieszczenie i liczebność ptaków. Pr. Inst. Bad. Leśn. 505:107-136.
• Engel J., Keller M., Leszkowicz J., Zawadzki J. 1988. Synurbization of the Mallard Anas platyrhynchos in Warsaw. Acta orn. 24:9-28.
• Graczyk R., Michocki J. 1974. Wpływ skrzynek lęgowych na gnieżdżenie się ptaków w zadrzewieniach przydrożnych, remizach i obrzeżach lasu. Rocz. AR Poznań, 70, Orn. stos. 7:38-47.
• Graczyk R., Mroczkiewicz D. 1967. Wpływ praktycznej ochrony na liczebność i rozmieszczenie ptaków w sadzie doświadczalnym w Przybrodzie (woj. poznańskie). Pr. Kom. Nauk rol. i leśn. Pozn. T.P.N. 23:65-94.
• Harmata W. 1979a. Występowanie sroki (Pica pica) na obszarze Krakowa. Streszcz. ref. IX Zj. P.T.Zool., Poznań, pp. 64-65.
• Harmata W. 1979b. Wzrost liczby gnieżdżących się kwiczołów w Krakowie. Chrońmy Przyr. Ojcz. 35:67-72.
• Jabłoński P. 1991. Rozmieszczenie puszczyka (Strix aluco) w Warszawie. Acta orn. 26:31-38.
• Keve A. 1983. Über die Urbanisation der Vögel. Beitr. f. Vogelk. Jena 29:191-197.
• Klejnotowski Z. 1974. Urbanizacja sroki (Pica pica) w Polsce. Rocz. AR Poznań, 70, Orn. stos. 7:77-88.
• Klejnotowski Z., Śmiełowski J. 1980. Ptaki gnieżdżące się w skrzynkach lęgowych w sadzie Pamiątkowie, w latach 1977-1978. Rocz. AR Poznań, 122, Orn. stos. 11: 22-29.
• Koehler W. 1972. Ptaki wielkomiejskich parków. Mieszkańcy mini-parku. Przyr. pol. 16,6:6-7.
• Konofalski M., Nowicki W. 1989. Rozprzestrzenienie się oraz parametry lęgów synurbijnej populacji kwiczoła (Turdus pilaris) w Warszawie. Mat. Symp. „Dynamika liczebności ptaków i czynniki ją warunkujące". WSP Słupsk. 1989.
• Kozłowski P. 1992. Skrzynki lęgowe jako miejsce gniazdowania ptaków w parkach miejskich Warszawy. Acta orn. 27:21-33.
• Luniak M. 1969. Występowanie słowika rdzawego, Luscinia megarhynchos (Brehm) i słowika szarego, Luscinia luscinia (L.) w Warszawie. Acta orn. 11: 445-460.
• Luniak M. 1970. Ekspansja kosa, Turdus meruda L. w Warszawie. Acta orn. 12:177-208.
• Luniak M. 1972. Zmiany w awifaunie Warszawy w latach 1945-1969. Ochr. Przyr. 37: 295-312.
• Luniak M. 1977. Liczebność i produktywność lęgów szpaka, Sturnus vulgaris L., w Warszawie. Acta orn. 16:242-274.
• Luniak M. 1981. The birds of the park habitats in Warsaw. Acta orn. 18:335-370.
• Luniak M. 1982. Ptaki rezerwatu Las Bielański w Warszawie. Ochr. Przyr. 44:219-243.
• Luniak M. 1983. The avifauna of urban green areas in Poland and possibilities of managing it. Acta orn. 22:23-97.
• Luniak M. 1991. Awifauna Lasu Bielańskiego w Warszawie 15 lat po ustanowieniu rezerwatu. Parki Nar. i Rez. Przyr. 10:167-181.
• Luniak M., Jabłoński P., Marczak P. 1986. Ptaki Parku Łazienki Królewskie w Warszawie w latach 1954-1984. Acta orn. 22:23-97.
• Luniak M., Kalbarczyk W., Pawłowski W. 1964. Ptaki Warszawy. Acta orn. 8:175-284.
• Marczak P. 1983. Awifauna lęgowa Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego w roku 1980. Not. orn. 24,90-92.
• Michocki J. 1974. Dziesięć lat badań wpływu praktycznej ochrony ptaków na skład gatunkowy i liczbowy dziuplaków w parku wiejskim w Siemianicach (1962-1971). Rocz. AR Poznań, 70, Orn. stos. 7:101-115.
• Mizera T., Kozłowski P. 1992. Gniazdowanie ptaków w skrzynkach lęgowych na terenach zieleni miejskiej Poznania oraz porównanie z wynikami z Warszawy. Acta orn. 27: 35-4700.
• Nowak E. 1958. Rozprzestrzenianie się sierpówki, Streptopelia decaocto (Friv) w Polsce. Przegl. zool. Wrocław, 2, 2.
• Nowicki W. 1983. Ptaki Parku-Cmentarza Żołnierzy Radzieckich w Warszawie wraz z otaczającymi terenami zielonymi. Not. orn. 24,3/4:159-166.
• Nowicki W. 1990. Zmiany awifauny Warszawy w latach 1970-1990 na przykładzie wybranych gatunków. W: Zimny H. (ed.). Problemy ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego na obszarach zurbanizowanych. Cz. II. Wyd. SGGW-AR, Warszawa, pp. 28-36.
• Oko Z. 1974. Awifauna skrzynek lęgowych leśnictwa Gorzyń. Rocz. AR Poznań, 70, Orn. stos. 7:147- 156.
• Okulewicz J. 1971. Ptaki miasta Olsztyna i okolic. Acta orn. 13:127-172.
• Pawłowski W. 1963. Awifauna Parku Skaryszewskiego w Warszawie. Przegl. zool. 7:273-284.
• Pielowski Z. 1957. Ptaki w Parku Łazienkowskim w Warszawie. Chrońmy Przyr. ojcz. 13:34-41.
• Riabinin S. 1973. Zmiany awifauny Lublina w latach 1951-1969. Ann. UMCS, Sect. C, 28:265-290.
• Romaniszyn W. 1972. Uwagi krytyczne o definicji Soerensena i metodzie Renkonena obliczania współczynników podobieństwa zbiorów. Wiad. ekol. 18:375-380.
• Sikora S. 1974. Ptaki gnieżdżące się w skrzynkach lęgowych z trocino-betonu na terenie wsi Wysocko Małe (woj. poznańskie) w latach 1968-1970. Rocz. AR Poznań, 65, Orn. stos. 6:88-98.
• Strawiński S. 1963. Ptaki miasta Torunia. Acta orn. 7: 115-156.
• Sukopp H., Elwers H., Mattes H. 1982. Studies in urban ecology of Berlin (West). W: Luniak M., Pisarski В. (eds.). Proc. Symp. Animals in urban environment. Wrocław, pp. 115-130.
• Tomiałojć L. 1968. Podstawowe metody badań ilościowych awifauny lęgowej obszarów zadrzewionych i osiedli ludzkich. Not. orn. 9:1-20.
• Tomiałojć L. 1970. Badania ilościowe synantropijnej awifauny Legnicy i powiatu legnickiego. Acta orn. 12:293-392.
• Tomiałojć L. 1976. The urban population of the Woodpigeon, Columba palumbus Linneaeus, 1758 in Europe - its origin, increase and distribution. Acta zool. crac. 21:585-631.
• Tomiałojć L. 1980. Kombinowana metoda odmiany kartograficznej do liczenia ptaków lęgowych. Not. orn. 21:33-54.