PL
W pracy przedstawiono wyniki badań składu fizyczno-chemicznego komunalnych osadów ściekowych w okresie siedmiu lat z Oczyszczalni Ścieków w Stargardzie Szczecińskim i kompostów z udziałem osadów i różnych odpadów organicznych. Komunalne osady ściekowe charakteryzowały się dużą zawartością, w porównaniu z obornikiem, azotu, fosforu, wapnia i magnezu, a małą potasu ogólnego. Zawartość analizowanych makroskładników, jak i suchej masy oraz węgla organicznego w osadach w poszczególnych latach była dość znacznie zróżnicowana. Ta duża zmienność składu fizyczno-chemicznego osadów ściekowych wskazuje na konieczność analizy każdej ich partii przeznaczonej do wykorzystania przyrodniczego, w tym rolniczego. Zawartość metali ciężkich, które oznaczono (Cd, Cu, Mn, Ni, Pb, Zn) corocznie w osadach, była zawsze kilkakrotnie mniejsza od norm przedstawionych w Rozporządzeniu MŚ [2002]. Kompost z 33% udziałem osadu i po 33% słomy żytniej i kory sosnowej zawierał przede wszystkim więcej węgla organicznego, azotu i fosforu ogólnego, niż komposty typu GWDA, gdzie udział osadu wynosił 70%, a odpadów zieleni miejskiej i słomy 30%. Najmniej węgla organicznego i azotu ogólnego było w kompoście o najdłuższym okresie rozkładu (1,5 roku). Spośród sześciu oznaczonych metali ciężkich tylko zawartość niklu w kompoście typu GWDA o 1,5 rocznym okresie rozkładu przekraczała dopuszczalną zawartość przedstawioną w Rozporządzeniu MRiRW [2004]. Spośród analizowanych zależności między zawartością ogólną N, P, K, Ca i Mg a metalami ciężkimi w osadach i kompostach istotne dodatnie współczynniki korelacji stwierdzono tylko między wapniem a kadmem, manganem i ołowiem w osadach, a w kompostach między wapniem i ołowiem.
EN
This paper shows the results of a seven year research of physical and chemical composition of municipal sewage sludge from Sewage Plant in Stargard Szczeciński and composts with in which then are included as well as and other organic wastes. Municipal sewage sludge was characterized by a high content of nitrogen, phosphorus, calcium and magnesium and low content of potassium, as compared to manure. The content of analyzed macronutrients as well as dry matter and organic carbon in sewage sludge in particular years varied considerably. That large changeability of physical and chemical composition of sewage sludge shows the necessity of analyzing each batch destined for environmental utilization, including agriculture. The content of heavy metals, which were annually marked in sewage sludge (Cd, Cu, Mn, Ni, Pb, zn), was always several times lower than in the norms showed in the Rozporządzenie MŚ [2002]. Compost, with 33% share of sewage sludge and 33% share of rye straw and 33% pine bark contained, first and foremost, more organic carbon, total nitrogen and phosphorus, than GWDA composts, with 70% share of sewage sludge and 30% of urban green waste and straw. The lowest content of organic carbon and total nitrogen was in compost with the longest time of decomposition (1.5 year). Out of six marked heavy metals only the content of nickel in GWDA compost of 1.5 year of decomposition time exceeded the permitted value presented in Rozporządzenie MRiRW [2004]. Out of the analyzed relationships between the content of total N, P, K, Ca, Mg and heavy metals in sewage sludge and composts significant positive correlation coefficients were stated only between calcium and cadmium as well as manganese and lead in sewage sludge and between calcium and lead in composts.