Zasoby genowe rodzaju Ribes i ich przydatnosc do hodowli tworczej porzeczki czarnej i agrestu w Polsce

• Autorzy: Pluta S
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W Polsce hodowlę twórczą porzeczki czarnej i agrestu prowadzi się tylko w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Podstawową metodą hodowli jest tradycyjna hodowla krzyżówkowa. W hodowli tej ważną rolę odgrywa dobór odpowiednich form rodzicielskich do programów zapyleń. Kolekcje odmian oraz dzikich gatunków („Banki Genów") są potencjalnymi dawcami genów wartościowych cech użytkowych. Dostęp do banków genów lub posiadanie własnych kolekcji przez hodowców jest niezbędnym warunkiem prowadzenia prac hodowlanych. W różnych ośrodkach hodowlanych w świecie utrzymywane są banki genów gatunków z rodzaju Ribes. Najczęściej są to kolekcje odmian i dzikich gatunków rosnących w polu. Niektóre genotypy rosną w pojemnikach pod osłonami lub są przechowywane w postaci kultur in vitro lub w ciekłym azocie. Jednym z głównych celów posiadania tych kolekcji jest możliwość wyboru przez hodowców wartościowych genotypów (form rodzicielskich) i ich wykorzystanie w programach krzyżowań. Również w ISK w Skierniewicach znajduje się własna kolekcja polowa gatunków z rodzaju Ribes, która zlokalizowana jest w Sadzie Doświadczalnym w Dąbrowicach. Aktualnie obejmuje ona następujące gatunki: porzeczkę czarną, czerwoną i białą, agrest i mieszańce porzeczkowo-agrestowe oraz dzikie gatunki porzeczek i agrestu. Dotychczas zgromadzono tam ponad 220 taksonów, wywodzących się z różnych krajów świata. Genotypy te wykorzystywane są w aktualnie realizowanych w ISK programach hodowlanych, dotyczących porzeczki czarnej i agrestu w celu uzyskania mieszańców o podwyższonej jakości plonu, wysokiej zdrowotności roślin oraz dobrze zaadaptowanych do naszych warunków klimatyczno-glebowych.

EN

New black currants breeding has been carrying out in Polandonly at the Research Institute of Pomology and Floriculture at Skierniewice since 1986. Gooseberry breeding program was started in 1994. A cross-combination method is mainly applied. In breeding of both crops the important role plays the choice of the best parental forms in crossing programs. The collections of cultivars and species (gene bank) are the potential donors of valuable genes of different traits. Having an access to gene banks or maintaining own collections by the breeders are the necessary conditions of carrying out the breeding programs. In different breeding centres in the world the gene banks of Ribes species are maintained. Mostly there are collections of cultivars and wild species grown planted in the field. Some genotypes are also planted in pots in the glasshouse or they are kept in tissue culture and under cryopreservation recently. The main aim of having these collections is the possibility of selection by breeders the best genotypes (parental forms) and using them in crossing programs. At our Institute there is the collections of Ribes, situated at the Experimental Orchard at Dąbrowice (near Skierniewice). The collection has included following Ribes crops: black currants, red and white currants, gooseberries and black currant-gooseberry hybrids as well as wild Ribes species. Recently there have been collected over 220 accessions originated from different countries in the world. These genotypes are used in our black currant and gooseberry breeding programs to release new selections and cultivars with high yielding and its quality, resistant to main pest and diseases as well as well adapted to our climate and soil conditions.

Słowa kluczowe

PL

hodowla roslin; zasoby genowe; Ribes; krzewy uzytkowe; porzeczka czarna; agrest; porzeczka

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 1998
• Tom: 463
• Opis fizyczny: s.591-598,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Pluta S

• Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, ul. Pomologiczna 18, 96-100 Skierniewice

Bibliografia

• Anderson M.M. 1971. Resistance to gall mite (Phytoptus ribis Nal.) in the Eucoreosma section of Ribes. Euphytica 20: 422-426.
• Banaszczyk J., Pluta S. 1996. Processing suitability of fruits of new black currant selections and cultivars in Poland. Mat. z Konferencji „Problems of Fruit Plant Breeding", Cz. 1. Jelgawa, Łotwa, 30-31 maja: 85-91.
• Banaszczyk J., Pluta S. 1997. Quality characteristics of fruits of new blackcurrant selections released at Skierniewice. Journal of Fruit and Ornamental Plant Research 5(1): 13-17.
• Broniarek-Niemiec A., Pluta S., Bielenin A. 1997. Ocena polowej odporności porzeczki czarnej i agrestu na podstawowe choroby grzybowe w hodowlanych kolekcjach roboczych ISK. Mat. z Ogólnopolskiej Konf. Ochrony Roślin Sadowniczych. Skierniewice, 11-12 lutego: 135.
• Gwozdecki J. 1983. Evaluation of black currant cultivars tested in 1975-81. Fruit Sci. Report 10: 99-105.
• Knight R.L., Keep E., Briggs J.B., Parker J. 1974. Transference of resistance to black currant gall mite Cecidophyopsis ribis, from gooseberry to black currant. Ann. Appl. Biol. 76: 123-130.
• Mądry W. 1993. Statystyczne studia nad wielowymiarową oceną zróżnicowania cech ilościowych w kolekcjach zasobów genowych zbóż. Rozprawy Naukowe i Monografie, SGGW, Warszawa.
• Ogolcowa T.P. 1991. Selekcja czernoj smorodiny - proszłoje, nastojaszczie, buduszczie. Tipografia „Trud", Orel: 1-381.
• Pluta S. 1996a. Kolekcja odmian porzeczki czarnej w Corvallis, Oregon w USA jako źródło genów do hodowli odpornościowej w Polsce. Mat. z Ogólnopolskiej Konf. Ochrony Roślin Sadowniczych. Skierniewice, 20-21 lutego: 72-74.
• Pluta S. 1996b. Zasoby genowe porzeczki czarnej (Ribes nigrum L.) - ich przydatność dla hodowli jakościowej. Mat. z VI Ogólnopolskiego Zjazdu Hodowców Roślin Ogrodniczych pt. „Hodowla roślin o podwyższonej jakości". Kraków, 15-16 lutego: 255-259.
• Pluta S., Żurawicz E. 1993. Black currant (Ribes nigrum) breeding programme in Poland. Acta Hort. 352: 447-453.
• Pluta S., Żurawicz E. 1998. Wyniki ostatnich dziesięciu lat hodowli odmian porzeczki czarnej w Polsce. Mat. z XXXVII Ogólnopolskiej Nauk. Konferencji Sadowniczej. Skierniewice, 25-27 sierpnia: 145-150.
• Pluta S., Banaszczyk J., Żurawicz E. 1997. 'Tiben' i 'Tisel' perspektywiczne polskie odmiany porzeczki czarnej o wysokiej wartości przetwórczej owoców. Mat. z VII Ogólnopolskiego Zjazdu Hodowców Roślin Ogrodniczych pt. „Hodowla, nasiennictwo i szkółkarstwo roślin ogrodniczych o podwyższonej jakości". Międzyzdroje, 11-13 września: 171-174.
• Trajkovski V., Anderson M.M. 1992. Breeding black currants for resistance to powdery mildew, gall mite and reversion disease. Ann. Report for 1990-1991. Balsgard, Sweden: 181-189.