Systemy planowania przestrzennego wybranych krajow europejskich

• Autorzy: Dembowska Z
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Proces przystosowywania Polski do wejścia do Unii Europejskiej wiąże się z wpływem planowania przestrzennego na gospodarkę kraju. Powinno ono wspomagać rozwój kraju, ochraniając jednocześnie środowisko przyrodnicze i dziedzictwo kulturowe. W ustawie z 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym planowanie przestrzenne jako pojęcie nie występuje. Było to przedmiotem krytyki specjalistów i przyczyną podjęcia prac nad aktualizacją ustawy. Doświadczenia krajów UE i wytyczne Komitetu Europejskiego powinny służyć jako materiał doradczy do formułowania zasad nowej ustawy. IGPiK podjął badania nad wytycznymi UE do kształtowania przestrzeni europejskiej i nad systemami planowania przestrzennego wybranych krajów UE. Do analizy porównawczej przyjęto systemy planowania następujących krajów: Francji, Holandii, Republiki Federalnej Niemiec i Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. W każdym z krajów przedstawiono: - dane ogólne, strukturę państwa i administracji, - zasady działania planowania przestrzennego, w tym rodzaje planów, - podstawy prawne planowania przestrzennego. Omówiono również problemy i trudności w funkcjonowaniu systemów planowania przestrzennego. Przytoczono dla każdego z krajów przykłady opracowań planistycznych. Rozważania nad systemami planowania przestrzennego zakończono charakterystyką porównawczą tych systemów oraz sformułowano sugestie odnośnie zmian w aktualizowanej ustawie o planowaniu przestrzennym. Wyróżniono następujące problemy, które charakteryzują poszczególne systemy planowania przestrzennego: 1) jego cele i funkcje 2) ogólną strukturę 3) politykę państwa jako czynnik wiodący 4) podejście do centralizacji i decentralizacji w planowaniu przestrzennym 5) cechy, jakie powinny charakteryzować planowanie przestrzenne. Ad. 1. Wszystkie kraje uznają, że głównym celem planowania przestrzennego jest uzyskiwanie zrównoważonego rozwoju. Ad. 2. Wszystkie systemy są podporządkowane hierarchicznie układom administracyjnym z różnym stopniem centralizacji kompetencji. Ad. 3. Polityka krajowa ma decydujący wpływ na zasady kształtowania przestrzeni. Ad. 4. Wiele z badanych krajów dąży ostatnio do wdrożenia decentralizacji planowania przestrzennego, ale na przeszkodzie staje globalizacja rozwiązań technicznych i konflikty interesów. Ad. 5. Uważa się, że plany przestrzenne powinno cechować: - podejście demokratyczne, partycypacyjne - działanie interwencyjne - przesłanki do podejmowania decyzji - charakter strategiczny przy selektywności problemów i dostosowaniu do potrzeb inwestycyjnych. Z przeprowadzonej analizy 4 systemów planowania przestrzennego i zgłaszanych wniosków ich doskonalenia sformułowano zasady polskiego systemu planowania przestrzennego. Powinien on posiadać następujące cechy: 1) strukturę całościową - od planowania kraju, poprzez regiony, do planów lokalnych 2) właściwe instrumenty prawne dla każdego z poziomów 3) plan długookresowy struktury funkcjonalno-przestrzennej. Jako przedmiot analizy II etapu prac nad systemami planowania przestrzennego krajów UE wybrano plan struktury funkcjonalno-przestrzennej, tj. we Francji - schema directeur, a w Wielkiej Brytanii - structure plan. Dla wszystkich analizowanych w I części krajów ustalono: 1/jaki jest cel opracowywania planów struktury, 2/ z jakich części tekstowych i graficznych składa się, 3/ co się w tych planach ustala, 4/ jakiego obszaru dotyczą, 5/ jakie są wiodące problemy rozwiązywane w tych planach. Na podstawie legend występujących w opracowaniach mapowych ustalono treść tych planów i sposób zapisu. Wykorzystano te same plany, które analizowano w I części zapisów, wyróżniając: granice, obszary, tereny, punkty, linie. Przeprowadzona analiza pozwoliła na wyciągnięcie wniosków co do roli i treści planów struktury funkcjonalno-przestrzennej. Są one następujące: - Wszystkie kraje uznają potrzebę opracowywania długookresowych planów struktury funkcjonalno-przestrzennej - Do najważniejszych zadań tych planów należy: - ochrona walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego - ustalenie systemu osadniczego - zbudowanie głównego systemu transportu i infrastruktury technicznej - zabezpieczenie potrzeb turystyki i rekreacji. Wskazana powyżej treść planów stanowi bazę występującą powszechnie, na której tle opracowuje się rozwiązania problemowe o większej szczegółowości.

EN

The process of adaptation of Poland to enter into the European Union is connected with the influence of spatial planning on national economy. It should aid the national development, protecting at the same time the natural environment and cultural heritage. In the act on physical planning from 1994 the spatial planning does not exist as the notion. It was the subject of specialists' criticism and the reason to assume works to update the act. The experiences of EU countries and the guidelines of the European Committee should be the advisory material to formulate the rules of new act. The IPPME undertook research on the EU guidelines to form the European space and on the spatial planning systems in selected EU countries. The planning systems of following countries were assumed to the comparative analyses: France, Holland, the Federal Republic of Germany and the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland. In each of countries were presented: - general data, structure of the country and administration; - rules of spatial planning activity with kinds of plans included; - legal bases of spatial planning. The problems and difficulties in the functioning of spatial planning systems were also discussed. The examples of planning elaborations for each country were attached. The considerations on the spatial planning systems were completed with comparative characteristics of these systems. And suggestions referred to changes in the updated Polish act on spatial planning were formulated. The following problems which characterize the particular spatial planning systems were listed: 1/ its objectives and functions; 2/ general structure; 3/ national politics as the leading factor; 4/ approach to centralization and decentralization in the spatial planning; 5/ features which should be characteristic for spatial planning. Ad. l. All countries acknowledge that the main objective of spatial planning is to obtain the sustainable development. Ad. 2. All systems are hierarchically subordinated to the administrative schemes with the different degree in centralization of competences. Ad. 3. National politics has got a decisive influence on the rules of space formation. Ad. 4. Many of examined countries lately tend to enter the decentralization of spatial planning but the globalization of technical solutions and conflicts of interests disturb this. Ad. 5. We are of the opinion that the spatial plans should be characteristic of: - democratic, participational attitude; - interventional activity - circumstances to decision making; - strategic character at selectivity of problems and adjustment to the investment needs. The rules of Polish spatial planning system were formulated from the carried out analysis of 4 spatial planning systems and submitted conclusions of their improvement. It ought to possess the following features: 1/ holistic structure, from national planning, throughout regions, to local plans; 2/ proper legal instruments for each of levels; 3/ long-term plan of functional-spatial structure. As the subject of the analysis of the stage II of works on spatial planning systems in EU countries the functional-spatial structure plan was choosen, i.e. in France - schemd direc- teur and in Great Britain - structure plan. To all analysed in the part I countries it was stated: 1/ what is the objective of working out of structure plans; 2/ what text and graphical parts it is consisted of; 3/ what is stated in these plans; 4/ what area do they concern; 5/ what are the leading problems to be solved in these plans. Basing on legends taking place in map elaborations the content of these plans and the way of plan recording were discussed. The same plans which were analysed in the part I of recording were utilized, distinguishing: borders, areas, terrains, points, lines. The undertaken analysis let to draw conclusions about importance and contents of functional-spatial structure plans. They are following: - All countries recognize the need of working out of the long-term functional-spatial structure plans; - The most important tasks in these plans are: - protection of natural values and cultural / heritage; - statement for settlement system; - built-up of main transport system and technical infrastructure; - guarantee for tourism and leisure needs. The above pointed out content of these plans constitutes the commonly existing base on which the problem solutions of greater minutness of detail are worked out.

Słowa kluczowe

PL

Unia Europejska; planowanie przestrzenne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2000
• Tom: 24
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.305-318,tab.,2 tabl.,bibliogr.

Twórcy

autor

Dembowska Z

Bibliografia

• Dembowska Z. 1999 Systemy planowania przestrzennego wybranych krajów Unii Europejskiej. IGPiK, Warszawa
• Kachniarz T., Niewiadomski Z. 1994 Nowe podstawy prawne zagospodarowania przestrzennego. IGPiK, Warszawa
• Lecoin J.P. 1994 Pourąuoi un schema directeur Cahiers L'institut d'amenagement et d'urbanisme de la region d'Ile de-France. Nr 28
• Lothian Region Structure Plan (1994)
• North Hamptonshire county structure plan (1989)
• Palisse J.P. 1994 Le temps de schema directeur locat. Un Cheminement vers 1'interconimunalité; Cahiers (les) de 1'institut d'aménagement et d'urbanisme de la région d'ile de-France. Nr 28
• Planowanie przestrzenne skutecznym instrumentem rozwoju kraju. Ogólnopolska konferencja planowania przestrzennego „Arsenał IX". Materiały pokonferencyjne. Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, Warszawa 2000
• Polsko-niemiecki leksykon pojęć planistycznych (Deutsch-polnisches Handbuch der Plannungsbezirke), 1995
• Program prac badawczych w działalności statutowej Instytutu w latach 1998/99. Instytutu Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa, październik 1997. Maszynopis powielony.
• Schémas porteurs d'avenir. 1994 Cahiers (les) de L'institut d'aménagement et d'urbanisme de la rćgion d'Ile-de-France. Nr 108
• The EU Compendium of spatial planning systems and policies. 1997 Regional development studies. European Union. European Commission nr 28