Wplyw antroporesji na ekotopowe zroznicowanie populacji Pleurozium schreberi lasow okolic Kozuchowa i Zagania

• Autorzy: Krawczyk J
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem badań były populacje Pleurozium schreberi z lasów okolic Kożuchowa i Żagania na Wzgórzach Kożuchowskich, Równinie Szprotawskiej i Kotlinie Żagańskiej. Badano zmienność cech osobniczych i grupowych roślin, zawartość makro- i mikroelementów w roślinach i glebie z mikrosiedlisk populacji tego gatunku. Dociekano w jakim stopniu kumulacja metali wpływa na ekologiczną organizację populacji Pleurozium schreberi. Populacje Pleurozium schreberi charakteryzują się względnie dużą zmiennością cech osobniczych. Mimo że zajmują one podobne siedliska (las sosnowy bądź mieszany), to zmienność poszczególnych cech jest znaczna w większości populacji Najbardziej zmienna jest długość pędu głównego. Mniejszą zmienność wykazano dla długość najdłuższego i najkrótszego odgałęzienia bocznego. Podobnie dużą zmienność stwierdzono dla cech grupowych badanych populacji. Wykazano wpływ warunków edaficznych na ekotopowe zróżnicowanie populacji badanego gatunku. Stwierdzono również zróżnicowaną zawartość metali ciężkich w liściach Pleurozium schreberi. Szczególnie dużo jest w nim miedzi, manganu i ołowiu. Zawartość badanych metali w roślinach jest dużo większa niż w glebie i wpływa również na cechy osobnicze i grupowe roślin, co potwierdzają stwierdzone zależności. Świadczy to o wpływie antropopresji na ekotopowe zróżnicowanie populacji tego gatunku.

EN

Mosses are considered to be very good indicators of atmospheric pollutants of industrial and traffic origin. First of all they accumulate a considerable quantity of heavy metals. It was investigated how the accumulation of heavy metals influences the ecological organization of Pleurozium schreberi population. What is the diversity of individual and group features of the plants conditioned by? The species is commonly used as a bioindicator of pollutants, however, it hasn’t been autecologically studied in detail so far. The populations of Pleurozium schreberi at the vicinity of forests in the Kożuchów and Żagań region, in the Kożuchowskie Wzgórza, Równina Szprotawska, Kotlina Żagańska, comprised an object of investigations herein. The diversity of individual and group features, the macroelement and microelement contents in the plants and soil coming from the microhabitats of the Pleurozium schreberi populations were investigated. The populations of Pleurozium schreberi are characterized by relatively considerable diversity of individual plant features. Although the populations of the species occupy the similar sites (a pine or mixed forest) the particular features’ differentiation in the majority of studied populations is considerable. Length of the main shot is the most variable feature of the species whereas lengths of the longest and the shortest shots are less variable. The group features of examined populations represented a considerable differentiation. The effect of edafic conditions on the ecotopic differentiation of Pleurozium schreberi populations were proved. Variable contents of heavy metals in leaves of Pleurozium schreberi was stated. The leaves contain especially significant amount of copper, manganese and lead. The content of considered heavy metals is higher in plants than in the soil and it affects the individual and group features of the species what was approved by relevant correlations. The correlations show that the effect of anthropopression on ecotopic differentiation of the Pleurozium schreberi populations is significant.

Słowa kluczowe

PL

siedliska lesne; Pleurozium schreberi; mchy; bioindykacja; ekologia roslin; zawartosc metali ciezkich

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2003
• Tom: 492
• Opis fizyczny: s.161-171,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Krawczyk J

• Uniwersytet Wroclawski, ul. Kanonia 6/8, 50-328 Wroclaw

Bibliografia

• Drozd J., Linczar M., Linczar S.E., Weber J. 1998. Gleboznawstwo z elementami mineralogii i petrografii. Skrypty Akademii Rolniczej we Wrocławiu nr 437, Wrocław: 210 ss.
• Grodzińska K., Szarek-Łukaszewska G., Godzik B. 1999. Survey of heavy metals deposition in Poland using mosses as indicators. The Science of the Total Environment 229: 41-51.
• Gugała A. 1996. Ekologia mchów występujących na hałdach kopalnianych uranu w Wojcieszycach i Kopańcu koło Jeleniej Góry. Acta Un. Wrat. No. 1835, Prace Botaniczne LXVIII: 105-115.
• Herpin U., Berlekamp J., Markert B., Wolterbeek B., Grodzińska K., Siewers U., Lieth H., Weckert V. 1996. The distribution of heavy metals in a transekt of the three states the Netherlands, Germany and Poland, determined with the aid of moss monitoring. The Science of the Total Environment 187: 185-198.
• Kabata-Pendias A., Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa: 398 ss.
• Klich M., Szarek-Łukaszewska G. 2001. Ocena skażenia środowiska regionu śląsko-krakowskiego i bielsko-bialskiego metalami ciężkimi przy użyciu mchu (Pleurozium schreberi) jako biowskaźnika. Przegląd Geologiczny 49(1): 86-90.
• Lityński T., Jurkowska H. 1982. Żyzność gleby i odżywianie się roślin. PWN, Warszawa: 150 ss.
• Malzahn E. 1999. Ocena zagrożeń i zanieczyszczenia środowiska leśnego Puszczy Białowieskiej, Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa nr 885, Instytut Badawczy Leśnictwa: 177 ss.
• Marczonek A., Sarosiek J. 1969. Zagadnienia konstytucji ekologicznej roślin. Ekol. Pol., Ser. B 15(2): 161-166.
• Markert B. 1992. Presence and significance of naturally occurring chemical elements of the periodic system in the plant organism and consequences for future investigations on inorganic environmental chemistry in ecosystems. Vegetatio 130: 1-30.
• Nowosielski M. 1988. Metody oznaczania potrzeb nawożenia. PWRiL, Warszawa: 670 ss.
• Reimann O., Koller F., Frengstad B., Kashulina G., Nikavaara H., Englmaier P. 2001. Comparison of the element composition in several plant species and their substrate from a 1500 000 - km² area in Northern Europe. The Science of the Total Environment 278: 87-112.
• Rühling A. 1994. Atmospheric heavy metal deposition in Europe - estimation based on moss analysis, NORD 9: 1-53.
• Rühling A., Steinnes E. 1998. Atmospheric heavy metal deposition in Europe 1995-1996, NORD 15: 1-66.
• Sucharová J., Suchara I. 1998. Atmospheric deposition levels of chosen elements in the Czech Republic determined in the framework of the International Briomonitoring Program 1995. The Science of the Total Environment 223: 37-52.
• Szafran B. 1961. Mchy. Tom II, PWN, Warszawa: 91 ss.
• Tyler G. 1971. Moss analysis-a method for survenig heavy metal concentration, 2d Intern. Clean Air Congress, Washington, DC: 129-132.
• Tyler G. 1990. Bryophytes and heavy metals: a literature review. Botanic Journal of the Linnean Society 104: 231-253.
• Weymer H. 1962. Buch der Moose. Neumann Verlag, Radebeul und Berlin: 438 ss.