EN
The authors analysed the influence of addition of fat and its distribution in fish minced meat on time and phases of process of freezing. The material for study was minced herring meat, frozen at the rate of 49 and 5.4 cm/h and sunflower oil constituting a 20-% addition. It was determined that the oil in form of external envelope that was 3 mm thick lengthened total time of freezing almost three times and also decreased freezing rate. Presently used mathematical model can be applied to analyse freezing curves because of good consistence of values calculated with the empirical ones.
PL
W pracy analizowano wpływ dodatku tłuszczu i jego rozmieszczenia w farszu rybnym na czas oraz fazy procesu zamrażania. Do badań zastosowano rozdrobnione mięso śledzi z dodatkiem oleju słonecznikowego w postaci powierzchniowej warstwy lub zdyspergowanej, które zamrażano dwoma różnymi prędkościami (4,9 i 5,4 cm*h-1) w cylindrycznych aluminiowych pojemnikach. Medium zamrażające stanowił cyrkulujący alkohol etylowy o temperaturze -23 °C. Złożoność procesu zamrażania oraz zróżnicowana dynamika zmiany temperatury układu w funkcji czasu sprawiły, że do analizy tych zmian nie mogły znaleźć zastosowania proste metody statystyczne. W związku z tym skonstruowano model matematyczny umożliwiający opis faz zamrażania, w których występowała dynamiczna zmiana temperatury w funkcji czasu. Przyjęto, że współrzędną procesu zamrażania będzie współrzędna przestrzenna, a opis dynamiki oparty zostanie o model o stałych rozłożonych opisanych równaniami różniczkowymi liniowymi zawierającymi pochodne względem czasu i względem współrzędnych przestrzennych. Istotność różnic wyznaczonych stałych czasowych zweryfikowano stosując test Cochrana-Coxa, przyjmując poziom ufności ε = 0,1. Stwierdzono, że olej w postaci 3 mm otoczki wydłużał całkowity czas zamrażania rozdrobnionego mięsa śledzi prawie trzykrotnie, niezależnie od tego, czy mięso zawierało dodatek oleju w formie zdyspergowanej czy też nie i powodował zmniejszenie szybkości zamrażania z 5,4 do 1,8 cm*h-1. Dodatek 20% oleju do całej objętości farszu wydłużał efektywny czas zamrażania o kolejne 6% gdy grubość prób zwiększono z 18,7 do 22,0 mm. Zastosowany w pracy model matematyczny może znaleźć zastosowanie do analizy krzywych zamrażania farszów rybnych ze względu na dobrą zgodność wartości wyliczonych z rzeczywistymi.