Ocena zmian sposobu zywienia mieszkancow prawobrzeznej Warszawy w okresie 17 lat [1984-2001]. Cz.I. Zawartosc i zrodla tluszczow w diecie

• Autorzy: Waskiewicz A
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy było prześledzenie zmian w zawartości i źródłach tłuszczów w przeciętnej racji pokarmowej mieszkańców Warszawy w okresie 17 lat. W latach 1984, 1988, 1993 i 2001 sposób żywienia oceniono odpowiednio u 2571, 1397, 1485 i 836 mężczyzn i kobiet w wieku 35-64 lat. W 2001 roku w porównaniu z rokiem 1984, stwierdzono ponad 50% spadek spożycia masła i innych tłuszczów zwierzęcych oraz 5-krotny wzrost spożycia margaryn. Znalazło to odbicie w zmianie składu diety: zanotowano spadek zawartości cholesterolu z 628 mg do 388 mg u mężczyzn i z 454 mg do 267 mg u kobiet, obniżenie udziału energii z nasyconych kwasów tłuszczowych z 15,8% do 12,0% u mężczyzn i z l5,7% do 11,5% u kobiet oraz wzrost wielonienasyconych kwasów tłuszczowych odpowiednio z 4,2% do 6,1% i z 4,3% do 6,2%. Zmiany te odzwierciedliły się w istotnym zmniejszeniu współczynnika aterogenności diety Keysa. Podstawowym źródłem tłuszczów ogółem oraz nasyconych kwasów tłuszczowych we wszystkich latach badania było mięso i wędliny oraz tłuszcze zwierzęce dodane. Stwierdzono systematyczny, stopniowy spadek udziału masła, smalcu, słoniny, a wzrost udziału margaryn i olejów w dostarczaniu tych składników odżywczych.

EN

The aim of the study was to evaluate changes in fat intake and fat sources in the diet consumed by Warsaw population in the 17-year period. In years 1984, 1988, 1993 and 2001 dietary habits where assessed according to 2571, 1397, 1485 and 836 randomly selected 35-64 year men and women. In 2001 in comparison to 1984 50% decrease in butter and other animal fats and the 5-time increase in margarine consumption was noticed. This changes reflected in nutritional values of daily food ration: dietary cholesterol decreased from 628 mg to 388 mg in men and from 454 mg to 267 mg in women, percentage of energy from saturated fatty acids decreased from 15,8% to 12,0% in men and from 15,7% to 11,5% in women, percentage of energy from polyunsaturated fatty acids increased from 4,2% to 6,1% and from 4,3% to 6,2% respectively. Above mentioned changes resulted in a significant reduction of atherogenicity level of diet as expressed by Keys score. The main sources of fats and saturated fatty acids during 17-years were meat and meat products and added animal fats. As a providers of this nutrients role of butter, lard, bacon decreased, while margarine and oils played bigger part.

Słowa kluczowe

PL

zawartosc tluszczu; spozycie zywnosci; dieta; sposob zywienia; Warszawa; cholesterol; mieszkancy miast; zywienie czlowieka

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywienie Człowieka i Metabolizm
• Rocznik: 2001
• Tom: 28
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.291-305,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Waskiewicz A

• Zakład Epidemiologii i Prewencji Chorób Układu Krążenia, Instytut Kardiologii, Warszawa

Bibliografia

• 1. Babińska K., Bederova A., Magalova A., et al.: Changes in nutrient intake and selected indicators of nutritional status of Slowak population in 1990-1999. Materiały konferencji Health Transformation in Central Europe after 1990: A Thierd Look. Warsaw 2001.
• 2. Chwojnowska Z., Charzewska J., Rogalska-Niedźwiedź M., i wsp.: Ocena sposobu żywienia 70-letnich mieszkańców wybranej dzielnicy warszawskiej. Żyw. Człow. Metab., 1993, 20, 189.
• 3. Committee on Diet and Health, Food and Nutrition Board, Commission on Life Sciences, National Research Council: Diet and Health. Implications for reducing chronic disease risk. Washington DC, National Academy Press, 1989.
• 4. Daniewski M., Mielniczuk E., Jacórzyński B., i wsp.: Oszacowanie dziennego spożycia kwasów tłuszczowych w przeciętnej racji pokarmowej. Żyw. Człow. Metab., 1999, 26, 23.
• 5. de Lorgeril M., Renaud S., Mamelle S., et al.: Mediterranean alpha-linolenic acid rich diet in secondary prevention of coronary heart disease. Lancet 1994, 343, 1454.
• 6. Gertig H., Przysławski J.: Rola tłuszczów w żywieniu człowieka. Żyw. Człow. Metab., 1994, 21, 375.
• 7. Heller R., Hayward D., Hobbs M.: Decline in rate of death from ischaemic heart disease in the United Kingdom. Brit. Med. J., 1983, 286, 260.
• 8. Hu F., Stampfer J., Manson J., et al.: Dietary fat intake and the risk of coronary heart disease in women. N. Engl. J. Med., 1997, 337, 1491.
• 9. Hu F., Stampfer M., Rimm E., et al.: Dietary fat and coronary heart disease: A comparison of approaches for adjusting for total energy intake and modeling repeated dietary measurements. Amer. J. Epidemiol., 1999, 149, 531.
• 10. Kafatos A., Codrington C.: Nutrition and diet for healthy lifestyles in Europe. Iraklion, University of Create, 2001.
• 11. Keys A., Anderson J., Grande F.: Serum cholesterol response to changes in the diet. IV. Particular saturated fatty acids in the diet. Metabolism 1965, 14, 776.
• 12. Kris-Etherton P.: Individual fatty acids effects on plasma lipids and lipoproteins: human studies. Amer. J. Clin. Nutr., 1997, 65, Suppl., 1628S.
• 13. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., i wsp.: Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych. Warszawa, IŻŻ, 1998.
• 14. Łoś-Kuczera M., Piekarska J.: Skład i wartość odżywcza produktów spożywczych. Cz. II-VII. Warszawa, PZWL, 1988.
• 15. Mann J., Appleby P., Key T., et al.: Dietary determinants of ischaemic heart disease in health conscious individuals. Heart, 1997, 78, 450.
• 16. Misiuna M., Szcześniewska D.: Świadomość zdrowotna mieszkańców Warszawy. Zdr. Publ., 1999, 10, 349.
• 17. Morgan M., Heller R., Swerdlow A.: Changes in diet and coronary heart disease mortality among social classes in Great Britain. J. Epidemiol. Community Health, 1989, 43, 162.
• 18. Narojek L.: Charakterystyka zmian w spożyciu tłuszczów wydzielonych w Polsce. Żyw. Człow. Metab., 1997, 24, 64.
• 19. Narojek L.: .Poziom wiedzy z zakresu żywienia kobiet z losowo wybranych rodzin warszawskich. Żyw. Człow. Metab., 1998, 25, 152.
• 20. Osler M., Heitmann B.: Food patterns associated with intakes of fat, carbohydrate and dietary fibre in a cohort of Danish adults followed for six years. Eur. J. Clin. Nutr., 1997, 51, 354.
• 21. Petkeviciene J., Klumbiene J., Plieskiene A., et al.: Changes in dietary habits and serum lipids in the Lithuanian population during the period of transition. Materiały konferencji Health Transformation in Central Europe after 1990: A Thierd Look. Warsaw 2001.
• 22. Piekarska J., Łoś-Kuczera M.: Skład i wartość odżywcza produktów spożywczych. Cz. I. Warszawa, PZWL, 1983.
• 23. Pietinen P., Vartiainen E., Korthonen H., et al.: Nutrition as a component in community control of cardiovascular disease (The North Karelia Project). Amer. J. Clin. Nutr., 1989, 49, 1017.
• 24. Poledne R.: Recent decrease in coronary heart disease mortality in the Czech population induced by dietary changes. Materiały konferencji Health Transformation in Central Europe after 1990: A Thierd Look. Warsaw 2001.
• 25. Popkin B., Siega Riz A., Haines P.: A comparison of dietary trends among racial and socio-economic groups in the United States. N. Engl. J. Med., 1996, 335, 716.
• 26. Popkin B., Siega-Riz A., Haines P., et al.: Where's the fat? Trends in US diets 1965-1996. Prev. Med., 2001, 32, 245-54.
• 27. Prättälä R., Berg M., Puska P.: Diminishing or increasing contrasts? Social class variation in Finnish food consumption patterns, 1979- 1990. Eur. J. Clin. Nutr., 1992, 46, 279.
• 28. Roczniki statystyczne. Warszawa, GUS, 2000.
• 29. Rogalska-Niedźwiedź M., Charzewska J., Wajszczyk B., i wsp.: Zmiany spożycia tłuszczu przez młodzież w latach 1982-1996. Żyw. Człow. Metab., 1999, 26, 195.
• 30. Roszkowski W, Brzozowska A.: Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia ludzi starszych w Europie - projekt badawczy SENECA. Cz. II. Ocena sposobu żywienia. Żyw. Człow. Metab., 1994, 21, 35.
• 31. Rywik S., Broda G., Piotrowski W.: Epidemiologia chorób układu krążenia - program Pol-MONICA Warszawa. Kard. Pol., 1996, 44, supl. II, 7.
• 32. Stephen A., Wald N.: Trends in individual consumption of dietary fat in the United States, 1920-1984. Amer. J. Clin. Nutr., 1990, 52, 457.
• 33. Szpak A., Pietrewicz M., Rybaczuk M., i wsp.: Ocena spożycia żywności i sposobu żywienia w okresie 9-letniej obserwacji populacji mężczyzn w wieku 35-44 lat w regionie północno-wschodnim Polski. Żyw. Człow. Metab., 1997, 24, 461.
• 34. Tamosiunas A., Petkeviciene J., Klumbiene J., et al.: Changes in mortality and dietary habits in Lithuania from 1994 to 2000. Materiały konferencji Health Transformation in Central Europe after 1990: A Thierd Look. Warsaw 2001.
• 35. Trevisan M., Krogh V., Freudenheim J., et al.: Diet and coronary disease risk factors in a population with varied intake. Prev. Med., 1990, 19, 231.
• 36. Ulbricht T., Southagate D.: Coronary heart disease: seven dietary factors. Lancet, 1991, 338, 985.
• 37. Wahrburg U., Martin H., Bergmann S.: Dietary habits in Eastern Germany. Changes due to German reunification and their relations to serum lipids: results of DRECAN-Study. Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis., 1995, 5, 201.
• 38. WHO Diet, nutrition and the prevention of chronic diseases. Raport of WHO Study Group. Technical Report Series 797. Geneva, WHO, 1990.
• 39. Wietlisbach V., Paccaud F., Rickenbach M., et al.: Trends in cardiovascular risk factors (1984-1993) in a Swiss region: results of three population surveys. Prev. Med., 1997, 26, 523.
• 40. Willet W.: Nutritional Epidemiology. Oxford Uniwersity Press, 1998.
• 41. Zatoński W.: Rozwój sytuacji zdrowotnej w Polsce na tle innych krajów Europy środkowej i wschodniej. Warszawa, Centrum Onkologii, 2001.
• 42. Ziemlański Ś., Bułhak-Jachymczyk B., Budzyńska-Topolowska J., i wsp.: Normy żywienia dla ludności w Polsce. Nowa Medycyna 1995, 5, 1.