EN
In this study the contribution of tocotrienols to the total tocols of three varieties of rye grain (Amilo, Warko and Dańkowskie Złote), their morphological fractions, milling products and breads made from them was shown. Tocotrienols (a-T3, b-T3, g-T3) and tocopherols (a-T, b-T, g-T, d-T) were extracted with methanol and separated by HPLC. The study showed that the richest source of tocotrienols was the whole grain of Dańkowskie Złote followed by the whole grain of Warko and Amilo cultivars. The tocotrienols found in the whole grain of three rye cultivars were a-T3 and b-T3 while the pool of tocopherols was formed by a-T, b-T and small quantity of g-T. Tocotrienols found in the whole grain or in endosperm with embryo fraction contributed to more than 50% of total tocols, however those noted in pericarb with testa fraction were about of 90% of total tocols. The highest level of tocotrienols (a-T3 + b-T3) was noted in rye flours with extraction rate of 100% of the three cultivars. The milling process decreased contents of tocotrienols, however flours with extraction rate from 100 to 90% kept the T3/T ratio above one, whereas for flour with extraction rate of 70% this ratio was less than one. The percentage contribution of a-T3 and b-T3 to the total tocols content in whole meal and brown flours was within a range of 23–35% but that noted for light flours was within a lower range. The baking process caused a significant decrease in the content of tocotrienols as well as tocopherols. The level of tocotrienols in whole meal rye breads was about five, three and two times higher when compared to the bread formulated on brown flours originated from Amilo, Warko and Dańkowskie Złote. Moreover, the level of tocotrienols found in breads formulated on light flour (extraction rate of 70%) was about 2–13% of that noted in breads based on whole meal flour.
PL
W pracy przedstawiono udział tokotrienoli w ogólnej puli tokoli składających się na aktywność witaminy E w trzech krajowych odmianach żyta, produktach przemiału oraz chlebach wypieczonych metodą tradycyjną bez dodatku drożdży. Poziom tokotrienoli (T3) (a-T3, b-T3, g-T3) i tokoferoli (T) (a-T, b-T, g-T, d-T) analizowano metodą HPLC. W ziarniakach i jego frakcjach morfologicznych spośród analizowanych tokotrienoli dominującym był a-T3 i b-T3. W ziarniakach zawartość tokotrienoli była wyższa niż tokoferoli a proces przemiału ziarna żyta w kierunku mąk jasnych powodował obniżenie ich zawartości. Dalszy spadek zawartości tych związków następował w wyniku wypieku chleba. Stwierdzono, że chleb wypieczony z mąki pochodzącej z pełnego przemiału (wyciąg maki 100%) charakteryzował się ich najwyższą zawartością tokotrienoli.