Struktury i przeplywy informacji przyrodniczej dla potrzeb planowania przestrzennego.

• Autorzy: Kistowski M
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kryzys polskiego planowania przestrzennego, rysujący się wyraźnie od polowy lat 90. XX wieku jest nie tylko efektem wadliwych uregulowań prawnych i źle realizowanej samorządności lokalnej, ale także nieuporządkowana struktur informacji służących temu planowaniu oraz barier w przepływach tych informacji. Teza ta została potwierdzona głównie przykładami dotyczącymi informacji przyrodniczej, dotyczącej stanu i przekształceń naturalnych elementów środowiska geograficznego. Dostęp do tej informacji ma podstawowe znaczenie dla poprawy systemu planowania przestrzennego w Polsce - poprawy, która harmonizowałaby silniej rozwój antropogenicznych struktur przestrzennych ze strukturą i funkcjonowaniem środowiska przyrodniczego i która służyłaby lepiej realizacji konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju. Pozornie wydaje się, że wysokie tempo przyrostu ilości informacji przestrzennej, w tym przyrodniczej, przy równoczesnym upowszechnieniu numerycznego zapisu tej informacji (najczęściej przy użyciu systemów informacji geograficznej - GIS), notowane po 1990 roku, powinno sprzyjać udoskonalaniu systemu planowania przestrzennego. Często dzieje się jednak odwrotnie. Informacja, stając się „towarem" wysoce pożądanym, jednocześnie staje się droższa i paradoksalnie, maleje dostępność do niej, co zaprzecza zdroworozsądkowym mechanizmom wolnego rynkui postępującej globalizacji. Z jednej strony obserwujemy procesy pozytywne, jak wypracowanie nowego standardu map topograficznych (1992) i upowszechnienie ich realizacji w postaci numerycznej (GIS) oraz łatwy dostęp do nich po niskiej cenie, z drugiej stawiane są bariery, cenowe lub techniczne, w dostępie do wielu informacji niezbędnych dla planowania przestrzennego. Wiarygodność, kompletność, aktualność, dostępność i forma wielu danych pozostawia wiele do życzenia. Wdrożenia nie może doczekać się realizowany od kilku lat projekt Krajowego Systemu Informacji Przestrzennej, którego funkcjonowanie mogłoby wydatnie wspomóc działanie systemu planowania przestrzennego. Niezadowalający stan uporządkowania oraz transformacji informacji przestrzennej z miejsc jej tworzenia do miejsc wykorzystania wymaga pilnej poprawy. Jest ona jednym z podstawowych warunków usprawnienia polskiego planowania przestrzennego oraz jego silniejszego oparcia na uwarunkowaniach ekofizjograficznych. Niezbędna jest poprawa regulacji prawnych w zakresie udostępniania danych, standaryzacja metod ich gromadzenia i przetwarzania, zwiększenie racjonalności finansowania, rozpoczęcie realizacji nowych produktów numerycznej kartografii środowiskowej, takich ja mapy: geomorfologiczne (dynamiczne), biotopoklimatyczne, geoekologiczne. Należy także rozważyć utworzenie ośrodka gromadzącego informacje o źródłach danych oraz pomocnego w udostępnianiu, analizowaniu i wykorzystaniu informacji, wzorowanego np. na amerykańskim National Center for Geographical Information & Analysis.

EN

Crisis of the Polish spatial planning, related also to the practical shaping of environmental space, that has been clearly observed since mid-nineties of the twentieth century, results not only from erroneous legislation and badly implemented local self-governing, but also from disorder in information structures used for this planning, and from blockades in information flows. Due to the author's interest, this assertion will be supported mainly with the examples of nature-related information. Information related to the state and changes in natural elements of the environment (both biotic and non-biotic) is basically of spatial character, therefore there is no need of constantly putting stress on its spatial and geographical character. Access to this information is of basic importance for improvement of the spatial planning system in Poland, in a way that would harmonise development of anthropogenic spatial structure with the structure and functioning of the natural environment. Such an improvement would serve implementation of the sustainable development rule that is postulated in the constitution and in the Act on Spatial Development. It may seem that high pace of increase in the amount of spatial information including nature-related information, and popularisation of digital registry of this information (most often using GIS) that has been noted in the last decade, should facilitate improvement in the system of spatial planning. However oftenthe reverse is true. Information becomes a highly desired "good", it gets more and more expensive, and, paradoxically, its accessibility is decreasing, which contradicts the common sense mechanisms of free market and progressive globalisation. On the one hand the positive processes are observed, such as creation of the new standard of topographic maps (1992) and popularisation of its digital form (GIS) at a low price. One the other hand, price-based or technical obstacles are created in access to various information that is necessary for spatial planning (e.g. obstacles in the State Geological Institute). There are situations where the results of projects financed by the European Union (e.g. Corine Land Cover) are easier to get free of charge from Brussels than at a reasonable price from Warsaw. The project of the National System of Spatial Information that is being developed for a few years, and which might highly strengthen functioning of the system of spatial planning, is still pending. Unsatisfactory state of order and transformation of spatial information from places of its creation to places where it is used calls for urgent improvement. This is one of the principal conditions of improvement of the Polish spatial planning and its stronger relation to ecological and physiographical conditions. Therefore, one should define the needs regarding filling in and gathering new nature-related information, as well as describe the channels and ways in which the data is transferred. Full version of this paper focuses on these topics.

Słowa kluczowe

PL

planowanie przestrzenne; informacja przyrodnicza

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2003
• Tom: 27
• Numer: 1-2
• Opis fizyczny: s.83-96,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kistowski M

• Uniwersytet Gdanski, 80-264 Gdansk,ul.Dmowskiego 16a

Bibliografia

• Błażejczyk K. 2001 Koncepcja przeglądowej mapy topoklimatycznej Polski (w:) Współczesne badania topoklimatyczne, praca zbiór, pod red. M. Kuchcik, Dokumentacja Geograficzna nr 23, IGiPZ PAN, Warszawa, s. 131-142.
• Kistowski M. 1999 Stan numerycznej informacji przestrzennej o środowisku przyrodniczym województwa pomorskiego na tle ogólnopolskim, Rocznik Fizycznogeograficzny Uniwersytetu Gdańskiego, T.IV, s. 3-19.
• Kistowski M. 2001 Systemy informacji geograficznej - niechciane dziecko czy nadzieja dla geografii polskiej? Geografia a GIS w Polsce w latach 1990-1999, Przegląd Geograficzny, T.73, z. 1-2, s. 143-162.