PL
Badano zmienności 12 cech, ich genetyczne uwarunkowanie oraz korelacje fenotypowe i genotypowe pomiędzy tymi cechami. Materiałem badawczym było 154 odmian, rodów i mieszańców żyta. Doświadczenia polowe przeprowadzono w latach 1998–2000 w siedmiu miejscowościach: Choryni, Dańkowie, Laskach, Sobiejuchach, Wierzenicy, Radzikowie i Smolicach. Ocenie poddano 12 cech: przezimowanie, wysokości roślin, wyrównanie, termin kłoszenia, odporność na wyleganie i rdzę brunatną, zdolność pylenia kwiatostanów, plon (dt/ha), masa 1000 ziaren oraz ciężar hektolitra, liczba opadania i zawartość białka. Dla każdej cechy obliczono średnie wartości, współczynniki zmienności (CV %), współczynniki genetycznego uwarunkowania cech (H) oraz współczynniki korelacji fenotypowej (rP) oraz genotypowej (rG). Na podstawie przeprowadzonej analizy statystycznej stwierdzono, że badane w latach 1998–2000 formy żyta ozimego w zespołowych doświadczeniach wstępnych plonowały stabilnie na poziome ok. 70 dt/ha. Niektóre cechy charakteryzowały się wysoką zmiennością. Wartości współczynników zmienności dla pylenia kwiatostanów wahały się od 33,6 do 41,4% (CV), odporności na wylegania od 22,1 do 29,8% (CV) oraz liczby opadania od 23,1 do 40,9% (CV). Stwierdzono nieliczne wysoce istotne, dodatnie lub ujemne wartości współczynników korelacji fenotypowych (rP) i genotypowych (rG) pomiędzy badanymi cechami u żyta. Najwyższe istotne dodatnie wartości współczynników korelacji obliczono pomiędzy wysokością a pyleniem (rP = od 0,33 do 0,67), ujemne zaś zależności pomiędzy plonem a pyleniem (rP = od -0,37 do -0,75) oraz wyrównaniem roślin a pyleniem (rP = od -0,51 do -0,73). Współczynniki korelacji genotypowej charakteryzowały się wyższymi wartościami od współczynników korelacji fenotypowej. Oznacza to, że obserwowane zależności są uwarunkowane czynnikami genetycznymi w wysokim stopniu dziedzicznymi a w mniejszym środowiskowymi.
EN
The variability, heritability, and coefficients of phenotypic (rP) and genotypic (rG) correlation between 12 traits in winter rye were calculated from the results of breeding experiments with 154 varieties, strains and hybrids carried out the in years 1998–2000 in 7 localities: Choryń, Dańków, Laski, Sobiejuchy, Wierzenica, Radzików and Smolice. The estimated traits were following: grain yield, 1000 grain yield, test weight, winterhardiness, heading date, plant height, pollen fertility, uniformity, lodging, brown rust resistance, falling number and protein content. The mean value, coefficient of variability (CV), coefficient of heritability (H) and coefficients of phenotypic (rP) and genotypic (rG) correlation were calculated for each trait. The statistic analysis showed that yield of the investigated rye forms was rather stable and amounted about 70 dt/ha. Some traits showed very high-level of variability. The values of CV for pollen fertility varied from 33,6% to 41,4%, for lodging — 22,1% to 29,8%, and for falling number — 23,1% to 40,9%. Only few rP and rG values were highly significant. The highest positive values of correlation coefficient were found between plant height and pollen fertility (rP = 0,33 to 0,67), and negative significant values of correlation between grain yield per plot and pollen fertility (rP = -0,37 to -0,75), and between uniformity and pollen fertility (rP = -0,51 to -0,73). The values of coefficients of genotypic correlations were higher than those of phenotypic correlation. It signified that the observed interrelationships resulted mainly from genetic factors and to less extent from environmental factors.