Akumulacja metali ciezkich przez wybrane warzywa korzeniowe uprawiane wokol aglomeracji krakowskiej. Czesc I. Kadm, miedz, olow i cynk

• Autorzy: Sekara A , Poniedzialek M.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W publikacji przedstawiono wyniki badań nad akumulacją metali ciężkich przez wybrane gatunki warzyw korzeniowych (marchew, pietruszka, burak ćwikłowy), uprawianych na 10 poletkach doświadczalnych wokół aglomeracji krakowskiej. Doświadczenia założono w latach 1994 - 1995, w rejonach intensywnej produkcji warzywniczej, zróżnicowanych pod względem glebowo-klimatycznym, o różnej lokalizacji w stosunku do źródeł emisji zanieczyszczeń. Określono poziom kadmu, miedzi, ołowiu i cynku w korzeniach spichrzowych warzyw oraz jego uzależnienie od warunków środowiskowych: typu i właściwości gleb, zawartości metali ciężkich w glebach, atmosferycznej depozycji metali. Stwierdzono, że warzywa korzeniowe uprawiane w sąsiedztwie aglomeracji krakowskiej akumulują nadmierne ilości kadmu, ołowiu i cynku, natomiast poziom miedzi w ich organach spichrzowych uznano za naturalny. Z objętych badaniami gatunków największą tendencję do gromadzenia w korzeniu kadmu wykazała marchew, a ołowiu i cynku - burak ćwikłowy. O akumulacji pierwiastków śladowych decydowało położenie stanowiska badawczego w stosunku do najważniejszych emiterów pyłów metalonośnych: Huty im. T. Sendzimira oraz ośrodków eksploatacji rud cynku i ołowiu w sąsiedztwie zachodnich granic województwa krakowskiego. Stwierdzono istnienie istotnego związku pomiędzy poziomem metali w korzeniach warzyw a ich atmosferyczną depozycją, zawartością w glebie oraz wybranymi właściwościami gleby.

EN

The results of investigations on heavy metals accumulation by different species of vegetables are presented in this publication. In 1994 and 1995 the experiments were carried out in 10 localities around Cracow urban agglomeration. The levels of cadmium, copper, lead, and zinc were determined according to the ASA method in roots of carrot, parsley, and red beet grown on experimental plots. The level of heavy metals in soils, the physico-chemical soil properties and the atmospheric deposition of trace elements were determined, in order to estimate the effect of these factors on heavy metals accumulation in plants. It was found that the vegetables grown around Cracow urban agglomeration are especially polluted with cadmium, lead, and zinc. Carrot plants accumulated the highest amounts of cadmium, white the red beet plants - of lead and zinc. Trace elements accumulation was depended on the localization of experimental plots in respect of pollution sources. Significant coefficients of correlation were found among the heavy metals level in plants, atmospheric deposition and contents of these elements in soil and some soil properties.

Słowa kluczowe

PL

akumulacja; czynniki srodowiska; aglomeracja krakowska; buraki cwiklowe; marchew; kadm; zawartosc metali ciezkich; zanieczyszczenia srodowiska; olow; metale ciezkie; cynk; warzywa korzeniowe; pietruszka; miedz

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 1999
• Tom: 466
• Opis fizyczny: s.397-411,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Sekara A

• Akademia Rolnicza, Al.29 Listopada 54, 31-425 Krakow

autor

Poniedzialek M.

Bibliografia

• Baluk A., Chudziński B. 1995. Oddziaływanie emisji Huty Miedzi „Głogów” na skażenie warzyw metalami ciężkimi. Mat. Ogólnop. Konf. Nauk.-Techn. „Fizjologiczne aspekty produkcji ogrodniczej”, Kraków, 30 listop.: 12 - 15.
• Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Ogrodnictwa w Nowym Sączu. 1996. Program modernizacji i restrukturyzacji ogrodnictwa w makroregionie Małopolska. Nowy Sącz.
• Curzydło J., Nagawiecka H., Pacułt M. 1991. Wpływ Huty im. T. Sendzimira na zanieczyszczenie gleby i roślin metalami ciężkimi. Biul. Reg. ZUP AR w Krakowie 295: 51 - 65.
• Curzydło J. 1994. Skażenie środowiska spalinami samochodowymi oraz agro-biologiczne sposoby przeciwdziałania ujemnym wpływom motoryzacji. Biul. Reg. ZDR 305: 131 - 152.
• De Pieri L. A., Buckley W. T., Kowalenko C. G. 1997. Cadmium and lead concentrations of commercially grown vegetables and of soils in the Lower Fraser Valley of British Columbia. Can. J. Soil Sci. 77: 51 - 57.
• Gambuś F. 1993. Metale w wierzchniej warstwie gleb i roślinach regionu krakowskiego. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rozpr. Habil. nr 176: 81 ss.
• Gambuś F. 1994. Fitoprzyswajalność metali ciężkich zawartych w glebie. Biul. Reg. ZDR 305: 173 - 184.
• Gambuś F., Wieczorek J. 1995. Metale ciężkie w glebach i warzywach z krakowskich ogrodów działkowych. Acta Agr. et Silv. 33: 45 - 59.
• Gorlach E., Gambuś F. 1995. Zawartość metali ciężkich w glebach i roślinach łąkowych północno-zachodnich rejonów woj. krakowskiego, sąsiadujących z terenami eksploatacji górniczej i przeróbki cynku i ołowiu. Acta Agr. et Silv. 32: 13 - 24.
• Grant C. A., Buckley W. T., Bailey L. D., Selles F. 1998. Cadmium accumulation in crops. Can. J. Plant Sci. 78: 1 - 17.
• Harrison R. M., Chirgawi M. B. 1989. The assessment of air and soil as contributors of some trace metals to vegetable plants. I. Use of a filtered air growth cabinet. Sci. Total Environ. 83(1-2): 13 - 34.
• Jasiewicz C., Zemanek M. 1998. Zawartość metali ciężkich w pietruszce uprawianej w rejonach objętych monitoringiem ekologicznym. Rocz. AR Poznań, Ogród. 27: 109 - 115.
• Kabata-Pendias A., Motowicka-Terelak T., Piotrowska M., Terelak H., Witek T. 1993. Ocena stopnia zanieczyszczenia roślin metalami ciężkimi i siarką: ramowe wytyczne dla rolnictwa. IUNG Puławy: 20 ss.
• Kabata-Pendias A., Pendias H. 1993. Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wyd. Nauk. PWN Warszawa: 363 ss.
• Lorenz S. E., Hamon R. E., Holm P. E., Domingues H. C., Sequeira E. M., Christensen T. H., McGrath S. P. 1997. Cadmium and zinc in plants and soil solutions from contaminated soils. Plant and Soil 189: 21 - 31.
• Monitor Polski 22. 1993. Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dn. 31 marca 1993 r. w sprawie wykazu substancji dodatkowych dozwolonych i zanieczyszczeń technicznych w środkach spożywczych. Warszawa.
• Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z. 1991. Metody oceny i analizy gleb i roślin. Katalog. Instytut Ochrony Środowiska. Warszawa: 333 ss.
• Pinta M., 1977. Absorpcyjna spektrometria atomowa. PWN Warszawa: 657 ss.
• Poniedziałek M., Cywiński M., Banduła A. 1995. Możliwość uprawy marchwi, sałaty i szpinaku w rejonie oddziaływania krakowskiej aglomeracji miejskiej. Mat. Konf. „Nowe technologie a jakość plonu warzyw”. Wrocław, 20-21 czerwca: 95 - 100.