EN
Species and quantitative composition of ciliate communities were compared on four-section rotating biological discs, fed frontally and gradually with sewage at 0.018, 0.054, and 0.108 m3 m-2 d-1 hydraulic loadings. The system of step feeding essentially decreased the range of variability of taxon number and ciliate numbers within the bed together with changes in the gradient of environmental conditions. The numbers and species composition of communities depended on the mean loading of the bed.
PL
Skład gatunkowy i ilościowy zbiorowisk orzęsków w czterosekcyjnym złożu tarczowym, stopniowo zasilanym ściekami (eksperymentalnym) porównywano ze złożem czołowo zasilanym (kontrolnym), o identycznych parametrach technicznych (tabela I). W pierwszym przypadku dopływające ścieki rozdzielono pomiędzy dwie pierwsze sekcje złoża w ilości odpowiednio 66 i 33% strumienia. W drugim przypadku cały strumień ścieków kierowano na pierwszą sekcję złoża. Badania prowadzono przy zmiennym średnim obciążeniu hydraulicznym złóż wynoszącym 0,018, 0,054 i 0,108 m3 m- 2 d-1. System stopniowego zasilania wpływał na warunki środowiskowe i zbiorowiska zwierząt przede wszystkim w obrębie pierwszej sekcji złoża, powodując: obniżenie obciążenia organicznego, lepsze wykorzystanie substratów, słabszy wzrost błony biologicznej, lepsze natlenienie ścieków (tabela II) oraz zwiększenie różnorodności gatunkowej zbiorowisk (ryc.lA). Gradient obciążenia w złożu był o 35-45% mniejszy niż w kontroli (tabela II). Znalazło to odzwierciedlenie w znacznym ograniczeniu zakresu zmienności liczby taksonów i liczebności orzęsków (ryc. 1A, IB) w obrębie złoża. Zmiany obciążenia hydraulicznego miały wpływ na warunki i mikrofaunę na wszystkich sekcjach złoża. Wzrostowi parametru odpowiadał: spadek ogólnej liczby taksonów w złożu (ryc. 1A), wzrost dominacji grupy Colpidium (tabele IV, V) oraz spadek udziału innych grup, kolejno Vorticella, Chilodonella, Cyclidium. Różnorodność gatunkowa oraz liczebność orzęsków na poszczególnych sekcjach złoża wykazywały związek z wielkością obciążenia ładunkiem zanieczyszczeń (ryc. 2A, B). Badania wykazały również związek pomiędzy wydajnością procesu oczyszczania ścieków, a strukturą zbiorowisk. Sprawność złóż wahała się od 79 do 94% (tabela III). Wskaźnikiem rosnącej aktywności biosystemu była różnorodność gatunkowa zwierząt. System stopniowego zasilania złóż okazał się najbardziej skuteczny przy obciążeniu 0,054 m3 m-2 d-1, co odpowiadało najwyższej liczebności orzęsków w układzie. W krańcowych warunkach lepsze efekty osiągano na złożach tradycyjnie, czołowo zasilanych ściekami, gdzie sumaryczna liczebność orzęsków była wyższa niż na złożu eksperymentalnym.