Wplyw uzytkowania zlewni na zanieczyszczenie wod rzecznych na przykladzie Narwi i jej doplywow. Czesc III. Fosfor

• Autorzy: Grabinska B , Koc J , Glinska-Lewczuk K
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach 1997-2003 prowadzono badania wpływu użytkowania terenu zlewni na zawartość fosforu w wodach Narwi i wybranych jej dopływów. Stwierdzono, iż wzrost stężenia fosforu w wodach rzecznych powodują: intensywne rolnictwo, spływy zanieczyszczeń komunalnych i spływy ścieków burzowych. Odpływ fosforu ogólnego wynosił średnio 1,06 kg rocznie z 1 ha zlewni ze zróżnicowaniem od 0,42-1,29 kg. Stężenie fosforu ogółem w wodach wynosiło 0,42 mg·dm⁻³ z wahaniami od 0,16-0,92 mg·dm⁻³. Fosfor fosforanowy stanowiły średnio 64% ogólnej zawartości fosforu w wodach. Najniższe stężenia fosforu w wodach stwierdzono wiosną (średnio 0,27 mg P·dm⁻³ ), a najwyższe w okresie letnim, gdy odpływ ze zlewni przewyższał bioakumulację. Najwyższe stężenia i odpływy fosforu stwierdzono w zlewniach rolniczych (Rozoga, Ruż, Orz), mniejsze w zlewni leśnej (Omulew) oraz mieszanych (Biebrza i górna Narew), a najniższy w zlewni rolniczo-leśnej z jeziorami (Pisa). Odpływ fosforu z wodami rzecznymi był 3-krotnie wyższy od odpływu z opadami w zlewniach rolniczych, podczas gdy w zlewniach rolniczo-leśnych był 1,5-krotny. Istotny wpływ na odpływ fosforu ze zlewni, obok szaty roślinnej, miały właściwości gleby, w tym skład granulometryczny. Dlatego z piaszczystej zlewni Omulwi, mimo że zaliczono ją do leśnych, odpływ był większy niż ze zlewni rolniczo-leśnych.

EN

The influence of land use on phosphorus contents in water of the Narew river as well as its main tributaries, was studied in the period of 1997-2003. The research showed the increase of P concentrations resulted from intensive agriculture, municipal waste waters outflow and rainfall runoff. The average annual outflow of total phosphorus from 1 ha of basin area amounted to 1.06 kg (range of 0.42-1.29 kg·ha⁻¹). Average concentration of total phosphorus was 0.42 (range 0.16-0.92 mg·dm⁻³). Phosphate phosphorus amounted to 64% total P content in the tested water. The lowest concentrations were observed in spring (0.27 mg P·dm⁻³), whereas the highest in the summer, when the outflow exceeded bioaccumulation. Highest P concentrations and loads were stated in agricultural river basins (the Rozoga, Ruż, Orz), lower in forested (Omulew) and mixed (Biebrza and upper Narew) basins whereas the lowest values characterized agricultural- forested basins with the lakes (Pisa). The outflow of phosphorus with river water on agricultural areas was 3-times higher in comparison to its outflow with rain water; in case of agricultural-forested basin it was 1.5 times higher, respectively. An important factor limiting P outflow from the basins were soil properties especially grained structure. Thus, the sandy of basin Omulew river, although forested, showed the higher outflow than the agricultural-forested river basins.

Słowa kluczowe

PL

fosforany; doplywy; zawartosc fosforu; zlewnie rolnicze; zanieczyszczenia rolnicze; fosfor; jakosc wody; rzeka Narew; zanieczyszczenia wod

EN

phosphate; tributary; phosphorus content; agricultural catchment; agricultural pollutant; phosphorus; water quality; Narew River; water pollutant

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2005
• Tom: 503
• Opis fizyczny: s.121-130,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Grabinska B

• Katedra Melioracji i Ksztaltowania Srodowiska, Uniwersytet Warminsko-Mazurski, Plac Lodzki 2, 10-759 Olsztyn

autor

Koc J

• Katedra Melioracji i Ksztaltowania Srodowiska, Uniwersytet Warminsko-Mazurski, Plac Lodzki 2, 10-759 Olsztyn

autor

Glinska-Lewczuk K

• Katedra Melioracji i Ksztaltowania Srodowiska, Uniwersytet Warminsko-Mazurski, Plac Lodzki 2, 10-759 Olsztyn

Bibliografia

• Garbarczyk K. 2000. Zanieczyszczenia wprowadzane do wód powierzchniowych ze ściekami deszczowymi z terenów zurbanizowanych. Międzynarodowa konferencja naukowo-techniczna „Inżynieria środowiska w eksploatacji kompleksów wojskowych”. Zakopane, 4-6 X 2000: 160-166.
• Glińska-Lewczuk K., Koc J. 2003. Przyrodnicze uwarunkowania odpływu substancji ze zlewni potoku leśnego (Pojezierze Mazurskie). Konferencja „Kształtowanie i ochrona środowiska leśnego”. Poznań, 27-28 IX 2003, AR w Poznaniu: 100-112.
• Grabińska B., Koc J., Glińska-Lewczuk K. 2005. Wpływ użytkowania zlewni na zanieczyszczenie wód rzecznych na przykładzie Narwi i jej dopływów. Cz. I. Wskaźniki tlenowe. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 503: 101-110.
• Koc J., Glińska-Lewczuk K., Solarski K. 2003. Opady atmosfeiyczne jako medium degradacji gleb. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 493: 159-166.
• Rossa L. 2001. Zanieczyszczenia wód deszczowych spływających z zabudowanych obszarów wsi. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 477: 151-159.
• Sapek A. 1995. Wpływ rolnictwa na jakość wody. Konferencja „Rolnictwo polskie i ochrona jakości wody”, Dni Polowe 1995, Falenty - Przysiek: 15-29.
• Sapek A., Nawalany P. 2003. Stężenia i ładunki składników nawozowych wnoszonych z opadem atmosferycznym na powierzchnię ziemi w zlewniach rolniczych regionu ostrołęckiego w latach 1993-1996. Woda - Środowisko - Obszary Wiejskie. Wyd. IMUZ, Falenty: 170-172.
• Zdanowicz A., Mioduszewski W. 1998. Określenie wpływu rolnictwa i mineralizacji materii organicznej na jakość wód w zlewni rzeki Narwi w obrębie województw łomżyńskiego i ostrołęckiego. Konferencja „Racjonalizacja gospodarki wodnej zlewni Narwi i jej dopływów na obszarze województw ostrołęckiego i łomżyńskiego”. Wyd. IMUZ, Falenty: 27 ss.