Rozwazania nad upadloscia gospodarstw rodzinnych w Polsce

• Autorzy: Musial W

Warianty tytułu

EN

Reflections on family farm bankruptcy in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Funkcjonowanie gospodarstw rolnych w otwartej gospodarce rynkowej niesie ze sobą szanse na ich szybki i przełomowy rozwój, podwyższa jednak także ryzyko niepowodzenia gospodarczego, niewydolności ekonomicznej i upadłości. Problem ten, głównie w zakresie rozważań teoretycznych, podjęto w opracowaniu, w którym przedstawiono symptomy upadłości gospodarstw. Poddano analizie przeglądowej prawidłowości i teorie ekonomiczne, które objaśniają procesy upadłości podmiotów gospodarczych (i instytucji), a które odniesiono do gospodarstw rolnych. Rozważano problem upadłości gospodarstw z punktu widzenia neoklasycznej teorii przedsiębiorstwa, na gruncie teorii ekonomii instytucjonalnej oraz menedżerskiej teorii przedsiębiorstwa. Znaczącą uwagę poświęcono teorii biologicznego życia przedsiębiorstwa (gospodarstwa), wskazując na jej adekwatność w zastosowaniu do gospodarstw rodzinnych. Rozważanie to rozwinięto o tzw. pokoleniowy cykl życia rodzinnego gospodarstwa rolnego. Wprowadzono kilka pojęć dotychczas niestosowanych w ekonomice rolnictwa, dotyczących tzw. analizy demograficznej gospodarstw (stopy narodzin, stopy zgonów i wskaźnika obrotu gospodarstw). Wskazano na spektrum merytoryczne badań nad stanem gospodarstw indywidualnych z punktu widzenia ich przyszłego bytu, a zwłaszcza zagrożenia upadłością. Zagadnienia podjęte w opracowaniu wydają się mieć istotne znaczenie dla nauki i praktyki gospodarczej z uwagi na narastający problem porzucania produkcji rolnej, głębokiej ekstensyfikacji gospodarstw i utrwalania się zjawiska zawężonej reprodukcji majątku produkcyjnego drobnych i średnich gospodarstw rodzinnych. Proces ten wzmaga wzrastającą konkurencyjność dochodową pracy pozarolniczej sprawia, że duża część gospodarstw małych i średnich już weszła lub w najbliższych latach wejdzie w fazę upadłości.

EN

The functioning of agricultural farms in open market economy offers chances for their rapid and intensive development but also increases the risk of economic incapacity and failure. The problem has been presented in the paper mainly in the form of theoretical reflections addressing basic and recognisable symptoms of farm failure resulting from recessive character of events and economic categories describing them. Analysed and reviewed were the regularities and economic theories which explain the processes of bankruptcy of economic entities and institutions and these were referred to agricultural farms. Farm bankruptcy was discussed from the perspective of neoclassical theory of business enterprise, against the background of institutional economics and managerial theory of enterprise. Considerable attention was paid to the theory of biological life of an enterprise (farm) and its applicability to farms was stressed. The reflections were extended by the so-called generation cycle of family life on a farm. The problem of defining farm bankruptcy and a wide range of terms de-scribing this phenomenon were also addressed in the paper. Several terms not used so far in agricultural economics were introduced, which refer to the so-called demographic analysis of farms, i.e. birth rates, death rates and farm turnover index. The author pointed to a wide scope of research on the current state of family farms from the point of view of their future existence, particularly a threat of bankruptcy. The issues addressed in the article seem extremely important for the economic science and practice due to the growing problem of discontinuation of production, considerable extensification of farms and strengthening phenomenon of narrowed reproduction of production assets. Competitive income generated from the off farm jobs causes that a great part of small and medium sized farms has already entered or will enter the bankruptcy stage in the near future.

Słowa kluczowe

PL

Polska; gospodarstwa rolne; gospodarstwa rodzinne; upadlosc; demografia; cykl zycia; prog rentownosci; koszty produkcji

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2009
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.44-61,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Musial W

• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Polska Akademia Nauk, Warszawa

Bibliografia

• Czyżewski A., Henisz-Matuszak A., 2006: Rolnictwo Unii Europejskiej i Polski. Studium porównawcze struktur wytwórczych i regulatorów rynków rolnych. Wydaw. AE w Poznaniu, Poznań.
• Dec P., 2006: Statystyka upadłości. „Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie” 1.
• Dec P., 2008: Modele wczesnego ostrzegania przed upadłością przedsiębiorstwa i badania nad ich skutecznością w Polsce. W: Bankructwa przedsiębiorstw. Red. E. Mączyńska. SGH, Warszawa: 214–228.
• Dominiak P., 2008: Zgony przedsiębiorstwa a cechy demograficzne. W: Bankructwa przedsiębiorstw. Red. E. Mączyńska. SGH, Warszawa: 121–130.
• Dzun W., 2005: Państwowe gospodarstwa rolne w procesie przemian systemowych w Polsce. IRWiR PAN, Warszawa.
• Farkowski C., 1965: Chłopskie gospodarstwa ekonomicznie słabe. PWRiL, Warszawa.
• Gierszewska G., Romanowska M., 1997: Analiza strategiczna przedsiębiorstwa. PWE, Warszawa.
• Gruszecki T., 2008: Instytucjonalne aspekty w teorii przedsiębiorstwa. W: Bankructwa przedsiębiorstw. Red. E. Mączyńska. SGH, Warszawa: 79–92.
• Klepacki B., 1996: Ekonomika i organizacja rolnictwa. WSiP, Warszawa.
• Kłodziński M., 2006: Aktywizacja społeczno-gospodarcza gmin wiejskich i małych miast. IRWiR PAN, Warszawa.
• Kożuch B., 2007: Nauka o organizacji. CEDEWU. PL. Wydawnictwo Fachowe, Warszawa.
• Mączyńska E., 2005: Ekonomiczne aspekty upadłości przedsiębiorstw w Polsce. Materiały i Prace. T. XCII. SGH, Warszawa.
• Mączyńska E., 2008: Ustrój (ład) gospodarczy a instytucjonalno-infrastrukturalne uwarunkowania funkcjonowania przedsiębiorstw. W: Bankructwa przedsiębiorstw. Red. E. Mączyńska. SGH, Warszawa: 25–48.
• Mohr A., 2007: Zarządzanie wzrostem firmy. One Press, Gliwice.
• Musiał W., 2007: Wiejskie obszary górskie Karpat Polskich w procesach przemian społeczno-gospodarczych. Studia i Monografie IRWiR PAN, Warszawa.
• Nasiłowski M., 1996: System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii. Key Text, Warszawa.
• Pieńkowska M., 2005: Ujęcie upadłości w teorii przedsiębiorstwa. W: Ekonomiczne aspekty upadłości przedsiębiorstw w Polsce. Materiały i Prace. T. XCII. SGH, Warszawa.
• Poznańska K., 2005: Koncepcja przetwarzania przedsiębiorstw i ich weryfikacja empiryczna w gospodarce polskiej. W: Ekonomiczne aspekty upadłości przedsiębiorstw w Polsce. Materiały i Prace. T. XCII. SGH, Warszawa.
• Robbins S. P., 1998: Zachowania w organizacji. PWE, Warszawa.
• Szymański W., 2005: Globalizacyjne uwarunkowania siły i słabości przedsiębiorstwa. W: Ekonomiczne aspekty upadłości przedsiębiorstw w Polsce. Materiały i Prace. T. XCII. SGH, Warszawa.
• Tkaczyk T.P., 2005: Ryzyko i niepewność w warunkach globalizacji. W: Ekonomiczne aspekty upadłości przedsiębiorstw w Polsce. Materiały i prace. T. XCII. SGH, Warszawa.
• Wojewodzic T., 2008: Ekonomical Breakdown of Agricultural Farms in Foothills and Western Beskidy Region (Upadek ekonomiczny gospodarstw rolniczych w Beskidach Zachodnich. Konkurencieschopnost a ekonomiky rast: Europskie a narodne perspektivy. Fakulta ekonomiky a manażmentu SPU, Nitra.
• Zarządzanie w kryzysie. Koncepcje, badania, propozycje, 1984. Red. B. Wawrzyniak. PWE, Warszawa.
• Zegar J.S., 2007: Zróżnicowanie indywidualnych gospodarstw rolnych w świetle wybranych kryteriów. W: Z badań nad rolnictwem społecznie zróżnicowanym. IERiGŻ PIB, Warszawa.