PL
Obiektem badań było 9 odmian populacyjnych żyta, 2 rody hodowlane oraz genotypy S1, S2 otrzymane na drodze selekcji w kierunku tolerancji na niedobory azotu w kulturach hydroponicznych. Materiałem wyjściowym do selekcji były 7-dniowe siewki każdej populacji, które umieszczano na 10 dni w pożywce ubogiej w azot (10,506 mg/dm3 i w pożywce kontrolnej — Hoaglanda, zawierającej 168,0 mg N/dm3. Każdą badaną populację żyta reprezentowało 500 siewek. Po selekcji opartej na ich rozwoju w warunkach niedoboru azotu wybierano 35–37% siewek o najwyższych wartościach analizowanych cech. Wysadzano je na poletkach hali wegetacyjnej i rozmnażano parami. Zebrane nasiona stanowiły materiał wyjściowy do następnego cyklu selekcji. Pomiary biometryczne siewek wykorzystano do oceny zmienności selekcjonowanych populacji i skuteczności przeprowadzonej selekcji. Różnice genotypowe określono w oparciu o elektroforezę białek zapasowych metodą SDS-PAGE. Otrzymane wyniki badań wykazały zróżnicowanie badanych genotypów żyta pod względem wysokości siewek i długości ich korzeni. Różnice między cechami siewek wybranych na rodziców a ich potomstwem były istotne już po pierwszym cyklu selekcji. W drugim jej cyklu obserwowano dalsze obniżenie średnich wartości wysokości siewek i długości korzeni oraz zwiększenie liczby korzeni zarodkowych. Wśród 12 badanych genotypów żyta na szczególna uwagę zasługują odmiany Amilo, Arant, Adar, Dańkowskie Złote, Motto i ród SMH 92. Mogą być one wykorzystane jako cenne źródło genów tolerancji. Elektroforetyczna analiza sekalin badanych populacji żyta wykazała różnice między nimi w liczbie wyodrębnionych prążków w poszczególnych frakcjach sekalin. Podobieństwo genetyczne między odmianami a S1 wynosiło 79,3 do 97,4%, między S1 a S2 od 90,3 do 99,6%, i między odmianami a S2 od 81,10 do 91,4%.
EN
Nine rye cultivars, two strains and their progeny S1, S2 obtained after mass selection directed towards increased tolerance to N deficit were used in the study. The selection performed in hydroponic cultures was based on the morphological traits of 7-day seedlings developed for ten days on the medium containing 10.506 mg N/dm3. The control constituted seedlings grown on the Hoagland medium (168.0 mg N/dm3). Each rye population was represented 500 seedlings. The 35–37% of well-developed seedlings considered as tolerant to N deficit, were planted on the plots in the experimental fields. After sib-crossing the collected seeds constituted the initial material for the next cycle of mass selection. Initial material (S0) and S1, S2 populations were compared for their growth characteristics and electrophoretic patterns of storage proteins obtained by SDS-PAGE method. The results showed that differences in seedling height and root length of the parents and progeny were significant already after the first selection cycle. In the second further cycle a continuous lowering of mean values of the mentioned seedling traits and increasing of root number was observed. Among 12 rye populations produced by selection for tolerance to N deficit in the medium the following genotypes deserve special attention: Amilo, Arant, Adar, Dańkowskie Złote, Motto and SMH 92. They represent a valuable source material of desirable genes. Electrophoretic analyses of secalin patterns showed differences between rye genotypes from S1 and S2 generations in comparison with the initial genotypes. Similarity index between analyzed cultivars and S1 generation ranged from 79.3 to 97.4%, S1 and S2 from 90.3 to 99.6% and between cultivars and S2 from 81.1 to 99.4%.