Wplyw nawozow organiczno-mineralnych na akumulacje metali ciezkich przez rosliny

• Autorzy: Curylo T , Jasiewicz Z.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W doświadczeniach wazonowych (prowadzonych na dwóch glebach - lekkiej i ciężkiej) badano oddziaływanie nawozów organiczno-mineralnych (Plonofoska W, Plonofoska J, Rekulter), na plonowanie oraz pobieranie metali ciężkich (Cd, Cu, Ni, Pb, Zn) przez 3 gatunki warzyw zależnie od zawartości tych metali w glebie. Na glebie z naturalną zawartością metali ciężkich badane nawozy działały równorzędnie na plony roślin w porównaniu z nawozami mineralnymi. Na glebie zanieczyszczonej metalami (3 mg Cd, 8 mg Ni, 10 mg Cu, 40 mg Zn i 60 mg Pb/kg) tylko Rekulter obniżał toksyczne działanie metali ciężkich, dając zdecydowanie wyższe plony, w porównaniu z innymi nawozami, zwłaszcza mineralnymi. Zawartość metali ciężkich w badanych warzywach (buraki ćwikłowe, kapusta biała, kukurydza cukrowa) była bardzo zróżnicowana zależnie od zawartości tych metali w glebie oraz gatunku (i części) roślin i rodzaju nawozów. Spośród porównywanych nawozów organiczno-mineralnych tylko Rekulter ograniczał zdecydowanie pobieranie badanych metali ciężkich przez rośliny. Średnia (z 4 doświadczeń) zawartość poszczególnych metali w obiekcie z tym nawozem, w stosunku do obiektu z NPK przyjętego za 100, wynosiła na glebie: a) z naturalną zawartością metali; kadmu - 55, miedzi - 86, niklu - 67, ołowiu - 107, cynku - 42, b) sztucznie zanieczyszczonej: odpowiednio 27 (Cd), 65 (Cu), 14 (Ni), 51 (Pb) i 22 (Zn). Pozostałe nawozy organiczno- mineralne (Plonofoska J i Plonofoska W) zmniejszały wyraźniej tylko na glebie nie zanieczyszczonej (o 10-25%) zawartość kadmu, niklu, cynku i miedzi. Nawożenie mineralne (NPK) nie oddziaływało w większym stopniu na zawartość badanych metali na glebie z naturalną ich zawartością, a podwyższało ich poziom (i toksyczność) na glebie zanieczyszczonej. Na podstawie otrzymanych wyników można sądzić, że badane nawozy organiczno-mineralne (zwłaszcza Rekulter), produkowane na bazie węgla brunatnego z dodatkiem produktów zasadowych, nadają się szczególnie na gleby zdegradowane metalami ciężkimi, zwłaszcza zakwaszone.

EN

In pot experiments (conducted on light and heavy soils) the effect of organic- mineral fertilizers (Plonofoska W, Plonofoska J, Rekulter) on yield and uptake of heavy metals (Cd, Cu, Ni, Pb, Zn) by 3 vegetables species according to the content of these metals in soil was investigated. On the soil with natural content of heavy metals the effect of these fertilizers on plant yielding was coordinate in comparison to mineral fertilizers. On the soil contaminated with metals (3 mg Cd, 8 mg Ni, 10 mg Cu, 40 mg Zn and 60 mg Pb/kg) only Rekulter decreased the toxic effect of heavy metals what resulted in remarkably higher yields in comparison to other fertilizers, particularly mineral fertilizers. The content of heavy metals in investigated vegetables (red beet, white cabbage, sweet corn) differed very much according to their content in the soil, plant species (and plant part) and the kind of fertilizers. From among compared organic-mineral fertilizers only Rekulter visibly reduced the uptake of examined heavy metals by plants. The mean content (calculated for 4 experiments) of particular metals on the object treated with this fertilizer in relation to the object fertilized with NPK (assumed as 100) amounted: a) on the soil with the natural content of metals - 55 for cadmium, 86 for copper, 67 for nickel, 107 for lead and 42 for zinc, b) on the soil artificially contaminated; respectively: 27 (Cd), 65 (Cu), 14 (Ni), 51 (Pb), and 22 (Zn). The other organic-mineral fertilizers (Plonofoska J and Plonofoska W) visibly reduced (by 10-25%) the contents of cadmium, nickel, zinc and copper only on non-contaminated soil. Mineral fertilization (NPK) did not influence greatly the content of the investigated metals in the soil with their natural content and increased their level (and toxicity) in contaminated soil. On the grounds of obtained results it can be assumed that the investigated organic-mineral fertilizers, (particularly Rekulter) produced from brown coal with addition of alkaline products are particularly suitable for soils degraded by heavy metals, especially acidified.

Słowa kluczowe

PL

rosliny uprawne; akumulacja; gleby; metale ciezkie; kukurydza cukrowa; buraki cwiklowe; nawozy organiczno-mineralne; nawozenie; kapusta glowiasta biala

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 1998
• Tom: 455
• Opis fizyczny: s.57-72,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Curylo T

• Akademia Rolnicza, Al. Mickiewicza 21, 31-120 Krakow

autor

Jasiewicz Z.

Bibliografia

• ALBASEL N., COTTENIE A. 1985. Heavy metals uptake from contaminated soils as affected by peat, lime, and chelates. Soil Sci. Soc. Amer. J., 49, 386-390.
• ADRIANO D.C. 1986. Trace elements in the terrestrial environment. Springer-Verlag, New York, Berlin, Heidelberg, Tokio.
• ANDRZEJEWSKI M., DORĘGOWSKA M. 1986. Kompleksy próchnicy z metalami ciężkimi jako ochrona przed skażeniem gleby. Roczn. Glebozn., 37/2-3, 323-332.
• BRÜMMER G., HERMS U. 1983. Influence of soil reaction and organic matter on the solubility of heavy metals in soils. In: B. Ulrich und J. Pankraht (eds.). Effects of accumulation of air pollutients in forest ecosystems, 223-243, D. Reidel Publ. Company.
• CURYŁO Т. 1996. Wpływ odczynu gleby na pobieranie cynku, miedzi i niklu przez rośliny owsa. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 434, 49-54.
• CURYŁO Т., JASIEWICZ CZ. 1995. Wartość nawozowa Plonofoski J i Plonofoski W wyprodukowanych na bazie węgla brunatnego przez KWB „Konin". Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 422, 123-132.
• FERGUSSON J.E. 1990. Environmental Impact and Health Elements. Pergamon Press.
• GAMBUŚ F. 1993. Metale ciężkie w wierzchniej warstwie gleb i w roślinach regionu krakowskiego. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rozpr. hab. nr 176.
• GERRITSE R.C., VAN DRIEL W. 1984. The relationship between adsorption of trace metals, organic matter, and pH in temperate soils. J. Environ. Anal. 13/2, 197-204.
• GORLACH E., CURYŁO T. 1991. Comparison of the effect of soil pH on the uptake of heavy metals by various plant species. Acta Agr. et Silv., ser. Agr., 29, 83-92.
• GORLACH E. 1995. Metale ciężkie jako czynnik zagrażający żyzności gleby. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 42la, 113-122.
• GORLACH E. 1994. Phytoavailability of heavy metals as affected by liming and plant species. Pol. J. Soil Sci., 27/1, 59-67.
• GORLACH E., GAMBUŚ F. 1991. The effect of liming, adding peat, and phosphorus fertilization on uptake of heavy metals by plants. Pol. J. Soil Sci., 24/2, 199-204.
• HERMS U., BRÜMMER G. 1980. Einfluß der Bodenreaktionen auf Loslichkeit und tolerierbare Gesamtgekalte an Nickel, Kupfer, Zink, Cadmium und Blei in Böden und kompostierten Siedlungsabfällen. Landwirtsch. Forschung, 33/4, 408-423.
• JASIEWICZ CZ. 1992. Zanieczyszczenie warzyw metalami ciężkimi. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 265, Roln., 30, 129-143.
• JASIEWICZ CZ., CURYŁO T. 1996. Ocena wartości nawozowej Plonofoski W w warunkach doświadczenia wazonowego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 437, 201-207.
• JURKOWSKA H. 1964. Antytoksyczne działanie węgla brunatnego w nawożeniu. Zesz. Nauk. WSR w Krakowie 20, ser. Roln., 10, 55-90.
• KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H. 1993. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa.
• KALEMBASA S., TENGLER S. 1992. Wykorzystanie węgla brunatnego w nawożeniu. Monografia nr 21, WSR-P Siedlce.
• LITYŃSKI Т., JURKOWSKA H. 1982. Żyzność gleby i odżywianie roślin. PWN, Warszawa.
• MACIEJEWSKA A. 1993. Ekologiczne i gleboznawcze aspekty stosowania nawozu organiczno-mineralnego wytworzonego z węgla brunatnego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 411,311-319.
• MAZUR T. 1995. Rolnicze i ekologiczne znaczenie glebowej substancji organicznej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 422, 9-17.
• MERCIK S., KUBIK I. 1995. Chelatowanie metali ciężkich przez kwasy humusowe oraz wpływ torfu na pobieranie Zn, Pb i Cd przez rośliny. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 422, 19-29.
• NOWOSIELSKI O. 1993. Instrukcja stosowania kompletnych nawozów organiczno- mineralnych (Plonofoska "J", Plonofoska "W", Rekulter). Wyd. KWB „Konin".
• NOWOSIELSKI O. 1995. Węgiel brunatny jako podłoże i nawóz oraz surowiec do wytwarzania podłoży i nawozów. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 422, 87-92.