The breeding ecology of the Greenfinch Carduelis chloris in urban conditions [study in Krotoszyn, W Poland]

• Autorzy: Kosinski Z
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Data were collected in a medium-sized town. During five years 342 nests were found. The densities of breeding pairs varied over this period between 4.5 and 5.9 p/10 ha. The distribution of breeding pairs was uneven throughout the study area. The preferred nest sites were the roadside trees, where 88.9% of the nests were built. The mean onset of egg-laying was 22 April (range 19-26 April). There was a tendency to start breeding earlier in warmer springs. The mean clutch size was 5.07 ± 0.74. There was a positive correlation between clutch size and the date of egg-laying. These data suggest that there was a compromise between the tendency towards earlier breeding and clutch size. In the study area the Greenfinch is a double-brooded species. Unlike other studies it was noted that the average clutch size increased in the second half of the breeding season. The maximum clutch size coincides with the second or replacement clutches. Hatching, fledging and breeding success were lowest when clutch sizes were largest. The nesting success estimated with the Mayfield and the "traditional" method was approximately similar (0.40 and 0.44 respectively). Cats and mustelids were probably the cause of most breeding failures. Corvids were not responsible for nesting failures.

PL

Badania populacyjne biologii rozrodu dzwońca prowadzono w latach 1994—1998 na terenie Krotoszyna (woj. wielkopolskie). Zgromadzono dane dotyczące 342 prób lęgów dzwońca, z czego w 313 przypadkach samice rozpoczęły składanie jaj. Powierzchnia badawcza (44 ha) obejmowała zabudowę blokową oraz przemysłową (57% powierzchni całkowitej), tereny zadrzewione (30%) oraz tereny ruderalne (14%). Charakterystycznym elementem roślinności były zadrzewienia przyuliczne utworzone z głogów Crataegus sp. o wysokości nie przekraczającej 4.5 m. Całkowita długość ulic z zadrzewieniami głogowymi wynosiła około 1000 m. Preferowanym miejscem gniazdowania były zadrzewienia przyuliczne, w których stwierdzono 88.9% wszystkich gniazd (n = 304). Zagęszczenie par (równocześnie czynnych gniazd) wahało się od 4.5 do 5.9 par/10 ha (Tab. 1). Najwyższe zagęszczenia, maksymalnie 12 gniazd/0.5 ha, obserwowano w miejscach gdzie zadrzewienia przyuliczne otoczone były skwerami i zadrzewieniami o charakterze parkowym. Gniazda odnotowano na dziesięciu gatunkach drzew i krzewów, przy czym najwięcej gniazd (83%) znaleziono na głogach (Tab. 2). Na początku sezonu lęgowego (przed ulistnieniem się drzew) gniazda były umieszczane na drzewach i krzewach iglastych. Następnie dzwońce rozpoczynały budowę gniazd na drzewach liściastych, przy czym przed ulistnieniem się drzew gniazda były lokowane u podstawy lub we wnętrzu korony, a po rozwoju ulistnienia na jej skraju (Fig. 1). Średnia wysokość umieszczenia gniazda wynosiła 3.08 ± 0.97 m i była zbliżona do wartości odnotowanych w innych miejscach Europy. Stwierdzono, że częściej dzwońce lokowały gniazda od wschodniej i południowej strony korony (Fig. 2). Początek lęgów przypadał na ogół pomiędzy 19 a 26 kwietnia (średnio 22 kwietnia), wyjątkowo początek pojedynczego lęgu zanotowano 12 kwietnia 1998. Okres składania jaj trwał od 74 do 104 dni (średnio 88.2 ± 10.8). Ostatnie młode w gnieździe obserwowano 22 sierpnia 1998. Mediany dat przystępowania do pierwszych lęgów w sezonie nie różniły się istotnie. Wartości te były ujemnie, lecz statystycznie nieistotnie, zależne od sumy ciepła obliczonej dla okresu 10 dni poprzedzających okres ostatecznego kształtowania się jaja. Stwierdzono, że data przystępowania do lęgów może być zależna od stopnia rozwoju roślinności, jak to wcześniej sugerowali Newton (1972) oraz Sokolov&Payevsky (1998). Średnia długość lęgu, od momentu złożenia pierwszego jaja w gnieździe do wylotu ostatniego młodego, wynosiła 33.2 ± 2.7 dnia. Dzwońce przystępowały do dwóch lęgów w sezonie (Fig. 3 i 4). Potwierdziły to obserwacje dwóch indywidualnie oznakowanych samic, które wyprowadziły dwa zakończone sukcesem lęgi w jednym roku. Okres lęgowy wynosił u nich odpowiednio 65 i 67 dni. Średnia wielkość zniesienia wynosiła 5.07 ± 0.74 jaja i była wyższa od wartości uzyskanych dla Polski w oparciu o dane z Kartoteki Gniazd i Lęgów (L. Tomiałojć, w Glutz & Bauer 1997). Różnice te są prawdopodobnie wynikiem większej aktywności współpracowników kartoteki na początku sezonu lęgowego, kiedy zniesienia są mniejsze. Wielkość zniesienia wzrastała wraz z upływem sezonu lęgowego osiągając wartość maksymalną w czerwcu, w okresie przystępowania przez dzwońce do lęgów drugich i/lub powtarzanych (Fig. 4). Stwierdzono, że wielkość zniesienia była istotnie zależna od daty przystępowania do pierwszych lęgów w danym roku. W połączeniu z tendencją do wcześniejszego gnieżdżenia się w cieplejsze wiosny dane te wskazują na istnienie kompromisu pomiędzy wielkością zniesienia a czasem przystępowania do lęgów. Sukces klucia (średnio 88.2%) zmieniał się istotnie pomiędzy latami (81-97%). Stwierdzono, że sukces klucia, sukces wylotu młodych i sukces rozrodczy były najniższe przy maksymalnej wielkości zniesienia (Tab. 3 i 4, Fig. 5). Wyniki te są sprzeczne z założeniami hipotezy Lacka (Lack 1966). Liczba piskląt zdolnych do opuszczenia gniazda (średnio 4.29 ± 1.03) różniła się istotnie pomiędzy latami (3.80-4.82). Odsetek gniazd, z lęgami zakończonymi sukcesem, wyliczony metodą tradycyjną (0.44), był wyższy od wartości uzyskanej metodą Mayfielda (0.40) (Tab. 5). Sukces gniazdowy był najwyższy na początku sezonu lęgowego (Fig. 6). Liczba gniazd bez sukcesu była pozytywnie zależna od liczby rozpoczynanych w danym dniu zniesień. Gniazda zawierające jaja były istotnie częściej niszczone niż gniazda z pisklętami (Tab. 6). Na podstawie wyglądu zniszczonych gniazd (Tab. 6) oraz częstości obserwowanych na badanym terenie drapieżników stwierdzono, że prawdopodobnie głównym drapieżnikiem gniazd dzwońca był kot i, w mniejszym stopniu, kuna domowa. Ptaki, szczególnie krukowate, prawdopodobnie nie były odpowiedzialne za powstawanie strat w lęgach. Straty częściowe były wyższe w stadium jaj niż w stadium piskląt (Tab. 7). Stwierdzono cztery przypadki śmierci ptaków dorosłych spowodowane kolizjami z samochodem (2 przypadki) i zaplątaniem się (uduszenie) w sznurek polipropylenowy. W jednym przypadku przyczyna śmierci była nieznana.

Słowa kluczowe

EN

bird; Greenfinch; breeding success; breeding ecology; Carduelis chloris; Poland; urban condition; nesting success; clutch size; breeding biology; Krotoszyn; nest site

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 2001
• Tom: 36
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.111-121,fig.,ref.

Twórcy

autor

Kosinski Z

• Adam Mickiewicz University, Fredry 10, 61-701 Poznan, Poland

Bibliografia

• Biaduń W. 1994. The breeding avifauna of the parks and cemeteries in Lublin (SE Poland). Acta Ornithol. 29: 1-14.
• Blümel H. 1983. Der Grünling. Die Neue Brehm-Bücherei. A. Ziemsen Verlag. Wittenberg Lutherstadt.
• Cramp S., Perrins C. M. (eds). 1994. The Birds of Western Palearctic. Vol. VIII. Oxford Univ. Press, Oxford.
• Crick H. Q. P., Gibbons D. W., Magrath R. D. 1993. Seasonal changes in clutch size in British birds. J. Anim. Ecol. 62: 263-273.
• Czyż S., Królikowski S. 1990. [Birds breeding in town-centre parks of Częstochowa], Notatki Ornitol. 31: 35-42.
• Dyer M. 1., Pinowski J., Pinowska B. 1977. Population dynamics. In: Pinowski J., Kendeigh S. (eds). Granivorous birds in ecosystems. Cambridge University Press, London, pp. 53- 107.
• Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. [Birds of Silesia]. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Gil-Delgado J. A., Catalá M. C. 1989. El verderon común (Carduelis chloris): población nidificante, tamańo de la puesta y éxito reproductor. Un ejemplo de estudios a largo plazo. Mediterránea Ser. Biol. 11:121-132.
• Glutz U., Bauer K. 1997. Handbuch der Vögel Mitteleuropas. 14/II. AULA-Verlag, Wiesbaden, pp. 543-599.
• von Glück E. 1983. Nistökologische Sonderung mitteleuropäischer Fringillidenarten im Biotop Streuobstwiese. J. Ornithol. 124: 369-392.
• Gnielka R. 1986. Daten zur Brutbiologie des Grünfinken (Carduelis chloris) nach Nestkarten aus dem Bezirk Halle. Beitr. Vogelkd. 4: 235-244.
• Górski W., Górska E. 1979. [Quantitative investigations on the breeding avifauna of Poznań and Koszalin in 1972]. Acta Ornithol. 16: 513-533.
• Hagemeijer W. J. M., Blair M. J. 1997 (eds). The EBCC Atlas of European Breeding Birds: Their Distribution and Abundance. T & AD Poyser, London.
• von Haartman L. 1969. The nesting habits of Finnish birds. I. Passeriformes. 32. Helsinki- Helsingfors.
• Hinde R. A. 1954. The courtship and copulation of the Greenfinch (Chloris chloris). Behaviour 7: 207-232.
• Hudec K. 1983. (ed.). Fauna CSSR. Ptaci — Aves. Praha.
• Johnson D. H. 1979. Estimating nest success: the Mayfield method and an alternative. Auk 96: 651-661.
• Kluyver H. N. 1952. Notes on body weight and time of breeding in the Great tit (Parus major). Ardea 40: 123-141.
• Kosiński Z. 2000a. Carduelis chloris (L., 1758) — dzwoniec. In: Bednorz J., Kupczyk M., Kuźniak S., Winiecki A. [Birds of Wielkopolska]. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, pp. 534-538.
• Kosiński Z. 2000b. [The breeding biology of the Greenfinch Carduelis chloris in urban habitat — a Krotoszyn case]. Ph.D. thesis, Adam Mickiewicz University, Poznań.
• Kwiatkowska G. 1989. [Birds building open nests in multi- hectare orchards]. Roczn. AR Poznań 208, Ornitol. Stosowana 14: 3-20.
• Lack D. 1966. Population studies of birds. Oxford Univ. Press, Oxford.
• Ludvig É., Vanicsek L., Török J., Csörgo T. 1995. Seasonal variation of clutch size in the European blackbird Turdus merula: a new ultimate explanation. J. Anim. Ecol. 64: 85- 94.
• Mäck U. 1998. Populationsbiologie und Raumnutzung der Elster (Pica pica Linnaeus 1758) in einem Urbanen Ökosystem — Untersuchungen im Großraum Ulm. Ökol. Vögel 20: 1- 215.
• Mayfield H. F. 1975. Suggestions for calculating nest success. Wilson Bull. 87: 456-466.
• Michocki J. 1967. [Birds of passage, which make open nests and which nest in natural hollows in Siemianice country park]. Roczn. WSR Poznań 38, Ornitol. Stosowana 2: 109-128.
• Michocki J. 1974. [Birds making open nests in the village park in Siemianice in the years 1962-1971]. Roczn. AR Poznań 70, Ornitol. Stosowana 7: 117-126.
• Mizera T. 1988. [Ecological study on the synanthropic avifauna of the Solacz district in Poznań]. Acta Zool. Cracov. 31: 3-64.
• Monk J. F. 1954. The breeding biology of the Greenfinch. Bird Study 1: 2-14.
• Møller A. P 1988. Nest predation and nest site choice in passerine birds in habitat patches of different size: a study of magpies and blackbirds. Oikos 53: 215-221.
• Mroczkiewicz D. 1974. [Birds making open nests on trees in the Przybroda experimental orchard]. Roczn. AR Poznań 65, Ornitol. Stosowana 6; 73-82.
• Murphy E. C. 1978. Seasonal variation in reproductive output of House Sparrows: the determination of clutch size. Ecology 59: 1189-1199.
• Newton I.1972. Finches. Collins, London.
• Orell M., Ojanen M. 1983. Timing and length of the breeding season of the Great Tit, Parus major, and the Willow Tit, P. montanus, near Oulu, Northern Finland. Ardea 71: 183-198.
• Parysek J. J. 1995 (ed.). [Krotoszyn. Nature, man, economy]. Bogucki Wyd. Nauk., Krotoszyn-Poznań.
• Perrins C. M. 1970. The timing of birds' breeding season. Ibis 112: 242-255.
• Slagsvold T., Saether B.-E. 1979. Time of egg-laying and clutch size variation in the Fieldfare Turdus pilaris. Fauna Norv. Ser. C, Cinclus 2: 53-59.
• Snow D. W., Mayer-Gross H. 1967. Farmland as a nesting habitat. Bird Study 14: 43-52.
• Sokolov L., Payevsky V. A. 1998. Spring temperatures influence year-to-year variations in the breeding phenology of passerines on the Courish Split, eastern Baltic. Avian Ecol. Behav. 1: 22-36.
• StatSoft, Inc. (1997). STATISTICA for Windows [Computer program manual], Tulsa, OK: StatSoft, Inc., 2300 East 14th Street, Tulsa, OK 74104.
• Stokes A. W 1950. Breeding behaviour of the Goldfinch. Wilson Bull. 62: 107-127.
• Tomiałojć L. 1968. [Fundamental methods of the quantitative research of the breeding avifauna on woodcovered areas and in settlements]. Notatki Ornitol. 9: 1-20.
• Tomiałojć L. 1970. [Quantitative studies on the synanthropic avifauna of Legnica and its environs]. Acta Ornithol. 12: 293-392
• Tomiałojć L. 1980. The combined version of the mapping method. In: Oelke H. (ed.). Bird Census Work and Nature Conservation. Proc. VI. Int. Con. Bird Census Work. Göttingen: 92-106.
• Uryadova L. P. 1998. [Breeding success in some finches (Fringillidae)]. Ornitologiya 28: 192- 198.
• VanderWerf E. 1992. Lack's clutch size hypothesis: an examination of the evidence using meta-analysis. Ecology 73: 1699-1705.
• Vanicsek L., Ludvig E. 1992. The method of running-averages in the study of breeding parameters: an example of the Blackbirds (Turdus merula). Ornis Hung. 2: 1-10.
• Wesołowski T. 1998. Timing and synchronisation of breeding in a Marsh Tit Parus palustris population from a primaeval forest. Ardea 86: 89-100.
• Wesołowski T., Czapulak A. 1986. [Breeding biology of Blackbird and Song Thrush in Poland — a preliminary analysis of nest cards]. Notatki Ornitol. 27: 31-60.