Changes in the breeding avifauna of Olsztyn [NE Poland] in the years 1968-1993

• Autorzy: Nowakowski J J

Warianty tytułu

PL

Zmiany awifauny legowej Olsztyna w ciagu ostatnich 25 lat

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This study compares the present (1991-1993) breeding avifauna from the city of Olsztyn with that in the years 1954- 1968. Habitats changed significantly over the 25-year interval. A rise in the human population was associated with the expansion of residential and industrial districts and a consequent contraction of natural areas. Changes occurred between 1968 and 1993 in the diversity and dominance structure of the breeding avifauna. Chlidonias niger, Tringa totanus, Upupa epops, Luscinia svecica, Galerida cristata and Corvus frugilegus were lost from the city, while an additional 15 species declined. Nine species are currently endangered in the city, and will probably disappear in the near future. Urbanization meanwhile has favored 11 species that inhabit built-up areas or are undergoing synurbization. The appearance of Aythya ferina, Bucephala clangula, Mergus merganser and Columbia livia domestica as new breeding species reflects general trends towards increased populations in both Poland and the continent as a whole.

PL

Badania prowadzone były w latach 1991-1993, przez 11 osób w obecnych granicach administracyjnych miasta, przy użyciu metody kartograficznej. Liczenia były dokonywane w polach (500x500m) siatki kartograficznej pokrywającej teren Olsztyna (ryc. 1). Wyniki badań porównano z danymi dotyczącymi miasta z lat 1954-1968 zamieszczonymi w pracy Okulewicza (1971). W porównaniu z okresem lat 1954-1968, na terenie miasta zaszły istotne zmiany: powierzchnia miasta powiększyła się z 46 do 88 km², nastąpił wyraźny wzrost udziału terenów zabudowanych, powstał zbiornik Track, liczba mieszkańców wzrosła z ok. 80 tys do ok. 166 tys., zmniejszyła się powierzchnia licznych wówczas terenów otwartych rozmieszczonych między obszarami zabudowanymi oraz wzdłuż rzeki Łyny, nastąpił spadek powierzchni leśnych oraz degradacja brzegów jezior i rzeki Łyny. Inwentaryzacja przeprowadzona w latach 1991— 1993 wykazała występowanie na terenie Olsztyna 155 gatunków ptaków, w tym 126 gatunków lęgowych łub prawdopodobnie lęgowych. W badanym okresie z terenu miasta ustąpiło 6 gatunków ptaków (tab. 1), a 15 gatunków występujących dawniej dość licznie w naturalnych biotopach, włączonych obecnie w granice miasta lub w środowiskach naturalnych położonych między obszarami zabudowanymi, wykazało wyraźny spadek liczebności (Crex crex, Anthus pratensis, Anthus trivialis, Alauda arvensis, Motacilla flava, Lullula arborea, Perdix perdix, Vanellus vanellus, Rallus acjuaticus, Porzana porzana, Locustella luscinioides, Jynx torquilla, Streptopelia turtur, Muscicapa striata i Luscinia luscinia). Gatunkami zagrożonymi na terenie miasta, które w bliskim czasie mogą wycofać się z Olsztyna są ptaki gnieżdżące się w niewielkiej liczbie par, w zagrożonych zmianami biotopach np. Anas crecca (3 p), Anas strepera (4p), Gallinula chloropus (3p), Tringa ochropus (8p), Scolopax rusticola (6p), Caprimulgus europaeus (7p), Columba oenas (4p), Lanius collurio (50p) i Lullula arborea (13p). W przeciwieństwie do gatunków wykazujących spadek liczebności w ostatnich 25 latach do zespołu lęgowego Olsztyna przybyło 5 gatunków (tab. 2), a 11 wykazało istotny wzrost liczebności (tab. 3). Wytworzyła się także lokalna grupa jaskółki dymówki Hirundo rustica gnieżdżąca się w centrum miasta na strychach budynków. Do przemian w awifaunie miasta należy również zmiana struktury dominacyjnej zespołu ptaków zajmujących obszar zabudowy miejskiej. Dawniej, na przełomie lat sześdziesiątych i siedemdziesiątych najliczniejszymi gatunkami tworzącymi lęgowy zespół obszaru zabudowanego były: Passer domesticus, Apus apus, Stumus vulgaris, Carduelis chloris, Passer montanus, Fringilla coelebs, Phoenicurus phoenicurus, Parus major, Pica pica i Serinus serinus (Okulewicz 1971). Dzisiaj najliczniejszymi gatunkami dla tego samego obszaru są kolejno według dominacji: Passer domesticus, Streptopelia decaocto, Columba livia f. domestica, Apus apus, Pica pica, Pams major, Fringilla coelebs, Stumus vulgaris, Phoenicurus phoenicurus i Carduelis chloris.

Słowa kluczowe

PL

awifauna; ptaki; zmiany faunistyczne; Olsztyn; ptaki legowe; ornitologia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1996
• Tom: 31
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.39-44, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Nowakowski J J

• Wyzsza Szkola Pedagogiczna, ul.Zolnierska 14, 10-561 Olsztyn

Bibliografia

• Dulisz B., Nowakowski J.J. 1996. Breeding bird communities in urban built up habitats of Olsztyn city (NE Poland). Acta orn. 30:33-38.
• Karczewski Z., Wengris J. 1963. Awifauna lasu podmiejskiego w Olsztynie, ze szczególnym uwzględnieniem rezerwatów Mszar i Redykajny. Zesz. Nauk. WSR w Olsztynie. 15:215-222.
• Okulewicz J. 1971. Birds of Olsztyn and its victinity. Acta orn. 13: 127-172.
• Tischler F. 1941. Die Vogel Ostpreussens und seiner Nachbargebiete. I—II. Konongsberg/Berlin.
• Tomiałojć L. 1968. [Fundamental methods of the quantitative research of the breeding avifauna on woodcovered areas and in settlements.] Not. orn. 9:1-20.
• Tomiałojć L. 1990. [The birds of Poland their distribution and abundance.] PWN. Warszawa.