Metale ciezkie i mineralne skladniki pokarmowe w Asplenium ruta-muraria L. [Aspleniaceae, Pterydophyta] z Dolnego Slaska

• Autorzy: Mroz L , Rudecki A L
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Paproć Asplenium ruta-muraria - zanokcica murowa jest chasmofitem. Rośnie w szczelinach skal i murów najczęściej na podłożu zasadowym. Zbadano wpływ rodzaju podłoża (zaprawa wapienna, cementowa) na zawartość metali ciężkich (Mn, Fe, Zn, Cu i Pb) oraz makroelementów (N, P, K, Ca, Mg, Na i S) w zanokcicy, występującej na murach z cegły, z granitu i innych materiałów na Dolnym Śląsku. Paproć zebrano ze starych murów zlokalizowanych z dala od ruchliwych dróg i źródeł emisji metali ciężkich. W badanej zanokcicy stwierdzono znacząco wysoki, kilkakrotnie przekraczający wartości tła poziom żelaza, co może świadczyć o właściwościach kumulacyjnych tego gatunku. Wykazano, że rodzaj podłoża i muru istotnie wpływa na poziom Fe, Mn, Pb i Ca w badanej paproci. Zanokcica rosnąca na zaprawie cementowej zawierała więcej Fe, Mn, Pb i Ca w porównaniu do zanokcicy z zaprawy wapiennej, a na murach z granitu zawierała mniej Pb i Ca w porównaniu do zanokcicy z murów z cegły i innych materiałów ( (rys. 1a, b, c i d). Zawartości metali ciężkich i makroelementów w zanokcicy : murowej mogą odzwierciedlać skład mineralny i chemiczny siedliska, w którym rośnie.

EN

The fern, Asplenium ruta-muraria (wall-rue) is a chasmophyte. It grows in the cracks, and crevices of rocks and walls often on the basic substrate. The study aimed to determine the effects of lime cement mortars joint on concentration of heavy metals (Mn, Fe, Zn, Cu and Pb) and macroelements (N, P, K, Ca, Mg, Na and S) in the leaves of wall-rue, growing on the walls of bricks, granite and other materials in Lower Silesia. The fern was collected from old walls in areas away from busy roads and the sources of heavy metals emission. Significantly high concentration of iron was found in examined fern plants, surpassing several times the average background values of this element established for higher plants, what proved the accumulation properties of this species. It was also obsrved that the type of mortar joint and wall significantly affected the level of Fe, Mn, Pb and Ca in examined fern. A. ruta-muraria growing on cement mortar joint contained more Fe, Mn, Pb and Ca in comparison fern from the lime montar joint and; on the walls of granite the ferm contained less Pb and Ca in comparison to that from walls of bricks and other materials. The concentrations of heavy metals and macroelements in Asplenium ruta-muraria seem to be affected by the mineral and chemical composition of the habitat where it grows.

Słowa kluczowe

PL

paprocie; siedliska; Dolny Slask; Asplenium ruta-muraria; mury; zawartosc skladnikow mineralnych; zanokcica murowa; podloza; zawartosc metali ciezkich

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2004
• Tom: 501
• Opis fizyczny: s.319-324,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Mroz L

• Zaklad Ekologii i Ochrony Przyrody, Instytut Biologii Roslin, Uniwersytet Wroclawski, ul.Kanonia 6/8, 50-328 Wroclaw

autor

Rudecki A L

• Zaklad Ekologii i Ochrony Przyrody, Instytut Biologii Roslin, Uniwersytet Wroclawski, ul.Kanonia 6/8, 50-328 Wroclaw

Bibliografia

• Kabata-Pendias A., Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wyd. Nauk. PWN Warszawa: 398 ss.
• Lityński T., Jurkowska H. 1982. Żyzność gleby i odżywianie się roślin. Wyd. Nauk. PWN Warszawa: 643 ss.
• Łomnicki A. 2003. Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników. Wyd. Nauk. PWN Warszawa: 261 ss.
• Markert B. 1992. Presence and significance of naturally occurring chemical elements of the periodic system in the plant organism and consequences for future investigations on inorganic environmental chemistry in ecosystems. Vegetatio: 103: 1-30.
• Ozaki T., Enomoto S., Minai Y., Ambrę S., Makide Y. 2000. A survey of trace elements in Pteridophytes. Biol. Trace Element Res. 74: 259-273.
• Stankiewicz A., Staszewska E. 2001. Biogeochemia Asplenium ruta-muraria L. Na Dolnym Śląsku. Acta Un. Wrat. 2317, Prace Bot. 79: 189-205.
• StatSoft Inc 2004. Statistica (data analysis software system), version 6. www.statsoft.com.
• Szwed-Lorenz J., Sroga C., Ślusarczyk S. 1999. Zagospodarowanie wyrobisk górniczych na tle geografii i geologii złóż surowców skalnych Dolnego Śląska, w: Zagospodarowanie wyrobisk. Praca zbiorowa pod red. J. Malewskiego: 13-49.
• Świerkosz K. 1993. Flora i zbiorowiska roślinne murów miasta Wrocławia. Acta Un. Wratisl. 1480, Prace Bot. 53: 19-58.
• Weretelnik E. 1982. Flora i zbiorowiska roślin murów niektórych miast i zamków na Dolnym Śląsku. Acta Un. Wrat. 530, Prace Bot. 25 : 63-108.
• Wittig R. 2002. Ferns in a new role as a frequent constituent of railway flora in Central Europe. Flora 197: 341-350.
• Zar J.H. 1999. Biostatistical analysis. Prentice Ilall, Upper Saddle River, New Jersey: 663 ss.
• Zenkteler E. 1994. Paprocie w domu, parku i ogrodzie. PWRiL Poznań: 160 ss.